Zambski Kościelne
52°45′20″N 21°13′00″E/52,755556 21,216667| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-215[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPU |
| SIMC |
0515684[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu pułtuskiego  | |
Położenie na mapie gminy Obryte  | |
| 52°45′20″N 21°13′00″E/52,755556 21,216667[1]
| |
Zambski Kościelne – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim, w gminie Obryte[5][6].
Zambski uzyskały lokację miejską w 1428 roku, zdegradowane przed 1578 rokiem[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0515690 | Mroczek | część wsi |
| 0515709 | Wieraszka | część wsi |
Zambski Kościelne to oddalona od Warszawy o ok. 70 km miejscowość w gminie Obryte nad Narwią koło Pułtuska na obrzeżach Puszczy Białej. Nazwa wsi prawdopodobnie pochodzi od słowa zębrska[potrzebny przypis] (dialekt mazowiecki ma ã w miejscu ogólnopolskiego ę), a to od staropolskiego ząbr "żubr"[8][9] (por. Zambrów). Była to osada obronna i przyczółek dla kasztelanów pułtuskich przed najazdami Jaćwingów, Prusów i Rusinów. Prawdopodobnie powstała w tym samym okresie, co Pułtusk.
Pierwsze wzmianki o istnieniu wsi na terenie międzyrzecza Bugu i Narwi pochodzą z 1203. Jest to dokument księcia Konrada Mazowieckiego będący opisem uposażenia biskupa płockiego.Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Wojciecha. Pierwszy kościół w Zambskach istniał prawdopodobnie już w XI lub XII wieku (w obrębie grodu). W 1253 biskup Andrzej II oddał wieś Zambski wraz z kościołem zakonowi benedyktynów płockich i utworzył prepozyturę zakonną. W 1368 miał miejsce najazd Litwinów. Kościół został spalony, jednak benedyktyni szybko odbudowali swoje posiadłości. Budowali spichlerze, spławiali zboże i drewno do Gdańska. Dzięki staraniom właścicieli Zambski Kościelne otrzymały prawa miejskie w 1428. Prawa te utraciły po 100 latach. W posiadaniu benedyktynów wieś była do 1825. Ze względu na strategiczne położenie wieś była systematycznie niszczona w czasie wojen szwedzkich w 1655, wojny północnej, I i II wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej. Na cmentarzu parafialnym w Zambskach znajduje się mogiła zbiorowa około 300 żołnierzy 5 pułku piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego "Zuchowaci" z Wilna, którzy polegli w dniach 6 i 7 września 1939.
Obecnie Zambski Kościelne to wypoczynkowa miejscowość z wieloma trasami rowerowymi i miejscami do wędkowania. W miejscowości znajdują się dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków. Są to: kościół parafialny pod wezwaniem św. Wojciecha z lat 1896–1900 (nr rej.: A-342 z 2 lutego 1982) oraz najstarsza część cmentarza rzymskokatolickiego (nr rej.: A-343 z 30 stycznia 1986).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 157949
- ↑ Wieś Zambski Kościelne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1585 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 84–85.
- ↑ Ząbr - Słownik Staropolski - największa baza haseł i zwrotów staropolskich [online], staropolska.pl [dostęp 2017-12-03].
- ↑ Żubr był dawniej zubrem… - Polszczyzna od ręki Pana Literki - Obcy język polski [online], obcyjezykpolski.pl [dostęp 2017-12-03] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zambski, także Zambsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 365.
- Dzieje Zambsk Kościelnych i okolic do 1947 roku. jaskulskislaw.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-08)].
- Fotoblog poświęcony miejscowości