Bug

Bug

Bug we wsi Stare Mierzwice
Kontynent	Europa
Państwo	Ukraina Białoruś Polska
Rzeka 3 rzędu
Długość	772 (odcinek graniczny 363) km
Powierzchnia zlewni	39 420 km²
Średni przepływ	154 m³/s w dolnym biegu koło Wyszkowa
Źródło
Miejsce	Wyżyna Podolska (Ukraina) Werchobuż
Wysokość	311 m n.p.m.
Współrzędne	49°52′17,0″N 25°05′45,9″E
Ujście
Recypient	Narew
Miejsce	Jezioro Zegrzyńskie, Arciechów
Wysokość	75 m n.p.m.
Współrzędne	52°32′00″N 21°15′12″E
Położenie na mapie Europy źródło ujście

Bug w Wyszkowie

Bug (biał. Заходні Буг, Zachodni Buh; ukr. Західний Буг, Zachidnyj Buh) – czwarta najdłuższa rzeka w Polsce, będąca dopływem Narwi, przepływająca przez zachodnią Ukrainę, zachodnią Białoruś i wschodnią Polskę.

Dorzecze

Długość Bugu wynosi 772 km, a powierzchnia dorzecza 39 420 km². Z tego największa część leży na terenie Polski – 19,4 tys. km² (49,2%). Na terenie Ukrainy leży 10,8 tys. km² (27,4%) obszaru zlewni, na Białorusi natomiast 9,2 tys. km² (23,3%). Średni przepływ w dolnym biegu, w Wyszkowie, wynosi 154 m³/s, co czyni go czwartą co do wielkości rzeką Polski. Dorzecze rozciągnięte jest południkowo. Obejmuje kilka regionów geologicznych i fizjograficznych.

Nazwa rzeki jest tak zwanym substratem językowym: została przejęta przez Lechitów od ludności wcześniej zamieszkujące jej dorzecze.

Przebieg

Bug pomiędzy Niemirowem a Gnojnem. W tym miejscu przestaje być rzeką graniczną między Polską a Białorusią

Alegoria Bugu, posąg przed pałacem Na Wyspie w Warszawie

Bug ma źródło w Werchobużu na północnej Wyżynie Podolskiej na Ukrainie, na wysokości 311 m n.p.m. Wpływa do jeziora Zegrzyńskiego, stanowiąc jednocześnie lewy dopływ Narwi. W większości (około ¾ długości) biegnie na wysokości 100–200 n.p.m. Na odcinku 363 km (Gołębie – Niemirów) stanowi granicę z Ukrainą i Białorusią. Koryto Bugu w Zosinie jest najdalej na wschód wysuniętym miejscem Polski (24,9°E). W najwyższej swojej części Bug płynie przez Kotlinę Pobuża, dalej przez Wyżynę Wołyńską oraz jej subregiony: Grzędę Sokalską, Kotlinę Hrubieszowską oraz Grzędę Horodelską. Zakole Bugu nieopodal Horodła wyznacza granicę Wyżyn Ukraińskich i Niżu Wschodniobałtycko-Białoruskiego. Od Horodła po ujście Krzny Bug biegnie przez cztery obszary Podlasia (prowincja Nizina Środkowoeuropejska, podprowincja Niziny Środkowopolskie).

Zbudowany w XIX wieku Kanał Królewski (budowę rozpoczęto w 1786) łączy Bug przez Prypeć z Dnieprem. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych, Bug ma klasę żeglowną Ia i stanowi szlak wodny na odcinku od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do rzeki Narwi.

Do 1962 uznawano, że Narew jest dopływem Bugu, który ma większy średni przepływ w miejscu połączenia rzek (przepływ Narwi w Zambskach Kościelnych wynosi 140 m³/s).

Główne dopływy

Lewe

• Pełtew
• Udal
• Bukowa
• Huczwa
• Wełnianka
• Sołokija
• Uherka
• Włodawka
• Krzna
• Toczna
• Cetynia
• Liwiec
• Grabar

Prawe

• Ług
• Muchawiec
• Leśna
• Nurzec
• Brok

Miejscowości nad rzeką Bug

Uporządkowane od źródeł do ujścia:

• Czerwonogród
• Sokal
• Kryłów
• Strzyżów
• Zosin
• Horodło
• Dubienka
• Dorohusk
• Świerże
• Wola Uhruska
• Zbereże
• Orchówek
• Włodawa
• Michalków
• Murawiec
• Kuzawka
• Sławatycze
• Kodeń
• Żuki
• Terespol
• Brześć
• Neple
• Krzyczew
• Pratulin
• Niemirów
• Gnojno
• Serpelice
• Mielnik
• Kózki
• Drohiczyn
• Granne
• Nur
• Zuzela
• Małkinia Górna
• Brok
• Brańszczyk
• Kamieńczyk
• Wyszków
• Popowo Kościelne
• Kania Polska
• Kuligów
• Arciechów

Przyroda

Okolice Bugu wyróżniają się znacznym zróżnicowaniem siedlisk i wystąpujących w nich gatunków. Na odcinku od Gołębi do Terespola stwierdzono występowanie około tysiąca gatunków roślin naczyniowych. Fauna również jest różnorodna – należy do niej blisko 100 gatunków motyli dziennych (około 70% wszystkich polskich gatunków), 44 gatunki ryb (to odpowiednio 57%) oraz 158 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych (69%). Część doliny Bugu objęta jest ochroną – to 37,6% powierzchni leżących na wymienionym obszarze gmin, od Włodawy Miasto po Mircze.

Zanieczyszczenie

Przeprowadzone w 2005 roku badania poświęcone granicznemu odcinkowi Bugu (363 km) wykazały, że woda w tamtym odcinku rzeki należała w całości do IV i V klasy jakości, to jest słabej (92%) i złej (8%). W latach 2010–2012 oceniona została jakość wód Bugu na odcinku od Kryłowa (pierwszy punkt pomiarowy po wpłynięciu Bugu z Ukrainy). Do Dorohuska woda wykazywała słaby stan ekologiczny (IV klasa), do Terespola stan umiarkowany (III klasa), po czym znów stan wód pogarszał się do słabego. Jako przyczynę złej jakości wód wskazano w 2016 niewystarczającą współpracę międzynarodową.

Zobacz też

• Boh
• Podlaski Przełom Bugu
• Dolina Dolnego Bugu

Linki zewnętrzne

• Bug, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 450 .