Wiktor Każyński
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
kompozytor, dyrygent, pianista, publicysta muzyczny |
Wiktor Każyński (ur. 6 grudnia?/18 grudnia 1812 w Wilnie, zm. 6 marca?/18 marca 1867 w Petersburgu)[1][2] – polski kompozytor, dyrygent, pianista i publicysta muzyczny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Studiował prawo i historię na Uniwersytecie Wileńskim. Podstaw muzyki uczył się prywatnie u Jana Dawida Hollanda. Prawdopodobnie pobierał też lekcje kompozycji u Józefa Elsnera. Od 1830 związany z teatrem w Wilnie, dla którego skomponował muzykę do kilkunastu dzieł scenicznych. Prawdopodobnie pełnił tam również funkcję koncertmistrza i kapelmistrza operowego w zespole Wilhelma Schmidkoffa[1][2][3].
Do 1840 działał jako organista w kościele św. Jana w Wilnie (jego następcą był Stanisław Moniuszko)[3]. Był aktywnym pianistą i poszukiwanym akompaniatorem. Piastował stanowisko sekretarza i doradcy muzycznego księcia generała Aleksieja Lwowa, z którym w 1844 odbył półroczną podróż do Niemiec i Austrii[1][3], co było dla niego ważnym doświadczeniem edukacyjnym[3]. Od 1845 do śmierci był dyrektorem muzycznym i dyrygentem orkiestry Teatru Aleksandryjskiego w Petersburgu[1][3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Pisał utwory symfoniczne, kameralne, fortepianowe i pieśni. Skomponował opery, operetki, melodramaty, pantomimę i balet oraz muzykę do przedstawień teatralnych[1][2][3]. Jako twórca muzyki scenicznej odgrywał raczej lokalną rolę. Natomiast jego utwory fortepianowe – głównie miniatury, zwłaszcza taneczne, a także fantazje, wariacje i opracowania pieśni rosyjskich – były wydawane i wielokrotnie wznawiane przez liczne oficyny europejskie[3].
Napisał 30 popularnych w swoim czasie pieśni, zebranych w Śpiewniku (1855), do słów polskich poetów i pisarzy, m.in. Bohdana Zaleskiego, Władysława Syrokomli, Józefa Ignacego Kraszewskiego[2]. W powszechnym obiegu do naszych czasów przetrwała jedynie piosenka Wlazł kotek na płotek ze słowami Władysława Syrokomli, w której kompozytor wykorzystał cytat melodii ludowej z okolic Warszawy[3].
Każyński jest autorem Notatek z podróży muzykalnej po Niemczech odbytej w roku 1844 przez W.K. (1845)[2][3], publikacji z zakresu historii muzyki opisującej życie muzyczne głównie w Berlinie, Dreźnie i Lipsku, a także w Wiedniu oraz w Pradze. Publikacja ta stanowi ważny dokument historii muzyki i myśli muzycznej z I poł. XIX wieku[3]. Inną publikacją jego autorstwa jest Historia opery włoskiej, wydana po rosyjsku (Istorija italianskoj opiery) w Petersburgu, w 1851[2][3]. Pisał też artykuły na temat muzyki w czasopismach wileńskich i petersburskich[1][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Barbara Chmara-Żaczkiewicz, Każyński, Wiktor, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.14808, via Oxford University Press [dostęp 2020-05-17] (ang.).
- ↑ a b c d e f Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 435, ISBN 83-01-11390-1.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Barbara Chmara-Żaczkiewicz, Każyński Wiktor, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 5 KLŁ część biograficzna, Kraków: PWM, 1997, s. 80, 82, ISBN 83-224-3303-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Utwory Wiktora Każyńskiego w bibliotece Polona