Przejdź do zawartości

Zamek Ambras

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek Ambras
Ilustracja
Południowa fasada zamku. Na pierwszym planie Sala Hiszpańska. Widok z parku
Państwo

 Austria

Kraj związkowy

 Tyrol

Miejscowość

Innsbruck

Rozpoczęcie budowy

1563

Położenie na mapie Innsbrucku
Mapa konturowa Innsbrucku, po prawej nieco na dole znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zamek Ambras”
Położenie na mapie Austrii
Mapa konturowa Austrii, po lewej nieco na dole znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zamek Ambras”
Położenie na mapie Tyrolu
Mapa konturowa Tyrolu, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zamek Ambras”
Ziemia47°15′22″N 11°26′04″E/47,256111 11,434444
Strona internetowa

Zamek Ambras znajduje się w Innsbrucku na wysokości 635 m na południowo-wschodniej granicy miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie wsi Amras, włączonej w 1938 r. do miasta.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ambras był zamkiem hrabiów von Andechs, których przodkowie już w X wieku rezydowali tutaj ad umbras (w cieniu), choć na podstawie źródeł udokumentowany jest XI wiek. W 1133 r. zamek został zniszczony przez Henryka X Pysznego.

Po 150 latach został ponownie odbudowany. Ostatni z rodu von Andechs, książę Otton II Merański poślubił Elżbietę, córkę hrabiego tyrolskiego Alberta III. Po śmierci Ottona w 1248 r. Albert odziedziczył te włości. Albert zmarł w 1253 i wtedy Ambras przypadł drugiemu mężowi Elżbiety, Gebhardowi IV Hirschbergowi. Elżbieta zmarła bezdzietnie w 1256 r. i wtedy mąż innej córki Alberta, Meinhard I von Görz, odziedziczył Ambras i powstające właśnie hrabstwo Tyrolu. Ambras pozostał suwerenna posiadłością. Razem z sąsiednim zamkiem Straßfried, w tym czasie ważniejszym, ponieważ tam rezydował gubernator, kontrolował drogi między Innsbruckiem, mostem na Innie koło Hall, centralnym płaskowyżem i dolnym odcinkiem doliny rzeki Sill.

Po śmierci ostatniej przedstawicielki rodu von Görz, Małgorzaty Maultasch, zamek przypadł Habsburgom i został przebudowany w stylu renesansowym przez arcyksięcia Zygmunta Habsburga, który przepisał go swojej żonie Katarzynie Saskiej. Następnie arcyksiążę Ferdynand II Habsburg rozbudował go na okazały pałac i przeniósł tu swoje słynne zbiory, które zaczął gromadzić w Pradze jeszcze jako namiestnik Czech.

Zamek Ambras na sztychu Matthäusa Meriana (połowa XVII wieku)

Ponieważ Tyrol po 1665 r. nie był już siedzibą książęcą i pozbawiony został reprezentacji na dworze, zamek Ambras służył do połowy XIX wieku różnym celom, jak koszary, czy lazaret. Pomimo tego słynne zbiory nadal pozostawały w zamku. W latach 1855–58 został za panowania namiestnika Tyrolu, arcyksięcia Karola Ludwika, ponownie przystosowany do celów mieszkalnych. Po 1913 r. zamek miał zostać letnią siedzibą rodziny arcyksięcia Franciszka Ferdynanda[1].

Po zniesieniu monarchii zamek Ambras skonfiskowano na rzecz Republiki Austrii i obecnie podlega gestii Muzeów Federalnych, jako jedyne muzeum poza Wiedniem. Jest tu wystawiana pierwsza srebrna, pamiątkowa, austriacka moneta euro[2].

Historia budowy

[edytuj | edytuj kod]

Z pierwotnego zamku hrabiów Andechs nie zachowało się w obecnych murach nic, ponieważ został on w 1133 r. zburzony. Stołp, palatium i fundamenty kaplicy pochodzą z XIII i XIV wieku, gdy Ambras znajdował się w posiadaniu rodu von Görz.

Sklepienie krzyżowe palatium pochodzi z czasów Zygmunta Habsburga. Na zamek letni przebudował go arcyksiążę Ferdynand.

Założenie architektoniczne

[edytuj | edytuj kod]

Dziedziniec wewnętrzny: iluzjonizm i triumf Bachusa

Dziedziniec wewnętrzny górnego zamku zalicza się do najlepiej zachowanych przykładów malarstwa freskowego XVI wieku. Malowidła powstały w latach 1564-67 w technice grisaille, a dzięki użyciu różnych odcieni szarości, uzyskano wrażenie reliefu. Malowidła, przypisywane Heinrichowi Teufelowi, przejmują funkcje architektoniczne, tak by za pomocą systemu regularnych dekoracji wyrównać nieregularny kształt dziedzińca i skompensować jego ciasnotę. Przedstawione jest wszystko, co miało znaczenie dla dworskiego życia na zamku: wzory bohaterstwa, ideały cnót z antyku i Starego Testamentu, sztuk pięknych i nauk oraz humanistycznej gościnności.

