Wodnik białobrewy
| Hypotaenidia philippensis | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wodnik białobrewy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 | |||
Wodnik białobrewy (Hypotaenidia philippensis) – gatunek ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae), zamieszkujący wschodnią Indonezję po Moluki i Filipiny oraz wschodnią Australię, Nową Zelandię i wiele wysp zachodniego i środkowego Pacyfiku. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae (1766). Nowemu gatunkowi nadał nazwę Rallus philippensis[2]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza wodnika białobrewego w rodzaju Hypotaenidia[3]; niektórzy autorzy umieszczają go w Rallus lub Gallirallus[4][5][6]. IOC wyróżnia 20 podgatunków[3], niektórzy autorzy wyróżniają ich do 26. Niekiedy za podgatunek wodnika białobrewego uznawany jest wodnik chathamski (H. dieffenbachii)[4]. Okaz, który stanowił holotyp wymarłego, hipotetycznego gatunku znanego jako Gallirallus sharpei, prawdopodobnie reprezentował odmianę barwną wodnika białobrewego, co potwierdziło badanie genetyczne z 2008 (wyników nie opublikowano)[7].
Podgatunki i zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]IOC wyróżnia następujące podgatunki[3]:
- H. p. andrewsi (Mathews, 1911) – Wyspy Kokosowe[4]
- H. p. xerophila van Bemmel & Hoogerwerf, 1940 – Gunungapi (północno-centralne Małe Wyspy Sundajskie)[4]
- H. p. wilkinsoni (Mathews, 1911) – Flores (Małe Wyspy Sundajskie)[4]
- H. p. philippensis (Linnaeus, 1766) – wodnik białobrewy[8] – Filipiny, Celebes na wschód po Buru, Sumba (reprezentowany tam podgatunek niejasny), Alor, Sawu, Roti i Timor; niedawno stwierdzony na Borneo (zachodni Sabah, Borneo Zachodnie)[4]
- H. p. pelewensis Mayr, 1933 – Palau (zachodnie Wyspy Karolińskie)[3]
- H. p. anachoretae (Mayr, 1949) – północno-zachodni Archipelag Bismarcka, wyspy Ninigo, Kaniet i Hermit[4]
- H. p. admiralitatis Stresemann, 1929 – Wyspy Admiralicji[4]
- H. p. praedo (Mayr, 1949) – Skokie (północno-zachodnie okolice Manus, Wyspy Admiralicji)[3]
- H. p. lesouefi (Mathews, 1911) – Nowy Hanower, Nowa Irlandia (prawdopodobnie), Tabar, Tanga (Archipelag Bismarcka)[4]
- H. p. meyeri Hartert, 1930 – Nowa Brytania, Witu (Archipelag Bismarcka)[4]
- H. p. christophori (Mayr, 1938) – Wyspy Salomona[4]
- H. p. sethsmithi (Mathews, 1911) – Vanuatu, Fidżi[4]
- H. p. swindellsi (Mathews, 1911) – Nowa Kaledonia, Wyspy Lojalności[4]
- H. p. goodsoni (Mathews, 1911) – Samoa, Niue[4]
- H. p. ecaudata (Miller, JF, 1783) – Tonga[4]
- H. p. assimilis (Gray, GR, 1843) – Nowa Zelandia, w tym Wyspa Stewart[4]
- †H. p. macquariensis (Hutton, FW, 1879) – wodnik południowy[8] – Macquarie[4]
- H. p. lacustris (Mayr, 1938) – północno-zachodnia, północno-wschodnia, wschodnia i centralna Nowa Gwinea, Long Island[3]
- H. p. tounelieri (Schodde & Naurois, 1982) – Wyspy Morza Koralowego i Wielkiej Rafy Koralowej na wschód po okolice Surprise Island (na północ od Nowej Kaledonii)[4]
- H. p. mellori (Mathews, 1912) – zachodnia i południowa Nowa Gwinea, Australia, wyspa Norfolk[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała: 25–33 cm; masa ciała 126–234 g u samców, 115–265 g u samic[4]. Średniej wielkości chruściel, o długim, mocnym dziobie i długich, jasnoczerwonawych lub żółtych nogach z długimi palcami. Grzbiet jest barwy brązowawej, z rysunkiem z ciemnych pasków i białych plam. Nad okiem ciągnie się biały pas. Szara spodnia strona szyi odcina się od czarno-biało poprzecznie prążkowanej piersi i brzucha. Przez pierś biegnie poprzeczny, szeroki, czerwonawo-brązowawy pas. Ma zaokrąglone skrzydła. Młode ptaki są ciemniejsze i na stronie grzbietowej nie są biało nakrapiane.
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Środowiskiem życia tych ptaków jest gęsta roślinność na obrzeżach różnych zbiorników lub upraw. Spotykane są także w okolicach zbiorników pochodzenia antropogenicznego, jak osadniki, i rowów odpływowych. Pożywieniem tych ptaków są skorupiaki, mięczaki, owady, płazy[9], pajęczaki, jaja żółwi i ptaków, małe ryby[4], padlina, nasiona i odpadki[9]. Żerują zazwyczaj wcześnie rano i wieczorem. Zwykle obserwowane są pojedynczo lub w parach[9].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy różni się w zależności od miejsca występowania[4]. Gniazdo umieszczone jest w wysokich trawach lub w szuwarach, jego budulec stanowią trawy. Zniesienie liczy 5–8 jaj. Obydwa ptaki z pary wysiadują je przez około 19 dni. Młode w dobę od wyklucia opuszczają gniazdo. Następnie nadzorowane są przez rodziców, żerują same lub otrzymują pokarm od matki[9].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje wodnika białobrewego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Globalny trend liczebności oceniany jest jako stabilny, choć u niektórych populacji nie jest on znany[1].
Podgatunek H. p. macquariensis wymarł pod koniec XIX wieku[7]. Za jego wymarcie odpowiadają wprowadzone na wyspę koty, szczury i weki (Gallirallus australis), zjadające jaja i pisklęta tych ptaków. Wymarcie wodników południowych przyśpieszyło niszczenie środowiska przez również wprowadzone na wyspę króliki[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Hypotaenidia philippensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Karol Linneusz: Systema Naturae. Wyd. 12. T. 1 cz. 1. 1766, s. 263.
- ↑ a b c d e f g F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Taylor, B. & Motis, A.: Buff-banded Rail (Hypotaenidia philippensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ B. Taylor & A. Motis: Buff-banded Rail (Gallirallus philippensis), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- ↑ Gallirallus philippensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-18] (ang.).
- ↑ a b Buff-banded Rail Hypotaenidia philippensis. BirdLife International. [dostęp 2023-01-05].
- ↑ a b P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 – chruściele – Rails and Coots (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-05].
- ↑ a b c d BirdLife Australia: Buff-banded Rail. Basic information. Birds in Backyards. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].
- ↑ Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 102. ISBN 978-1-4729-3745-2.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).