Zygmunt Sokołowski (1908–1953)

Zygmunt Sokołowski
Zygmunt Bohdan Sokołowski
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	20 kwietnia 1908 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	29 sierpnia 1953 ; więzienie mokotowskie
	Przebieg służby
Lata służby	od 1929
Siły zbrojne	Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne; Ludowe Wojsko Polskie
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego ; RAF; Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego
Jednostki	32 dywizjon artylerii lekkiej; 11 eskadra liniowa; 221 eskadra bombowa; 304 dywizjon bombowy
Stanowiska	dowódca eskadry
	Odznaczenia

Zygmunt Bohdan Sokołowski (ur. 20 kwietnia 1908 w Warszawie, zm. 29 sierpnia 1953 tamże) – polski wojskowy, major obserwator Polskich Sił Powietrznych, pułkownik ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Stanisława i Leokadii z Suchożebrskich. W 1914 rodzice wyjechali na Syberię, gdzie ojciec, lekarz weterynarii, likwidował epidemię pryszczycy. W Kańsku Jenisiejskim ukończył trzy klasy gimnazjum. Po śmierci ojca w 1920 rodzina wróciła do Polski i osiadła w Wołominie. Tutaj, a następnie w Warszawie uczęszczał do gimnazjum, w 1924 wstąpił do Korpusu Kadetów w Modlinie, wkrótce przeniesiony do podobnego korpusu w Chełmnie. Następnie kształcił się w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. 15 sierpnia 1931 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1931 roku i 36. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do dywizjonu manewrowego artylerii przy Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, który 31 grudnia tego roku został przemianowany na 32 dywizjon artylerii lekkiej^[1]^[2].

W 1933 ukończył kurs lotnictwa w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. 22 grudnia 1934 ogłoszono jego przeniesienie z 32 dal do 1 pułku lotniczego w Warszawie^[3]. W pułku został przydzielony do 11 eskadry liniowej. W 1938 zdał egzamin do Wyższej Szkoły Wojennej, lecz wojna uniemożliwiła mu podjęcie studiów. W marcu 1939 roku został dowódcą i organizatorem 221 eskadry bombowej. Następnie powierzono mu funkcję oficera taktycznego 220 dywizjonu bombowego.

Wraz z dywizjonem został internowany w Rumunii, skąd przez Syrię dotarł do Francji, a następnie Wielkiej Brytanii. Posiadał numer służbowy RAF 76673^[4]. W 304 dywizjonie bombowym Ziemi Śląskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego był głównym instruktorem nawigacji. Odbywał loty bojowe nad Niemcy, po jednym z nich ostrzelany samolot zmuszony był do wodowania na morzu. W 1945 ukończył półroczny kurs w Wyższej Szkole Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej.

Po rozkazie o rozwiązaniu PSZ, 6 czerwca 1947 wrócił do kraju, zgłaszając władzom wojskowym gotowość dalszej służby. Kierował Wydziałem Szkolenia Bojowego DWL, w listopadzie 1948 został przeniesiony do Akademii Sztabu Generalnego WP na stanowisko wykładowcy lotnictwa, w 1950 kierował katedrą taktyki lotnictwa. Aresztowany 21 maja 1952, oskarżony o „spisek w wojsku”, pod wpływem tortur przyznał się do niepopełnionych win. W procesie Zg.R.19/52 uznany przez NSW za „zdecydowanego wroga Polski Ludowej”, 18 października 1952 ława NSW Sn.20/52 pod przewodnictwem ppłk Juliusza Krupskiego skazała go na podstawie art. 86 § 1,2 KK WP na karę śmierci^[5]. Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wykonanie wyroku wstrzymano do czasu zakończenia śledztwa w sprawie płk. Stanisława Żymierskiego. Nakłaniany do składania fałszywych zeznań, stanowczo odmówił. To zdecydowało ostatecznie o jego losie. Stracony 29 sierpnia 1953.

Dokładne miejsce pochówku nieznane. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie w Kwaterze „na Łączce”.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Walecznych – trzykrotnie
Medal Lotniczy – trzykrotnie

Przypisy

↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 223, 700.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 sierpnia 1931 roku, s. 307, 314.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 264.
↑ Krzystek 2012 ↓, s. 528.
↑ "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.

Bibliografia

Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945–56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991., zob też Straceni w Więzieniu mokotowskim.
Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
AI MON, NSW, 160/91/860, 925
ibidem, NPW, 161/91/1791–1806
AIPN, Teczki więźniów 1953, Sokołowski Zygmunt
J.R. Kubiak, Tajemnice więzienia mokotowskiego...
H. Nakielski, Jako i my..., s. 150
J. Poksiński, Victis honos..., według indeksu

[CITEREFRocznik_Oficerski1932223,_700-1] Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 223, 700.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_15_sierpnia_1931_roku,_s._307,_314-2] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 sierpnia 1931 roku, s. 307, 314.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_14_z_22_grudnia_1934_roku,_s._264-3] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 264.

[CITEREFKrzystek2012528-4] Krzystek 2012 ↓, s. 528.

[5] "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]