W tym kontekście należy patrzeć na triumfalny pochód Bachusa, który jest przedstawiony między pierwszym i drugim piętrem na całym obwodzie. Bachus, który w czasie swojej wyprawy przeciwko mieszkańcom Indii zwyciężył, zmieniając wodę w wino i w ten sposób upijając swych przeciwników, uczynił ich niezdolnymi do walki. Zachęcało to nie tylko do hucznych zabaw, ale odpowiadało ówczesnym wyobrażeniom o pokojowych cywilizacjach Wschodu.

Park pałacowy

Park pałacowy otacza zamek powyżej dzielnicy Amras. Zaraz za głównym wejściem widzimy Großer Weiher Duży staw. Areał otoczony murem został w większości zaaranżowany jako ogród angielski. We wschodniej części parku można znaleźć relikty renesansowego założenia. Warta zobaczenia jest jaskinia Rycerska, Keuchengarten (Ogród więzienny) i sztuczny wodospad, zasilany przez boczną odnogę potoku Sistanser Bach. Przy wschodnim wejściu do parku znajdują się resztki wieży dawnego kościoła Św. Jerzego (St. Georgskirche).

Wystawy, zbiory i wydarzenia

[edytuj | edytuj kod]

Zamek Ambras jest zamiejscową placówką Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu[3], a jego zasadniczą częścią jest kolekcja Ferdynanda II.

  • Gabinet osobliwości – historyczna kolekcja, w której pierwotnie wchodziła również saliera
  • Galeria portretów Habsburgów
  • Zbrojownie - drugi pod względem ważności zbiór w Austrii, po Arsenale w Grazu

Wystawa w gabinecie osobliwości:

W Sali Hiszpańskiej (Spanischer Saal) urządzane są w lecie koncerty zamkowe, a kaplica Św. Mikołaja (St.-Nikolaus-Kapelle) służy również udzielaniu ślubów.

Dojazd

[edytuj | edytuj kod]

Do zamku można się dostać z miasta tramwajem nr 6 z przystanku Schönruh. Schönruh jest zalesionym wąwozem we wzgórzu Paschberg położonym między gminą Aldrans a miastem. Z końcowego przystanku linii 3 można dojść do zamku po krótkim spacerze. Zamek jest obsługiwany również przez linię wycieczkową TS oraz autobusową linię pocztową kursującą w kierunku Mittelgebirge.

Literatura

[edytuj | edytuj kod]
  • XVII. Schloss Ambras. In: Franz Weller: Die kaiserlichen Burgen und Schlösser in Bild und Wort. Zamarski, Wien 1880, S. 432–446. – Volltext online.
  • Heinrich Zimmermann: Die Renaissance. (…) Erzherzog Ferdinand von Tirol und seine Sammlung in Schloss Ambras. In: Albert Ilg (Hrsg.), Moriz Hoernes (u.a. Mitarbeiter): Kunstgeschichtliche Charakterbilder aus Österreich-Ungarn. Tempsky (u.a.), Wien (u.a.) 1893, S. 194–209. – Volltext online (1), Volltext online (2), Volltext online (3). (Alternativen wegen jeweils fehlerhafter Digitalisierung).
  • Josef Garber: Schloß Ambras. Die Kunst in Tirol, Band 14. Filser, Wien (u.a.) 1928.
  • Elisabeth Scheicher: Schloß Ambras und seine Sammlungen. Kleine Kunstführer, Band 1228, ZDB|51387-8. Schnell & Steiner, Regensburg 1981.
  • Albert Ilg, Wendelin Boeheim: Das K.K. Schloss Ambras in Tirol. Beschreibung des Gebäudes und der Sammlungen. (Nachdruck; 1. Auflage, Adolf Holzhausen, Wien 1882). BiblioBazaar (u.a.), 2009, ISBN 978-1-110-23378-6.
  • Florian Martin Müller: Die römischen Meilensteine in Schloss Ambras. In: Sabine Haag (Hrsg.), All'Antica. Götter und Helden auf Schloss Ambras. Eine Ausstellung des Kunsthistorischen Museums Wien. Schloss Ambras - Innsbruck, 23. Juni bis 25. September 2011, Wien 2011, S. 18-23 ISBN 978-3-99020-006-3
  • Ludwig Igálffy von Igály: Die Ambraser Trinkbücher Erzherzog Ferdinands II. von Tirol. Erster Band (1567-1577) Transkription und Dokumentation (= Schriften des Kunsthistorischen Museums, Band 12), Wien 2010, ISBN 978-3-85497-192-4

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ANNO|nfp|31|08|1913|08|AUTOR=|Besichtigung des Schlosses Ambras durch den Erzherzog-Thronfolger (…)|ZUSATZ=Morgenblatt, Nr. 17609/1913|ALTSEITE=8, Mitte links.
  2. Webarchiv|url=http://www.austrian-mint.com/pres_archiv?pressId=71%7Cwayback=20080405044630%7Ctext=Schloss Ambras auf der 10 Euro Silbermünze
  3. AZ|Zur Eröffnung der Portraitgalerie auf Schloß Ambras: Wiener Domizil wird gesucht|1976|07|15|12