Warroza
Warroza (Varroasis apium) – choroba wywoływana przez roztocze Varroa destructor (dręcz pszczeli[1]), rozwijające się na czerwiu i dorosłych osobnikach pszczół miodnych.
Samice roztoczy żywią się hemolimfą (prawdopodobnie jednak preferują ciało tłuszczowe[2]) zaatakowanych owadów. Cykl rozwojowy trwa 9-10 dni. Po tym czasie samica roztocza składa w zasklepionych komórkach z czerwiem od 3 do 6 jaj, z których wykluwa się około 2/3 samic i 1/3 samców.
Samice osiągają 1,6 mm szerokości i 1 mm długości.
Zaatakowane rodziny pszczele wiosną bez pomocy człowieka giną już jesienią, a wystarczy zakażenie wiosenne na poziomie 10 roztoczy[potrzebny przypis].
Rozprzestrzenienie warrozy[edytuj | edytuj kod]
Po przewleczeniu roztocza Varroa destructor z Azji od pszczoły Apis cerana warroza rozprzestrzenia się w rodzinach pszczół należących do gatunku pszczoły miodnej występując w państwach:
- wczesne lata 60 XX w. - Japonia, Związek Radziecki
- 1960-1970 - Europa Wschodnia
- 1971 - Brazylia
- późne lata 70 XX w. - Ameryka Południowa
- 1980 - Polska
- 1982 - Francja
- 1984 - Szwajcaria, Niemcy, Włochy
- 1987 - USA
- 1989 - Kanada
- 1992 - Anglia
- 2000 - Nowa Zelandia (Wyspa Północna)
- 2007 - Hawaje
- 2022 - Australia[3]
Sposoby zapobiegania i leczenia warrozy[edytuj | edytuj kod]
Od lat 80. XX wieku do chwili obecnej walka pszczelarzy i naukowców z warrozą nie dała spodziewanych rezultatów.
Obok naturalnych metod zapobiegania warrozie (np. próby wyhodowania pszczoły miodnej, dysponującej mechanizmami obronnymi przeciw pasożytowi Varroa destructor, dyskusyjna metoda wycinania czerwiu trutowego itd.) w leczeniu warrozy stosuje się preparaty chemiczne. Są one podawane w postaci pasków wieszanych w ulach, dymu ze spalania lub odparowywania środków przeciw roztoczom (środków warroabójczych) lub w postaci oprysków roztworami zawierającymi substancje czynne. Roztocze potrafi jednak w ciągu kilku lat uodpornić się na stosowane akarycydy. Stosowanie kwasów organicznych, takich jak kwas mrówkowy, kwas mlekowy i kwas szczawiowy, nie prowadzi do nabrania oporności na te kwasy przez pasożyta, jest jednak pracochłonne i zależne od warunków atmosferycznych oraz od stadium rozwoju rodziny pszczelej. Stosowanie preparatów chemicznych wpływa na zanieczyszczenie miodu i wosku. Zabrania się stosowanie preparatów warroabójczych w okresie produkcji miodu towarowego. Bezwzględnie należy przestrzegać okresów karencji wymaganych dla poszczególnych preparatów.
W Polsce dostępna jest biologiczna metoda zwalczania Varroa destructor w postaci pożytecznych roztoczy Stratiolaelaps, które aplikuje się do ula z pszczołami wiosną i jesienią. Roztocza są zbyt małe, by zjadły Varroa destructor, jednak – walcząc z nim – uszkadzają go w stopniu uniemożliwiającym rozwój.
Leki[edytuj | edytuj kod]
W Polsce i na świecie przeciw warrozie stosuje się preparaty zawierające substancje czynne:
- akrynatryna
- amitraza
- bromfenwinfos
- chlorfenwinfos
- cymiazol
- eukaliptol
- fluwalinat
- flumetryna
- kumafos
- kamfora
- kwas mrówkowy
- kwas szczawiowy
- cypermetryna
- kwas mlekowy
- kwasy organiczne
- olejki eteryczne
- propolis
- mentol
- tymol
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Radio Warroza, Radio Warroza: Potężny niszczyciel dręcz pszczeli [online], Radio Warroza, 21 marca 2019 [dostęp 2020-03-04].
- ↑ Samuel D. Ramsey i inni, Varroa destructor feeds primarily on honey bee fat body tissue and not hemolymph, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 116 (5), 2019, s. 1792–1801, DOI: 10.1073/pnas.1818371116, ISSN 0027-8424, PMID: 30647116 [dostęp 2020-03-04] (ang.).
- ↑ Jakub Wojciechowski: Australia się poddaje: Przegrała z inwazyjnym gatunkiem. interia.pl, 2023-09-20. [dostęp 2023-11-07].