Wyspy Kokosowe
| |||||
Hymn: (z ang. Naprzód, piękna Australio) | |||||
Dewiza: malajski Maju Pulu Kita (Wprzód nasza wyspo) | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Siedziba | |||||
Data powstania |
1955 | ||||
Zarządzający | |||||
Powierzchnia |
14,2 km² | ||||
Populacja (2016) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
43 os./km² | ||||
Numer kierunkowy |
++61-891 | ||||
Strefa czasowa |
UTC +6,5 | ||||
Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie | |||||
Położenie na mapie |
Wyspy Kokosowe (Terytorium Wysp Kokosowych (Keelinga); ang. Cocos (Keeling) Islands) – dwa atole koralowe na Oceanie Indyjskim stanowiące terytorium zewnętrzne Australii, położone 1100 km na południowy zachód od Sumatry. Geograficznie stanowią część Azji Południowo-Wschodniej, jednak ze względu na obecną przynależność polityczną, terytorium to niekiedy jest zaliczane do Oceanii. Do 1955 roku terytorium było zarządzane, zależnie od okresu, z brytyjskiego Cejlonu bądź Singapuru.
Ustrój polityczny
[edytuj | edytuj kod]Wyspy Kokosowe, na mocy Cocos (Keeling) Islands Act 1955, są terytorium zewnętrznym Australii administrowanym przez Department of Transport and Regional Services. Australijski administrator, którym od 5 października 2009 jest Brian Lacy, mianowany jest przez Gubernatora Generalnego Australii i reprezentuje zarówno Australię, jak i monarchię brytyjską (administrator nie rezyduje na wyspach).
Lokalną władzę na wyspie sprawuje siedmioosobowa Rada (Cocos (Keeling) Islands Shire Council), wybierana na czteroletnią kadencję w bezpośrednich wyborach. Połowa składu Rady wymieniana jest co dwa lata. Terytorium nie ma podziału administracyjnego. Za jej obronę odpowiada Australia, a na wyspach porządku strzeże pięciu policjantów.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Wyspy Kokosowe składają się z dwóch atoli: Południowych Wysp Keelinga, na których skupiona jest cała populacja wysp, oraz Północnej Wyspy Keelinga. Łączna powierzchnia wysp wynosi 14,2 km². Stolicą terytorium jest West Island, a drugą miejscowością, siedzibą lokalnej Rady, jest Home Island (Bantam). Pomimo że język angielski jest jedynym językiem urzędowym, wyspy mają swoje oficjalne nazwy również w języku malajskim.
Na wyspach nie ma żadnych cieków ani stałych zbiorników wody. Z tego powodu zasoby wody słodkiej są ograniczone, a deszczówkę magazynuje się w podziemnych zbiornikach.
Południowe Wyspy Keelinga są atolem składającym się z 26 wysp i wysepek o łącznej powierzchni 13,1 km². Zamieszkane są tylko dwie z tych wysp: Home Island i West Island.
Wyspy wchodzące w skład atolu Południowych Wysp Keelinga:
Lp. | Wyspa | Powierzchnia (km²) | |
---|---|---|---|
Nazwa malajska | Nazwa angielska | ||
1 | Pulo Luar | Horsbourgh Island | 1,04 |
2 | Pulo Tikus | Direction Island | 0,34 |
3 | Pulo Pasir | Workhouse Island | 0,00 |
4 | Pulo Beras | Prison Island | 0,02 |
5 | Button Islets | 0,00 | |
7 | Pulo Gangsa | <0,01 | |
8 | Pulo Selma | Home Island | 0,95 |
9 | Pulo Ampang Kechil | Scaevola Islet | <0,01 |
10 | Pulo Ampang | 0,06 | |
11 | Pulo Wa-idas | Ampang Minor | 0,02 |
12 | Pulo Blekok | 0,03 | |
13 | Pulo Kembang | 0,04 | |
14 | Pulo Cheplok | Gooseberry Island | <0,01 |
15 | Pulo Pandan | Misery Island | 0,24 |
16 | Pulo Siput | Goat Island | 0,10 |
17 | Pulo Jambatan | <0,01 | |
18 | Pulo Labu | 0,04 | |
19 | Pulo Atas | South Island | 3,63 |
20 | Pulo Kelapa Satu | 0,02 | |
21 | Pulo Blan | East Cay | 0,03 |
22 | Pulo Blan Madar | Burial Island | 0,03 |
23 | Pulo Maria | West Cay | 0,01 |
24 | Pulo Kambling | ?Turtle Island | <0,01 |
25 | Pulo Panjang | West Island | 6,23 |
26 | Pulo Wak Bangka | ?Turtle Island | 0,22 |
Wyspy z oznaczoną powierzchnią „0” są wyspami zalewnymi w czasie przypływu.
