Władysław Chojnacki

Władysław Chojnacki (ur. 22 czerwca 1920 w Warszawie, zm. 2 lipca 1991 tamże) – historyk, bibliograf, badacz dziejów Warmii i Mazur. Profesor Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys

W czasie wojny studiował na tajnym Uniwersytecie Poznańskim w Warszawie, noszącym konspiracyjną nazwę Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Czynnie działał w konspiracji, będąc oficerem Narodowych Sił Zbrojnych. W 1952 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Sprawy Mazur i Warmii w korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego. W 1960 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi^[1]. Od 1965 mieszkał w Warszawie. W 1966 na podstawie pracy Bibliografia polskich druków ewangelickich Ziem Zachodnich i Północnych 1530-1939 uzyskał tytuły doktora habilitowanego.

Działalność

Po wojnie pracował jako bibliotekarz w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, podjął też bliską współpracę ze skupioną wokół Emilii Sukertowej-Biedrawiny grupą osób organizujących życie kulturalne i naukowe w województwie olsztyńskim. Pomagał w gromadzeniu księgozbioru Instytutu Mazurskiego w Olsztynie, wygłaszał prelekcje na kursach nauczycieli. Jeździł po Warmii i Mazurach, gromadząc informacje o położeniu ludności rodzimej i informując o jej tragicznej sytuacji Ministerstwo Ziem Odzyskanych. W 1947 doprowadził do odsłonięcia w ówczesnym Lecu (Giżycku), przetransportowanej osobiście z Opola, tablicy ku czci Wojciecha Kętrzyńskiego. W 1965 objął kierownictwo Pracowni Bibliografii XIX i XX wieku Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Już w czasie studiów przygotował swoje pierwsze publikacje naukowe – zbiór materiałów źródłowych dotyczących polskich tradycji Prus Wschodnich i polską bibliografię tego regionu. Oba maszynopisy spłonęły w powstaniu warszawskim. Ocalała trzecia z przygotowanych wówczas prac: Słownik nazw miejscowych południowych powiatów Prus Wschodnich (1946). W późniejszym okresie badał dzieje Warmii i Mazur, zajmował się historią Polski XIX wieku, a także bibliografistyką.

Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 13F, rząd 4, grób 13)^[2].

Odznaczenia

M.in.^[3]:

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1978)
Złoty Krzyż Zasługi (1960)
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1972)
Odznaka „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1967)

Publikacje

Autorskie

Jan Karol Sembrzycki redaktor „Mazura” (1883-1885) (1948)
Wojciech Kętrzyński a Mazury (1948)
Jan Liszewski, założyciel „Gazety Olsztyńskiej” (1949)
Działalność Marcina Giersza w świetle jego kórnickich tek (1955)
Niemieckie i polskie bibliografie byłych Prus Wschodnich i Pomorza Gdańskiego (1955)
Polska akcja narodowo-uświadamiająca na Mazurach przed I wojną światową : wybór materiałów źródłowych z lat 1910-1914 (1956)
Wychodźcy mazurscy w zachodnich Niemczech przed I wojną światową (1956)
Wydawnictwo i drukarnia Antoniego Gąsiorowskiego na Mazurach (1959)
Z dziejów drukarstwa polskiego w Królewcu : „Publiczna Relacya” – nieznane pismo z 1743 r. (1961)
„Drukarnia Polska” w Królewcu w latach 1709-1711 (1963)
Wydawnictwo oraz drukarnia Salewskiego i Pośpieszyńskiego w Ostródzie (1963)
Plany stworzenia ośrodków wydawniczych na Mazurach w świetle polskiej korespondencji (1902-1906) (1964) – współpraca Jan Broda
Wydawnictwa polskie i ich drukarnie w Elblągu (w. 17-19) (1966)
Krystyn Lach Szyrma, syn ziemi mazurskiej (1971) – współpraca Jan Dąbrowski
Twórczość Emilii Sukertowej-Biedrawiny : bibliografia (1977) – współpraca Tamara Wajsbrot
Szkice z dziejów polskiej kultury na Mazurach i Warmii (1983)
Bibliografia publikacji podziemnych w Polsce : 13 XII 1981-VI 1986 (1988)

Redakcje

Mazury i Warmia 1800-1870 : wybór źródeł (1959)
Bibliografia historii Polski XIX w. (tomy wydane w latach 1968-1979)
Bibliografia kalendarzy wydanych w języku polskim poza granicami Polski od roku 1716 : (Mazury, Śląsk Górny i Dolny oraz Śląsk Cieszyński) (1986) – wraz z Wojciechem Chojnackim
Bibliografia kopernikowska : 1923-1948 (1949) – autor Ludwik Brożek
Bibliografia niemieckich bibliografii dotyczących Polski : 1900-1958 (1960) – wraz z Janem Kowalikiem

Przypisy

↑ "Przegląd zachodni". T. 16. Wyd. 3-4, 1960. s. 183
↑ Rosowska Ewa (red.): Słownik biograficzny archiwistów polskich, tom III 1835-2015 ISBN 978-83-65681-06-5. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017. [dostęp 2023-09-15].
↑ Chojnacki Władysław (1920–1991). [w:] Zmarli [on-line]. ihpan.edu.pl (IHPAN). [dostęp 2020-02-18].

Bibliografia

Jasiński, Grzegorz: Władysław Chojnacki (1920-1991) / Grzegorz Jasiński // „Zapiski Historyczne”. – 1992, nr 4, s. 181-182.

Linki zewnętrzne

Prof. dr hab. Władysław Chojnacki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-05-25] .
Władysław Chojnacki na stronie "Leksykon Kultury Warmii i Mazur"

[1] "Przegląd zachodni". T. 16. Wyd. 3-4, 1960. s. 183

[cmentarz-2] Rosowska Ewa (red.): Słownik biograficzny archiwistów polskich, tom III 1835-2015 ISBN 978-83-65681-06-5. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017. [dostęp 2023-09-15].

[3] Chojnacki Władysław (1920–1991). [w:] Zmarli [on-line]. ihpan.edu.pl (IHPAN). [dostęp 2020-02-18].

[1]

[2]

[3]