Bug
| ||
 Bug we wsi Stare Mierzwice | ||
| Kontynent | Europa | |
| Państwo |  Ukraina Białoruś Polska
| |
| Rzeka 3 rzędu | ||
| Długość | 772 (odcinek graniczny 363[1]) km | |
| Powierzchnia zlewni | 39 420[1] km² | |
| Średni przepływ | 154 m³/s w dolnym biegu koło Wyszkowa | |
| Źródło | ||
| Miejsce | Wyżyna Podolska (Ukraina) Werchobuż | |
| Wysokość | 311 m n.p.m.[2] | |
| Współrzędne | 49°52′17,0″N 25°05′45,9″E/49,871400 25,096080 | |
| Ujście | ||
| Recypient | Narew | |
| Miejsce | Jezioro Zegrzyńskie, Arciechów | |
| Wysokość | 75 m n.p.m. | |
| Współrzędne | 52°32′00″N 21°15′12″E/52,533333 21,253333 | |
Położenie na mapie Europy  | ||
Bug (biał. Заходні Буг, Zachodni Buh; ukr. Західний Буг, Zachidnyj Buh) – czwarta najdłuższa rzeka w Polsce, będąca dopływem Narwi, przepływająca przez zachodnią Ukrainę, wschodnią Polskę i zachodnią Białoruś.
Dorzecze[edytuj | edytuj kod]
Długość Bugu wynosi 772 km[3], a powierzchnia dorzecza 39 420 km². Z tego większość leży na terenie Polski – 19,4 tys. km² (49,2%). Na terenie Ukrainy leży 10,8 tys. km² (27,4%) obszaru zlewni, na Białorusi natomiast 9,2 tys. km² (23,3%)[1]. Średni przepływ w dolnym biegu, w Wyszkowie, wynosi 154 m³/s[4], co czyni go czwartą co do wielkości rzeką Polski[3]. Dorzecze rozciągnięte jest południkowo. Obejmuje kilka regionów geologicznych i fizjograficznych[2].
Nazwa rzeki jest tak zwanym substratem językowym: została przejęta przez Lechitów od ludności wcześniej zamieszkujące jej dorzecze[5].
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Bug ma źródło w Werchobużu[6][7] na północnej Wyżynie Podolskiej na Ukrainie, na wysokości 311 m n.p.m. Wpływa do jeziora Zegrzyńskiego, stanowiąc jednocześnie lewy dopływ Narwi. W większości (około ¾ długości) biegnie na wysokości 100–200 n.p.m. Na odcinku 363 km[2] (Gołębie – Niemirów)[2][8] stanowi granicę z Ukrainą i Białorusią. Koryto Bugu w Zosinie jest najdalej na wschód wysuniętym miejscem Polski (24,9°E)[9]. W najwyższej swojej części Bug płynie przez Kotlinę Pobuża, dalej przez Wyżynę Wołyńską oraz jej subregiony: Grzędę Sokalską, Kotlinę Hrubieszowską oraz Grzędę Horodelską. Zakole Bugu nieopodal Horodła wyznacza granicę Wyżyn Ukraińskich i Niżu Wschodniobałtycko-Białoruskiego. Od Horodła po ujście Krzny Bug biegnie przez cztery obszary Podlasia (prowincja Nizina Środkowoeuropejska, podprowincja Niziny Środkowopolskie)[2].
Zbudowany w XIX wieku Kanał Królewski (budowę rozpoczęto w 1786) łączy Bug przez Prypeć z Dnieprem[10]. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[11], Bug ma klasę żeglowną Ia i stanowi szlak wodny na odcinku od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do rzeki Narwi.
Do 1962 uznawano, że Narew jest dopływem Bugu[12], który ma większy średni przepływ w miejscu połączenia rzek (przepływ Narwi w Zambskach Kościelnych wynosi 140 m³/s)[4].
Główne dopływy[edytuj | edytuj kod]
- Lewe
- Prawe
Miejscowości nad rzeką Bug[edytuj | edytuj kod]
Uporządkowane od źródeł do ujścia:
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Okolice Bugu wyróżniają się znacznym zróżnicowaniem siedlisk i wystąpujących w nich gatunków. Na odcinku od Gołębi do Terespola stwierdzono występowanie około tysiąca gatunków roślin naczyniowych. Fauna również jest różnorodna – należy do niej blisko 100 gatunków motyli dziennych (około 70% wszystkich polskich gatunków), 44 gatunki ryb (to odpowiednio 57%) oraz 158 gatunków ptaków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych (69%). Część doliny Bugu objęta jest ochroną – to 37,6% powierzchni leżących na wymienionym obszarze gmin, od Włodawy Miasto po Mircze[8].
Zanieczyszczenie[edytuj | edytuj kod]
Przeprowadzone w 2005 roku badania poświęcone granicznemu odcinkowi Bugu (363 km) wykazały, że woda w tamtym odcinku rzeki należała w całości do IV i V klasy jakości, to jest słabej (92%) i złej (8%). W latach 2010–2012 oceniona została jakość wód Bugu na odcinku od Kryłowa (pierwszy punkt pomiarowy po wpłynięciu Bugu z Ukrainy). Do Dorohuska woda wykazywała słaby stan ekologiczny (IV klasa), do Terespola stan umiarkowany (III klasa) po czym znów stan wód pogarszał się do słabego. Jako przyczynę złej jakości wód wskazano w 2016 niewystarczającą współpracę międzynarodową[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Edward Lis, Ochrona wód zlewni Bugu, „Kontrola Państwowa”, 4/lipiec-sierpień/2016, s. 65–74.
- ↑ a b c d e Zdzisław Michalczyk, Wojciech Sobolewi. Charakterystyka hydrologiczna dorzecza Bugu. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska – Sectio B”. 57, s. 111–125, 2002.
- ↑ a b Świat w porach roku. Demart, 2004, seria: Atlas do przyrody. ISBN 83-7427-016-0.
- ↑ a b Maciej Karpowicz: Lokalne i regionalne czynniki kształtujące strukturę zooplanktonu skorupiakowego siedlisk systemu rzecznego Narwi. Białystok, 2015. [dostęp 2017-10-27].
- ↑ W.P. Cienkowski, Sekrety imion własnych, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1965, s. 136.
- ↑ Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim. Lwów: Karol Kwieciński, 1919, s. 99.
- ↑ Grzegorz Rąkowski: Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Cz. 3: Ziemia lwowska. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 297. ISBN 978-83-89188-66-3.
- ↑ a b Wioletta Kałamucka, Krzysztof Kałamucki. Zagospodarowanie turystyczne gmin nadbużańskich w odcinku granicznym Dołhobyczów–Włodawa na tle istniejących obszarów chronionych. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska – Sectio B”. 66 (2). s. 103–119.
- ↑ Jan Pawłowski: 1. Środowisko przyrodnicze okolic Hrubieszowa. W: pod red. Ryszarda Szczygła: Dzieje Hrubieszowa. T. 1. Od pradziejów do 1918 roku. Hrubieszów: 2006.
- ↑ Jan Pyś: Administracja żeglugi śródlądowej w Polsce – rys historyczny. Urząd Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu, 2014.
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77.
- ↑ Hasło „Bug” w Wielkiej encyklopedii powszechnej PWN. W haśle „Narew”, napisanym kilka lat później, Bug jest dopływem Narwi.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bug, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 450.