Wołczańsk
50°18′N 36°56′E/50,300000 36,933333
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
70.3 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380-5741 | ||||
| Kod pocztowy |
62500-62503 | ||||
Położenie na mapie obwodu charkowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 50°18′N 36°56′E/50,300000 36,933333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Wołczańsk (ukr. Вовчанськ, Wowczanśk) – miasto na Ukrainie, w obwodzie charkowskim, siedziba władz rejonu wołczańskiego. Miasto znajduje się niecałe 10 km od granicy z obwodem biełgorodzkim Federacji Rosyjskiej i 50 km od Charkowa[2].
Przez miasto przepływa rzeka Wołczja.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Słoboda położona na miejscu dzisiejszego Wołczańska powstała w 1674 roku[3]. W 1781 roku Wołczańsk stał się miastem powiatowym. Do 1865 roku ludność stanowili głównie chłopi, a w mieście nie było zakładów przemysłowych[3]. W kwietniu 1861 roku, gdy miała miejsce reforma uwłaszczeniowa Aleksandra II, doszło do niepokojów. Około 4 tysiące chłopów odmówiło pracy u właścicieli ziemskich. Władze carskie stłumiły opór wysyłając do pacyfikacji policję i żandarmerię[3].
Po reformie z 1861 roku nastąpił rozwój gospodarczy i przemysłowy Wołczańska. W 1882 roku w mieście działało już 16 przedsiębiorstw, w tym trzy cegielnie, dwa młyny parowe i fabryka smalcu. Do 1895 roku odsetek ludności chłopskiej w Wołczańsku spadł do 47%, wzrosła natomiast liczba mieszczan, kupców i wojskowych. Impulsem dla rozwoju miasta stało się połączenie kolejowe między Biełgorodem a Donbasem, uruchomione w 1896 roku[3].
Podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę przygraniczny Wołczańsk został zajęty pierwszego dnia, 24 lutego 2022 roku. Rządzący od 2020 roku mer z prorosyjskiej Opozycyjnej Platformy – Za Życie Anatolij Stepaneć rozpoczął kolaborację z rosyjskimi władzami wojskowymi i uczestniczył w tworzeniu tak zwanej „tymczasowej administracji cywilnej obwodu charkowskiego”[4]. Podczas wrześniowej ofensywy ukraińskiej w obwodzie charkowskim rosyjskie władze okupacyjne przeniosły siedzibę administracyjną obwodu z Kupiańska do Wołczańska[5]. 10 września 2022 roku władze okupacyjne obwodu charkowskiego uciekły do rosyjskiego Biełgorodu. 12 września Rosjanie opuścili Wołczańsk, a lokalni mieszkańcy wywiesili nad miastem flagę Ukrainy. 13 września do miasta wkroczyły Siły Zbrojne Ukrainy kończąc rosyjską okupację miasta[6].
W czasie trwającej okupacji Rosjanie utworzyli punkt filtracyjny w podziemiach fabryki agregatów, gdzie przesłuchiwano i torturowano mieszkańców, którzy odmówili kolaboracji z władzami okupacyjnymi[2]. Do miejskich szkół oraz biblioteki sprowadzono rosyjskie książki i podręczniki szkolne w celu przyspieszenia działań rusyfikacyjnych[2].
W wyniku ostrzałów rosyjskiej artylerii rozpoczętych po wyzwoleniu Wołczańska przez ukraińską armię infrastruktura miejska została poważnie uszkodzona[2].
10 maja 2024 roku rozpoczęła się ofensywa charkowska wojsk rosyjskich. Pierwszego dnia doszło do nalotów bombowych na Wołczańsk, w wyniku których zginęła jedna osoba, a kilka zostało rannych[2]. Doszło również do ostrzałów artyleryjskich. Lokalne władze ogłosiły ewakuację miasta przygotowując autobusy dla ludności cywilnej[2].
Od 15 maja na ulicach Wołczańska trwają walki uliczne między wojskami rosyjskimi i ukraińskimi. Najeźdźcy wkroczyli do miasta od północy. W wyniku walk oraz wcześniejszych ostrzałów rosyjskich zniszczono 80% zabudowy miejskiej[7].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności:
- 1810 – 3933 mieszkańców[3]
- 1895 – 10 981 mieszkańców[3]
- 1989 – 24 350 mieszkańców[8]
- 2013 – 19 082 mieszkańców[9]
- 2021 – 17 747 mieszkańców[1]
Wskutek rosyjskich ataków i ewakuacji części ludności liczba mieszkańców miasta w 2023 roku spadła do około 3500 osób[2].
