Świstaki
| Marmotini | |||||
| Pocock, 1923[1] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię |
świstaki | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Marmota Blumenbach, 1779 | |||||
| |||||
| Rodzaje | |||||
| |||||
Świstaki[25], dawniej: susły i świszcze[26] (Marmotini) – plemię ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Plemię obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[27][28].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]W 1938 roku amerykański zoolog Arthur H. Howell podjął próbę usystematyzowania susłów[29] i połączył większość z nich w jeden rodzaj Citellus Oken, 1816 z podrodzajami[30]:
- Ammospermophilus Merriam, 1892
- Notocitellus A.H. Howell, 1938
- Otospermophilus Brandt, 1844
- Callospermophilus Merriam, 1897
- Poliocitellus A.H. Howell, 1938
- Ictidomys J.A. Allen, 1877
- Xerospermophilus Merriam, 1892
Howell nie włączył do Citellus świstaka (Marmota) oraz nieświszczuka (Cynomys), zwanych też „pieskami preriowymi”[30]. W 1945 roku Monroe Bryant dokonał nowego podziału, który od systematyki Howell'a różnił się tylko wyłączeniem Ammospermophilus z rodzaju Citellus grupującego susły i nadaniem mu rangi samodzielnego siostrzanego taksonu[31]. W 1956 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej zakwestionowała nomenklatoryczną wartość pracy Okena, a tym samym anulowała nazwę rodzajową Citellus, włączając objęte nią gatunki do rodzaju Spermophilus[32].
W 2005 roku Richard W. Thorington – kurator działu ssaków – oraz Robert S. Hoffmann – dyrektor Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie podjęli kolejną próbę usystematyzowania susłów. Uwzględnili w niej wyniki najnowszych badań genetycznych[33][34]. Zaproponowali nowy podział Spermophilus na podrodzaje[32][28]:
- Callospermophilus – 3 gatunki
- Ictidomys – 4 gatunki
- Otospermophilus – 5 gatunków
- Poliocitellus – 1 gatunek
- Spermophilus – 26 gatunków, w tym wszystkie susły euroazjatyckie
- Xerospermophilus – 2 gatunki
Wraz z rodzajem Spermophilus do Marmotini zostały zaliczone[28]:
- Ammospermophilus
- Cynomys
- Marmota
- Sciurotamias
- Tamias
W 2009 roku amerykańscy zoolodzy Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen i Don E. Wilson opublikowali wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, które wskazały konieczność rewizji dotychczasowego podziału systematycznego, oraz podzielenie taksonu Spermophilus na kilka mniejszych rodzajów. Autorzy równocześnie potwierdzili, że zarówno Ammospermophilus, Cynomys, Tamias, Sciurotamias, jak i Marmota są z nimi blisko spokrewnione i należą do wspólnego plemienia[32]. W taki ujęciu do plemienia należą następujące występujące współcześnie rodzaje[35][27][25]:
- Marmota Blumenbach, 1779 – świstak
- Otospermophilus Brandt, 1844 – susłouch
- Callospermophilus Merriam, 1897 – pięknosuseł
- Ictidomys J.A. Allen, 1877 – paskosuseł
- Poliocitellus A.H. Howell, 1938 – preriosuseł – jedynym przedstawicielem jest Poliocitellus franklinii (Sabine, 1822) – preriosuseł trawny
- Xerospermophilus Merriam, 1892 – karłosuseł
- Cynomys Rafinesque, 1817 – nieświszczuk
- Urocitellus Obolenskij, 1927 – susłogon
- Spermophilus F. Cuvier, 1825 – suseł
- Notocitellus A.H. Howell, 1938 – szorstkogrzbiet
- Ammospermophilus Merriam, 1892 – piaszczyk
Opisano również rodzaje wymarłe:
- Arctomyoides Bryant, 1945[36] – jedynym przedstawicielem był Arctomyoides arctomyoides (Douglass, 1903)
- Cynomyoides Korth, 1996[37] – jedynym przedstawicielem był Cynomyoides vatis Korth, 1996
- Heterotamias Qiu Zhuding, 2015[38] – jedynym przedstawicielem był Heterotamias sihongensis (Qiu Zhuding & Liu Yipu, 1986)
- Miospermophilus C.C. Black, 1963[39]
- Paenemarmota Hibbard & Schultz, 1948[40]
- Palaearctomys Douglass, 1903[41] – jedynym przedstawicielem był Palaearctomys montanus Douglass, 1903
- Parapaenemarmota Martin, 1998[42]
- Paratamias Tedrow, Robison & Korth, 2001[43] – jedynym przedstawicielem był Paratamias tarassus Tedrow, Robison & Korth, 2001
- Pliocitellus Hibbard, 1942[44]
