Wyspy Kokosowe
| |||
| Dewiza: (malajski) Maju Pulu Kita (Wprzód nasza wyspo) | |||
| Hymn: God Save the King – hymn królewski (z ang. Naprzód, piękna Australio Boże, chroń Króla) | |||
_Islands_special)_(Southeast_Asia_centered).svg)
| |||
| Język urzędowy | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Głowa państwa | |||
| Zależne od | |||
| W jego imieniu | |||
| Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
| ||
| Liczba ludności (2016) • całkowita • gęstość zaludnienia |
| ||
| Waluta |
dolar australijski (AUD) | ||
| Rok utworzenia |
wydzielenie z brytyjskiego Singapuru | ||
| Religia dominująca | |||
| Strefa czasowa |
UTC +6,5 | ||
| Kod ISO 3166 |
CC/CCK/166 | ||
| Domena internetowa | |||
| Kod telefoniczny |
++61-891 | ||
 | |||
_Islands.svg)
Wyspy Kokosowe (Terytorium Wysp Kokosowych (Keelinga); ang. Cocos (Keeling) Islands) – dwa atole koralowe na Oceanie Indyjskim stanowiące terytorium zewnętrzne Australii, położone 1100 km na południowy zachód od Sumatry. Geograficznie stanowią część Azji Południowo-Wschodniej, jednak ze względu na obecną przynależność polityczną, terytorium to niekiedy jest zaliczane do Oceanii. Do 1955 roku terytorium było zarządzane, zależnie od okresu, z brytyjskiego Cejlonu bądź Singapuru.
Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Kokosowe, na mocy Cocos (Keeling) Islands Act 1955, są terytorium zewnętrznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, którym od 5 października 2009 jest Brian Lacy, mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarówno Australię, jak i monarchię brytyjską (administrator nie rezyduje na wyspach).
Lokalną władzę na wyspie sprawuje siedmioosobowa Rada (Cocos (Keeling) Islands Shire Council), wybierana na czteroletnią kadencję w bezpośrednich wyborach. Połowa składu Rady wymieniana jest co dwa lata. Terytorium nie ma podziału administracyjnego. Za jej obronę odpowiada Australia, a na wyspach porządku strzeże pięciu policjantów.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Kokosowe składają się z dwóch atoli: Południowych Wysp Keelinga, na których skupiona jest cała populacja wysp, oraz Północnej Wyspy Keelinga. Łączna powierzchnia wysp wynosi 14,2 km². Stolicą terytorium jest West Island, a drugą miejscowością, siedzibą lokalnej Rady, jest Home Island (Bantam). Pomimo że język angielski jest jedynym językiem urzędowym, wyspy mają swoje oficjalne nazwy również w języku malajskim.
Na wyspach nie ma żadnych cieków ani stałych zbiorników wody. Z tego powodu zasoby wody słodkiej są ograniczone, a deszczówkę magazynuje się w podziemnych zbiornikach.
Południowe Wyspy Keelinga są atolem składającym się z 26 wysp i wysepek o łącznej powierzchni 13,1 km². Zamieszkane są tylko dwie z tych wysp: Home Island i West Island.
Wyspy wchodzące w skład atolu Południowych Wysp Keelinga:
| Lp. | Wyspa | Powierzchnia (km²) | |
|---|---|---|---|
| Nazwa malajska | Nazwa angielska | ||
| 1 | Pulo Luar | Horsbourgh Island | 1,04 |
| 2 | Pulo Tikus | Direction Island | 0,34 |
| 3 | Pulo Pasir | Workhouse Island | 0,00 |
| 4 | Pulo Beras | Prison Island | 0,02 |
| 5 | Button Islets | 0,00 | |
| 7 | Pulo Gangsa | <0,01 | |
| 8 | Pulo Selma | Home Island | 0,95 |
| 9 | Pulo Ampang Kechil | Scaevola Islet | <0,01 |
| 10 | Pulo Ampang | 0,06 | |
| 11 | Pulo Wa-idas | Ampang Minor | 0,02 |
| 12 | Pulo Blekok | 0,03 | |
| 13 | Pulo Kembang | 0,04 | |
| 14 | Pulo Cheplok | Gooseberry Island | <0,01 |
| 15 | Pulo Pandan | Misery Island | 0,24 |
| 16 | Pulo Siput | Goat Island | 0,10 |
| 17 | Pulo Jambatan | <0,01 | |
| 18 | Pulo Labu | 0,04 | |
| 19 | Pulo Atas | South Island | 3,63 |
| 20 | Pulo Kelapa Satu | 0,02 | |
| 21 | Pulo Blan | East Cay | 0,03 |
| 22 | Pulo Blan Madar | Burial Island | 0,03 |
| 23 | Pulo Maria | West Cay | 0,01 |
| 24 | Pulo Kambling | ?Turtle Island | <0,01 |
| 25 | Pulo Panjang | West Island | 6,23 |
| 26 | Pulo Wak Bangka | ?Turtle Island | 0,22 |
Wyspy z oznaczoną powierzchnią „0” są wyspami zalewnymi w czasie przypływu.
