Wierzbowa (gromada)
| gromada | |||
| 1954–1959 | |||
_ID_590379.jpg)
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Data powstania |
2 października 1954 | ||
| Data likwidacji |
1 stycznia 1960 | ||
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny (1954) | |||
| |||
| Liczba reprezentantów | |||
| |||
Wierzbowa – dawna gromada, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972.
Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954[1] do momentu ich zniesienia z dniem 1 stycznia 1973[2], tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972[3][4].
Gromadę Wierzbowa z siedzibą GRN w Wierzbowej utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski[3] – w powiecie bolesławieckim w woj. wrocławskim, na mocy uchwały nr 10/54 WRN we Wrocławiu z dnia 2 października 1954. W skład jednostki weszły obszary dotychczasowych gromad[5] Wierzbowa, Motyle, Nowe Kuźnice i Pasternik oraz część lasów państwowych ze zniesionej gminy Gromadka w powiecie bolesławieckim, a także obszar dotychczasowej gromady Nowa Kuźnia ze zniesionej gminy Chocianowiec w powiecie lubińskim w tymże województwie[6]. Dla gromady ustalono 13 członków gromadzkiej rady narodowej[7].
1 stycznia 1960 gromadę zniesiono, a jej obszar włączono do gromady Gromadka w tymże powiecie[8].
Specyfika terenowa[edytuj | edytuj kod]
Zdecydowaną większość terenu stanowiły obszary leśne – zwłaszcza sosnowe – Puszcza Dolna, czyli Bory Dolnośląskie, na których do roku 1992 zlokalizowane były głównie poligony sowieckie (PGWAR Legnica) – częściowo Poligon Trzebień oraz niemal w całości Poligon Przemków (który usytuowany był w ww. lasach pomiędzy Przemkowem a Wierzbową – jednak obszary te od 1954 roku są związane z Wierzbową i powiatem bolesławieckim, a nie – co błędnie sugeruje nazwa – z miejscowością Przemków).
Ponadto na obszarze gromady Wierzbowa (około 3500 m na północ od miejscowości Wierzbowa), zaczyna się – nadal wyraźnie dostrzegalny – fragment legendarnych, obronno-granicznych Wałów Śląskich – odcinek koło Wierzbowej, który najprawdopodobniej brał początek na bagnach w pobliżu wsi Wierzbowa i ciągnął się aż po Krosno Odrzańskie.
Najprawdopodobniej Wały te – według założeń historyków[których?] – stanowić miały element słowiańsko-germańskiego systemu graniczno-obronnego w średniowieczu.
Bardzo prawdopodobne jest, iż linia ta łączyła obiekty obronne – naturalne i sztuczne, np. bagna i zamek w Puszczy Dolnej koło Wierzbowej z ówczesnym systemem położonym niżej hydrogeologicznie obronnym okolic Krosna Odrzańskiego.
Fakt istnienia Wałów Śląskich, zawłaszcza w okolicach Wierzbowej i pobliskiej Szportawy jest bezsporny, jednak nadal brak jest konsensusu co do ich historycznej roli.
Obecnie przyjmuje się, iż omawiane umocnienia zaczynały się w pobliżu występujących wówczas naturalnych przeszkód (tj. wzniesienia i bagna koło Wierzbowej, i dążyły w okolice Legnicy lub Krosna Odrzańskiego), i miały one zarówno charakter graniczny, obronny, jak i drogowskazowy.
Ludność[edytuj | edytuj kod]
W konsekwencji II wojny światowej, po opuszczeniu w 1945/46 roku przez ludność niemiecką terenów gromady Wierzbowa (niem.: Rückenwaldau), na te tereny przybyły wysiedlone przymusowo transporty Polaków z Polskich Kresów Wschodnich, głównie z byłych województw: Tarnopolskiego – zwłaszcza z miejscowości Liczkowce, a także z kilku wsi z województwa lwowskiego, i w wybitnie mniejszym stopniu z innych regionów Europy (np. z wcześniejszych Austro-Węgier, w których obszarach znaleźli się Polacy, wyrażający chęć powrotu do Polski).
Obecnie społeczności te – po zapomnianych już okresach nieufności – współżyją harmonijnie na terenie byłej gromady Wierzbowa, która wchodzi aktualnie w skład – jeszcze bardziej zróżnicowanej ludnościowo i etnograficznie – gminy Gromadka.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ a b Podział administracyjny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Urząd Rady Ministrów – Biuro do spraw Prezydiów Rad Narodowych, 1956.
- ↑ Mała Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
- ↑ Gromady istniały także po II wojnie światowej jako jednostka pomocnicza gmin.
- ↑ Uchwała Nr 10/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu bolesławieckiego; w ramach Zarządzenia nr 13 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 9, Poz. 71)
- ↑ Uchwała Nr 228/54 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Bolesławcu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 9 października 1954 r., Nr. 8, Poz. 44)
- ↑ Uchwała Nr 25 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 20 sierpnia 1959 r. w sprawie zniesienia, utworzenia, zmiany granic oraz przeniesienia siedzib niektórych gromad w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 30 grudnia 1959 r., Nr. 8, Poz. 34), zatwierdzona uchwałą Rady Ministrów Nr 458/59 z dnia 27 listopada 1959 r. w sprawie zatwierdzenia uchwał Wojewódzkich Rad Narodowych w Białymstoku, Koszalinie, Poznaniu i Wrocławiu w przedmiocie połączenia, zniesienia i utworzenia niektórych gromad