Polskie nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]W 1968 roku Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych Polskiego Towarzystwa Zoologicznego nadała plemieniu Marmotini nazwę „susły i świszcze”[26]. Zwierzęta objęte wcześniej rodzajem Spermophilus (sensu lato) są w języku polskim określane mianem susłów[29]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” plemieniu Marmotini przypisano nazwę świstaki[25].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Typ nomenklatoryczny: Arctomys Schreber, 1780 (= Marmota Blumenbach, 1779).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Spermophilus F. Cuvier, 1825.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Otospermophilus Brandt, 1844.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Citellus Oken, 1816 (= Spermophilus F. Cuvier, 1825).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Cynomys Rafinesque, 1817.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Ammospermophilus Merriam, 1892.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ P.I. Pocock. The Classification of the Scinridae. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 93 (1), s. 240, 1923. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 303, 1821. (ang.).
- ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte: Synopsis Vertebratorum Systematis. 1837, s. 9. (fr.).
- ↑ a b R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 115. (fr.).
- ↑ J.E. DeKay: Zoology of New-York, or the New-York fauna; comprising detailed descriptions of all the animals hitherto observed within the state of New-York, with brief notices of those occasionally found near its borders, and accompanied by appropriate illustrations. Cz. 1: Mammalia. Albany: W. & A. White & J. Visscher, 1842, s. 66. (ang.).
- ↑ P. Gervais: Zoologie et paléontologie françaises (animaux vertébrés) ou nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France. T. 1: Contenant l’énumération méthodique et descriptive des espèces ainsi que les principes de leur distribution géographique et paléontologique. Paris: Arthus Bertrand, 1852, s. 17. (fr.).
- ↑ J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 10: Rongeurs et pachydermes. Paris: Maresq, 1850, s. 44. (fr.).
- ↑ J.F. von Brandt. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugethiere Russland’s. 5. Abhandlung: Unlersuchungen uber die craniologischen Entwickelungsstufen und die davon herzuleiteten Yerwandtschaften und Classificationen der Nager der Jetztzeit, mit besonderer Beziehung auf die Gattung Castor. 2. Theil: Craniologische Charakteristik der einzeluen Nagergruppen. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 6e série. Seconde partie. Sciences naturelles. 7 (2), s. 151, 1855. (niem.).
- ↑ E. Blyth: Catalogue of the Mammalia in the Museum Asiatic Society. Calcutta: Savielle & Cranenburgh, 1863, s. 108. (ang.).
- ↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clx. (niem.).
- ↑ J.E. Gray. Synopsis of the Asiatic Squirrels (Sciuridæ) in the collection of the British Museum, describing one new genus and some new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 20, s. 270, 1867. (ang.).
- ↑ V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1: Histoire naturelle des mammifères. Genève et Bale: H. Georg, 1869, s. 165. (fr.).
- ↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 21, 1872. (ang.).
- ↑ W.H. Flower & R. Lydekker: An introduction to the study of mammals living and extinct. London: A. and C. Black, 1891, s. 454. (ang.).
- ↑ M. Weber: Die Säugetiere: Einführung in die Anatomie und Systematik der recenten und fossilen Mammalia. Jena: Gustav Fischer, 1928, s. 275. (niem.).
- ↑ G.G. Simpson. The principles of classification and a classification of mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 85, s. 79, 1945. (ang.).
- ↑ Moore 1959 ↓, s. 181.
- ↑ Moore 1959 ↓, s. 199.
- ↑ Gromov 1965 ↓, s. 138.
- ↑ Gromov 1965 ↓, s. 155.
- ↑ Gromov 1965 ↓, s. 452.
- ↑ Kryštufek i Vohralík 2013 ↓, s. 31.
- ↑ Kryštufek i Vohralík 2013 ↓, s. 32.
- ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 207–214. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 614–626. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Tribe Marmotini. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
- ↑ a b Krzysztof Próchnicki, Piotr Duda, Tadeusz Grądziel, Stefan Męczyński, Ryszard Styka, Jan Smiełowski: Suseł perełkowany. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2008, s. 140, seria: Monografie przyrodnicze. ISBN 978-83-87846-56-5.
- ↑ a b Arthur H. Howell: Revision of the North American Ground Squirrels, with a Classification of the North American Sciuridae. Waszyngton: United States Department of agriculture. Bureau of biological survey, 1936, s. 256, seria: North American fauna, nr. 56.
- ↑ Monroe David Bryant. Phylogeny of Nearctic Sciuridae. „The American Midland Naturalists”, s. 257-390, 1945. (ang.).
- ↑ a b c Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen, Don E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 2 (90), s. 270–305, 2009. (ang.).
- ↑ Matthew D. Herron, Todd A. Castoe, Christopher L. Parkinson. Sciurid phylogeny and the paraphyly of Holarctic ground squirrels (Spermophilus). „Molecular Phylogenetics and Evolution”, s. 1015–1030, 2004. University of Central Florida. (ang.).
- ↑ Richard G. Harrison, Steven M. Bogdanowicz, Robert S. Hoffmann, Eric Yensen i inni. Phylogeny and evolutionary history of the ground squirrels (Rodentia: Marmotinae). Evolution. „Journal of Mammalian”, s. 249–276, 2003. DOI: 10.1023/B:JOMM.0000015105.96065.f0. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-20]. (ang.).
- ↑ M.D. Bryant. Phylogeny of Nearctic Sciuridae. „The American midland naturalist”. 33 (2), s. 361, 1945. DOI: 10.2307/2421337. (ang.).
- ↑ W.W. Korth. A new genus of prairie dog (Sciuridae, Rodentia) From the Miocene (Barstovian of Montana and Clarendonian of Nebraska) and the classification of Nearctic ground squirrels (Marmotini). „Transactions of the Nebraska Academy of Sciences”. 23, s. 109, 1996. (ang.).
- ↑ Z.-d. Qiu / 邱铸鼎. Revision and supplementary note on Miocene sciurid fauna of Sihong, China / 江苏泗洪早中新世松鼠类化石的补充描述与修订. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 53 (3), s. 222, 2015. (ang. • chiń.).
- ↑ C.C. Black. A review of the North American Tertiary Sciuridae. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 130 (3), s. 187, 1963. (ang.).
- ↑ C.W. Hibbard & Ch.B. Schultz. A new sciurid of Blancan age from Kansas and Nebraska. „Bulletin of the University of Nebraska State Museum”. 3, s. 19, 1948. (ang.).
- ↑ E. Douglass. New vertebrates from the Montana Territory. „Annals of Carnegie Museum”. 2, s. 182, 1903. (ang.).
- ↑ J.E. Martin. Two new sciurids, Eutamias malloryi and Parapaenemarmota (Rodentia), from the late Miocene (Hemphillian) of northern Oregon. „Thomas Burke Memorial Washington State Museum Research Report”. 6, s. 31–42, 1998. (ang.).
- ↑ A.R. Tedrow, S.F. Robison & W.W. Korth. Early Hemphillian (late Miocene) sciurid rodents (Mammalia) from southeastern Idaho. „Paludicola”. 3 (3), s. 80–94, 2001. (ang.).
- ↑ C.W. Hibbard. A new fossil ground squirrel Citellus (Pliocitellus) fricki from the Pliocene of Clark County, Kansas. „Transactions of the Kansas Academy of Science”. 45, s. 253, 1942. DOI: 10.2307/3625004. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.C. Moore. Relationships among the living squirrels of the Sciurinae. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 118, s. 157–206, 1959. (ang.).
- И.М. Громов, Д.И. Бибиков, H.И. Кaлабухов & М.Н. Мейер: Фауна СССР. Млекопитающие. T. 3: выпуск 2. Наземные беличьи (Marmotinae). Москва: Издательство «Наука», 1965, s. 1–466. (ros.).
- B. Kryštufek & V. Vohralík. Taxonomic revision of the Palaearctic rodents (Rodentia). Part 2. Sciuridae: Urocitellus, Marmota and Sciurotamias. „Lynx”. 44, s. 27–138, 2013. (ang.).