Północna Wyspa Keelinga jest atolem składającym się z jednej, niezamieszkanej wyspy, mającej kształt litery C. Jest to niemal zamknięty atol, a do wewnętrznej laguny prowadzi tylko jedna, bardzo wąska cieśnina (mająca około 50 m szerokości) we wschodniej części wyspy. Wyspa ma około 1,1 km² powierzchni, a wewnętrzna laguna zajmuje 0,5 km². Północna Wyspa Keelinga wraz z otaczającym ją morzem na odległość 1,5 km od wybrzeża stanowi park narodowy Pulu Keeling National Park, powołany 12 grudnia 1995 roku.
Klimat
[edytuj | edytuj kod]Wyspy leżą w strefie klimatu tropikalnego z temperaturami w dzień wahającymi się od 28 °C w najchłodniejszych miesiącach do 30 °C w najcieplejszych miesiącach. Roczna suma opadów wynosi 1900–2000 mm.
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie temperatury w dzień [°C] | 29,8 | 29,9 | 30,0 | 29,8 | 29,3 | 28,6 | 28,1 | 28,1 | 28,2 | 28,6 | 29,0 | 29,4 | 29,1 |
Średnie dobowe temperatury [°C] | 27,5 | 27,6 | 27,7 | 27,7 | 27,4 | 26,7 | 26,2 | 26,2 | 26,2 | 26,6 | 26,9 | 27,1 | 27,0 |
Średnie temperatury w nocy [°C] | 25,1 | 25,2 | 25,4 | 25,5 | 25,4 | 24,8 | 24,3 | 24,3 | 24,2 | 24,5 | 24,8 | 24,8 | 24,9 |
Opady [mm] | 154 | 182 | 231 | 263 | 205 | 212 | 220 | 105 | 86 | 88 | 97 | 94 | 1935 |
Średnia liczba dni z opadami | 12,9 | 14,2 | 18,3 | 18,3 | 18,9 | 19,2 | 21,4 | 17,2 | 13,5 | 10,1 | 10,1 | 10,6 | 185 |
Źródło: Bureau of Meteorology[2] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 3 m n.p.m., 1981-2010) |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wyspy zostały odkryte w 1609 przez holenderskiego kapitana Williama Keelinga, jednak aż do XIX wieku pozostawały bezludne. Dopiero w 1826 r. Anglik Alexander Hare założył osadę na West Island. W roku następnym jego doradca, John Clunies-Ross, założył osadę na South Island. Sprowadził do niej Malajów, którzy zajęli się uprawą i uszlachetnianiem dziko rosnących palm kokosowych[3]. W 1831 Alexander Hare opuścił wyspy, a rodzina Clunies-Ross objęła w posiadanie całe wyspy ustanawiając na nich swoje feudalne lenno.
W 1836 do atolu przybił okręt HMS „Beagle”, na którego pokładzie przebywał młody przyrodnik Charles Darwin. Jego pobyt na atolu pozwolił na potwierdzenie teorii o powstawaniu atoli.