Północna Wyspa Keelinga jest atolem składającym się z jednej, niezamieszkanej wyspy, mającej kształt litery C. Jest to niemal zamknięty atol, a do wewnętrznej laguny prowadzi tylko jedna, bardzo wąska cieśnina (mająca około 50 m szerokości) we wschodniej części wyspy. Wyspa ma około 1,1 km² powierzchni, a wewnętrzna laguna zajmuje 0,5 km². Północna Wyspa Keelinga wraz z otaczającym ją morzem na odległość 1,5 km od wybrzeża stanowi park narodowy Pulu Keeling National Park, powołany 12 grudnia 1995 roku.
Klimat[edytuj | edytuj kod]
Wyspy leżą w strefie klimatu tropikalnego z temperaturami w dzień wahającymi się od 28 °C w najchłodniejszych miesiącach do 30 °C w najcieplejszych miesiącach. Roczna suma opadów wynosi 1900–2000 mm.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 29,8 | 29,9 | 30,0 | 29,8 | 29,3 | 28,6 | 28,1 | 28,1 | 28,2 | 28,6 | 29,0 | 29,4 | 29,1 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 27,5 | 27,6 | 27,7 | 27,7 | 27,4 | 26,7 | 26,2 | 26,2 | 26,2 | 26,6 | 26,9 | 27,1 | 27,0 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | 25,1 | 25,2 | 25,4 | 25,5 | 25,4 | 24,8 | 24,3 | 24,3 | 24,2 | 24,5 | 24,8 | 24,8 | 24,9 |
| Opady [mm] | 154 | 182 | 231 | 263 | 205 | 212 | 220 | 105 | 86 | 88 | 97 | 94 | 1935 |
| Średnia liczba dni z opadami | 12,9 | 14,2 | 18,3 | 18,3 | 18,9 | 19,2 | 21,4 | 17,2 | 13,5 | 10,1 | 10,1 | 10,6 | 185 |
| Źródło: Bureau of Meteorology[2] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 3 m n.p.m., 1981-2010) | |||||||||||||
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wyspy zostały odkryte w 1609 przez kapitana Williama Keelinga, jednak aż do XIX wieku pozostawały bezludne. W 1826 Alexander Hare założył osadę na West Island, a w roku następnym na South Island osadę założył John Clunies-Ross. W 1831 Alexander Hare opuścił wyspy, a rodzina Clunies-Ross objęła w posiadanie całe wyspy ustanawiając na nich swoje feudalne lenno.
W 1836 do atolu przybił okręt HMS „Beagle”, na którego pokładzie przebywał młody przyrodnik Charles Darwin. Jego pobyt na atolu pozwolił na potwierdzenie teorii o powstawaniu atoli.
Wielka Brytania formalnie anektowała wyspy w 1857, po czym przyłączyła je do swoich azjatyckich kolonii. W praktyce na wyspach jednak nic się nie zmieniło. W 1886 królowa Wiktoria przekazała wyspy w wieczystą własność rodzinie Clunies-Ross.
9 listopada 1914 w trakcie I wojny światowej u wybrzeży Wysp Kokosowych rozegrała się bitwa morska, zwana bitwą koło Wysp Kokosowych, w której zatopiony został niemiecki krążownik SMS „Emden”.
W czasie II wojny światowej wyspy przeszły pod wojskową administrację Cejlonu (do tej pory podlegały pod Singapur). W maju 1942 roku na wyspie miał miejsce bunt 15 członków garnizonu. Po stłumieniu buntu, 7 jego członków zostało skazanych na śmierć, a trzy wyroki wykonano – był to jedyny przypadek w czasie II wojny światowej, gdy stracono, za zorganizowanie buntu, żołnierza brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
W roku 1955 Wielka Brytania przekazała wyspy Australii i od tej pory stanowią one terytorium zależne tego kraju. Rządowi Australii nie podobało się feudalne zarządzanie wyspami przez rodzinę Clunies-Ross i zmusił ją w 1978 do sprzedania praw własności do wysp.
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Istotne znaczenie dla gospodarki tych wysp ma emisja i sprzedaż znaczków pocztowych oraz uprawa palm kokosowych[3]. Powoli rozwija się również turystyka[3]. Jednak bezrobocie jest bardzo duże (w 2000 wynosiło 60% wśród mieszkańców Home Island).
Ludność[edytuj | edytuj kod]
Ludność wysp skupia się wyłącznie na dwóch wyspach: West Island, zamieszkanej przez ok. 100 osób, oraz Home Island, zamieszkanej przez ok. 500 osób. Mieszkańcami West Island są głównie Australijczycy – pracownicy administracji rządowej, obsługi lotniska itp. Na Home Island mieszkają natomiast niemal wyłącznie Malajowie – potomkowie robotników sprowadzanych na plantacje palmy kokosowej. Większość z nich mówi językiem malajskim Wysp Kokosowych.
Religia[edytuj | edytuj kod]
- islam – 75%
- chrześcijaństwo – 7,4%:
- anglikanizm – 3,5%
- katolicyzm – 2,2%%
- protestantyzm – 1,7%
- niereligijni – 12,9%
- nieokreślona: 6,3%
Źródło: CIA World Factbook[4]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ The World Factbook – Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] (ang.).
- ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Cocos Island Airport.
- ↑ a b Wyspy Kokosowe, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-04-05].
- ↑ Australia – Oceania :: Cocos (Keeling) Islands – The World Factbook – Central Intelligence Agency, www.cia.gov [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uznawana przez 5 państw
- ↑ Uznawany przez 1 państwo
- ↑ Uznawana przez 5 państw
- ↑ Państwo in statu nascendi; Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę
- ↑ Uznawana przez 14 państw