Język ojczysty mieszkańców Wołczańska według spisu z 2001 roku[10]:
| Język | Liczba użytkowników | Odsetek |
|---|---|---|
| ukraiński | 16 970 | 82,85 % |
| rosyjski | 3 222 | 15,73 % |
| Inne | 292 | 1,42 % |
| Łącznie | 20 484 | 100,00 % |
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez miast przebiegają drogi T 1204 oraz T 1208. W Wołczańsku znajduje się stacja kolejowa o tej samej nazwie, leżąca na trasie między Biełgorodem a Kupiańskiem[2].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Przed pełnoskalową inwazją rosyjską w Wołczańsku działało kilka przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, w tym zakład mięsny produkujący kiełbasy i wędliny. Ponadto w mieście znajdowała się fabryka agregatów produkująca części zamienne do obrabiarek[2].
Osoby związane z Wołczańskiem[edytuj | edytuj kod]
- Ihor Astapowycz (1908–1976) – radziecki astronom
- Wasyl Babenko (1877–1935) – ukraiński archeolog
- Edward Balcerzan (ur. 1937) – polski literaturoznawca
- Hryhorij Bałaba (1991–2003) – ukraiński piłkarz i trener piłkarski
- Wasyl Bezwesilnyj (1901–1987) – radziecki generał
- Spyrydon Biłecki (1881–?) – konsul Państwa Ukraińskiego w Rumunii, pułkownik Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej
- Wiktor Budianski (ur. 1984) – rosyjski piłkarz, reprezentant Rosji w piłce nożnej
- Mychajło Hermaszew (1867–1930) – ukraiński i rosyjski malarz
- Natalija Desiatowa-Szostenko (1889–1968) – ukraińska i francuska botaniczka
- Ołeś Doswitnij (1891–1934) – ukraiński poeta, przedstawiciel rozstrzelanego odrodzenia
- Artem Pywowarow (ur. 1991) – ukraiński piosenkarz
- Heorhij Jeszko (1913–1983) – mistrz Związku Radzieckiego w boksie, piłkarz
- Wasyl Jerszow (1944–2017) – rosyjski pilot i pisarz
- Wasyl Kołokolcow (1867–1934) – minister spraw rolnych Państwa Ukraińskiego
- Wołodymyr Krywcow (1946–2017) – ukraiński naukowiec, rektor Narodowego Uniwersytetu Aerokosmicznego im. Żukowskiego „Charkowski Instytut Lotniczy”
- Stepan Pysarewski (ok. 1780–1839) – ukraiński poeta, dramaturg i duchowny prawosławny
- Kostiantyn Pobiehajło (1907–1971) – minister energetyki i elektryfikacji Ukraińskie SRR, poseł do Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR
- Mark Polakow (1916–2011) – radziecki krytyk literacki
- Ołeksij Potapenko (ur. 1939) – ukraiński malarz, Zasłużony Artysta Ukrainy
- Anastasija Proszkina-Ławrenko (1891–1977) – radziecka botaniczka
- Ołeksandra Radczenko (1896–1965) – ukraińska nauczycielka, autorka pamiętnika z Hołodomoru, więźniarka radzieckich obozów
- Wasilij Siergijenko (1903–1982) – generał radzieckich organów bezpieczeństwa, ludowy komisarz spraw wewnętrznych Ukraińskiej SRR
- Orest Somow (1793–1833) – ukraiński pisarz epoki romantyzmu, dziennikarz
- Aleksandra Snieżko-Błocka (1909–1980) – radziecka reżyserka filmów animowanych
- Roman Switłyczny (ur. 1986) – ukraiński piłkarz
- Wołodymyr Szpycja (1913–1986) – ukraiński naukowiec, rektor Ukraińskiej Akademii Drukarstwa
- Nadieżda Wołkowa (1920–1942) – radziecka partyzantka, Bohater Związku Radzieckiego
Galeria[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
_(2019_Feb)-3417.jpg)
-3487.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року. [dostęp 2024-05-15]. [zarchiwizowane z 2021.pdf tego adresu (2021-07-02)]. (ukr.).
- ↑ a b c d e f g h i Anna Berezina: Вовчанськ до та після окупації: що відбувається у місті біля кордону з РФ. RBK-Ukrajina, 2024-05-10. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ a b c d e f Вовчанськ, Вовчанський район, Харківська область. ukrssr.com.ua, 2016-01-17. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ Степанець Анатолій Вікторович. Czesno. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ Росіяни вигадали нову "столицю" окупованої Харківщини і в істериці тікають із Куп'янська. gazeta.ua, 2022-09-09. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ «Вовчанськ вдома». Прикордонники опублікували відео зі звільненого міста. Radio Swoboda, 2022-09-13. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ Ситуація на фронті загострюється, росіяни вже у Вовчанську. Зеленський скасовує міжнародні заходи. BBC News, 2024-05-15. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. [dostęp 2024-05-15]. (ros.).
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. [dostęp 2024-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
- ↑ Рідні мови в об'єднаних територіальних громадах України. Ukraińskie Centrum Danych Społecznych. [dostęp 2024-05-15]. (ukr.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wołczańsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 861.
