Przejdź do zawartości

Władysław Czapliński (historyk)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Czapliński
Data i miejsce urodzenia

3 października 1905
Tuchów

Data i miejsce śmierci

17 sierpnia 1981
Wrocław

profesor nauk historycznych
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1927

Habilitacja

20 kwietnia 1939

Profesura

1956

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek korespondent

Doktor honoris causa
Uniwersytet Gdański – 1978
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Wrocławski

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Władysław Eugeniusz Czapliński (ur. 3 października 1905 w Tuchowie, zm. 17 sierpnia 1981 we Wrocławiu) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Józefa (prawnika, sędziego) i Janiny z domu Kalisz. Ukończył II gimnazjum w Tarnowie (1923), studiował historię i historię literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim (1923-1927), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego i Wacława Sobieskiego. Pod opieką Władysława Konopczyńskiego przygotował pracę doktorską Opozycja wielkopolska po krwawym potopie (1660-1668), którą obronił na UJ w 1927. Po studiach powrócił do II gimnazjum w Tarnowie jako nauczyciel (1927–1929); przez kilka kolejnych lat prowadził badania archiwalne w Berlinie, Wiedniu i Paryżu, odwiedzał również w celach naukowych kraje skandynawskie. Od 1931 był profesorem kilku gimnazjów krakowskich (V, VI i III gimnazjum), a od 1937 – profesorem historii w Państwowym Pedagogium w Krakowie. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację jako docent historii Polski nowożytnej na Wydziale Filozoficznym UJ[1].

W czasie okupacji hitlerowskiej uczestniczył w tajnym nauczaniu na poziomie gimnazjalnym i akademickim, pracując oficjalnie jako urzędnik w przedsiębiorstwie Solvay. W początkowych latach po wojnie powrócił do pracy nauczyciela gimnazjalnego w Krakowie, wykładał także na UJ stosunki polsko-niemieckie w XX wieku oraz zagadnienie sprawy polskiej w latach I wojny światowej; w 1946 przeniósł się do Wrocławia, gdzie został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie. Kierował Katedrą Historii Nowożytnej (1946-1952), Katedrą Historii Powszechnej (1952-1957), Katedrą Historii Polski i Powszechnej XVI-XVIII Wieku (1957-1969), od 1956 był profesorem zwyczajnym. Wykładał nowożytną historię Danii i Szwecji, stosunki polsko-skandynawskie w XVII wieku, dzieje parlamentaryzmu polskiego XVI-XVII wieku. Przeszedł na emeryturę w 1975.

W 1950 został członkiem korespondentem PAU. Należał ponadto do Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego (1966-1974 wiceprezes), Międzynarodowej Komisji do Historii Mórz Północnych Europy (przewodniczący), Królewskiej Akademii Nauk w Kopenhadze, Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W 1978 Uniwersytet Gdański nadał mu doktorat honoris causa[2]; otrzymał nagrodę naukową miasta Wrocławia (1965), Złotą Odznakę Uniwersytetu Wrocławskiego (1966), Medal PAN im. Mikołaja Kopernika (1972). Z okazji jubileuszów 60- i 70-lecia urodzin dedykowano mu tomy studiów O naprawę Rzeczypospolitej XVII-XVIII wieku (1965) i O Rzeczypospolitej szlacheckiej XVI-XVII w. (1975).

Był pionierem szerokich badań polskich nad historią Danii. Analizował rolę magnaterii i szlachty w czasie wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku. Wiele uwagi poświęcił czasom Władysława IV: rozbudowie floty polskiej, działalności Senatu, przyczynom wybuchu powstania Chmielnickiego. Zajmował się stosunkami Polski ze Śląskiem w pierwszych latach wojny trzydziestoletniej. Zainicjował serię dużych monografii historycznych państw i narodów. Przygotował do wydania m.in. Akta do dziejów Polski na morzu (1951-1959, 2 części), Pamiętnik Jerzego Ossolińskiego (1952), Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska (1952).

Grób prof. Władysława Czaplińskiego na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu

Pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[3].

Synem Władysława Czaplińskiego jest profesor Marek Czapliński.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Ogłosił łącznie ponad 350 prac, m.in.:

  • Polacy z Czarnieckim w Danii, 1658-59 (1937)
  • Władysław IV wobec wojny 30-letniej (1937)
  • Pierwszy pobyt Jerzego Lubomirskiego na Śląsku (1946)
  • Polska a Prusy i Brandenburgia za Władysława IV (1947)
  • Wpływ reformacji i kontrreformacji na stosunki narodowościowe na Śląsku (1949)
  • Polska a Bałtyk w latach 1632-1648 (1952)
  • Ruchy ludowe w 1651 roku (1953)
  • Dwa sejmy w roku 1652 roku (1955)
  • Ideologie polityczne „Satyr” Krzysztofa Opalińskiego (1956)
  • Na dworze króla Władysława IV (1959)
  • Historia Danii (1965, z Karolem Górskim)
  • Władysław IV i jego czasy (1972)
  • Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku (1976, z Józefem Długoszem)
  • Historia Niemiec (1981, z Adamem Galosem i Wacławem Kortą)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 234, 31 maja 1939. 
  2. Lista honorowych doktoratów UG. univ.gda.pl. [dostęp 2011-02-25].
  3. Władysław Czapliński. iwroclaw.pl. [dostęp 2017-12-28].
  4. M.P. z 1951 r. nr 33, poz. 405

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]