Wielka Brytania formalnie anektowała wyspy w 1857, po czym przyłączyła je do swoich azjatyckich kolonii. W praktyce na wyspach jednak nic się nie zmieniło. W 1886 królowa Wiktoria przekazała wyspy w wieczystą dzierżawę rodzinie Clunies-Ross, a wyspy włączono w skład terytorium Straits Settlements. W roku 1903 wyspy przekazano pod zarząd kolonii Singapur[3].
9 listopada 1914 w trakcie I wojny światowej u wybrzeży Wysp Kokosowych rozegrała się bitwa morska, zwana bitwą koło Wysp Kokosowych, w której zatopiony został niemiecki krążownik SMS „Emden”.
W czasie II wojny światowej wyspy przeszły pod wojskową administrację Cejlonu. W maju 1942 roku na wyspie miał miejsce bunt 15 członków garnizonu. Po stłumieniu buntu, 7 jego członków zostało skazanych na śmierć, a trzy wyroki wykonano – był to jedyny przypadek w czasie II wojny światowej, gdy stracono, za zorganizowanie buntu, żołnierza brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
W roku 1951 Australia odkupiła od rodziny Clunies-Ross Wyspę Zachodnią z przeznaczeniem na lotnisko, które otwarto w roku następnym lotem pasażerskim do Sydney. W roku 1955 Wielka Brytania przekazała wyspy Australii jako Terytorium Wysp Kokosowych (Keeling) i od tej pory stanowią one terytorium zależne tego kraju. 31 sierpnia 1978 r. rząd australijski nabył od rodziny Clunies-Ross pozostałą część wysp (prócz rodzinnej rezydencji), likwidując tym samym resztki kolonialnej zależności od Wielkiej Brytanii[3].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Podstawą gospodarki wysp była pierwotnie uprawa palm kokosowych[4] i produkcja kopry. W latach 80. XX w. uprawy obejmowały ok. 185 tys. drzew[3]. Z czasem istotnego znaczenia dla gospodarki tych wysp nabrała emisja i sprzedaż znaczków pocztowych. Powoli rozwija się również turystyka[4]. Na wyspach powstały poczta, bank, szkoła, szpital i stacja meteorologiczna[3]. Jednak bezrobocie jest bardzo duże (w 2000 r. wynosiło 60% wśród mieszkańców Home Island).
Transport
[edytuj | edytuj kod]Na atolu funkcjonuje port lotniczy Wyspy Kokosowe.
Ludność
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności wysp ulega znacznym wahaniom. Po wzroście w I połowie XX w., w latach 1948–1951 przeszło 1600 osób wyemigrowało do Singapuru, na północne Borneo i na Wyspę Bożego Narodzenia. Później 243 osoby wyjechały do Australii Zachodniej w celach zarobkowych. W roku 1979 wyspy zamieszkiwały 392 osoby, w tym 258 Malajów[3].
Ludność wysp skupia się obecnie wyłącznie na dwóch wyspach: West Island, zamieszkanej przez ok. 100 osób, oraz Home Island, zamieszkanej przez ok. 500 osób. Mieszkańcami West Island są głównie Australijczycy – pracownicy administracji rządowej, obsługi lotniska itp. Na Home Island mieszkają natomiast niemal wyłącznie Malajowie – potomkowie robotników sprowadzanych na plantacje palmy kokosowej. Większość z nich mówi językiem malajskim Wysp Kokosowych.
Religia
[edytuj | edytuj kod]- islam – 75%
- chrześcijaństwo – 7,4%:
- anglikanizm – 3,5%
- katolicyzm – 2,2%%
- protestantyzm – 1,7%
- niereligijni – 12,9%
- nieokreślona: 6,3%
Źródło: CIA World Factbook[5]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The World Factbook – Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] (ang.).
- ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Cocos Island Airport.
- ↑ a b c d e f Anna Araszkiewicz: Posiadłości australijskie, [w:] „Poznaj Świat” R. XXXI, nr 9, wrzesień 1983, s. 11.
- ↑ a b Wyspy Kokosowe, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-04-05] .
- ↑ Australia – Oceania :: Cocos (Keeling) Islands – The World Factbook – Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-24] .