Ułan Ude

Ułan Ude, cerkiew

Ułan Ude

Ułan Ude, stacja Kolei Transsyberyjskiej

Jurta buriacka w Muzeum Etnograficznym Kultury i Życia Narodów Zabajkala w Ułan Ude

Czuma Ewenków prezentowana w Muzeum Etnograficznym Kultury i Życia Narodów Zabajkala w Ułan Ude

Ułan Ude (ros. Улан-Удэ, bur. Улаан Үдэ, Ulaan Ùdè) – miasto w Rosji, stolica Buriacji, położone przy ujściu rzeki Udy do Selengi, trzecie co do wielkości miasto wschodniej Syberii - 390 900 mieszkańców (1 stycznia 2003). Znajduje się ono 75 km na wschód od jeziora Bajkał między górami Chamar-Daban i Ułan-Burgasy.

Koordynaty geograficzne: 51°50′ N 107°36′ E, 4400 km na wschód od Moskwy, 430 km na północ od Ułan Bator, 75 km od Jeziora Bajkał.

Obecną nazwę miasto otrzymało w 1934 r. Do 27 lipca 1934 r. był to Wierchnieudyńsk.

Historia

Założone w 1666 r. przez rosyjskich Kozaków jako zimowisko Udińsk. Od 1689 r. było ono twierdzą Wierchnieudińską. W 1690 r. Wierchnieudińsk otrzymał prawa miejskie. W XVII wieku stanowił on ośrodek wojskowy i administracyjny.

Dzięki położeniu geograficznemu szybko stało się ono centrum handlowym łączącym Rosję, Chiny i Mongolię. Do dzisiaj zachowały się w centrum stare obiekty handlowe, rzeźbione w drewnie i kamieniu, przykład rosyjskiego klasycyzmu. W 1878 r. miasto niemal doszczętnie spłonęło, po czym zostało odbudowane. W mieście można znaleźć przykłady współistnienia obok siebie lamaizmu (Dacan Iwołgiński) i rosyjskiej cerkwi prawosławnej (katedra).

Gdy pojawiły się informacje na temat budowy Kolei Transsyberyjskiej, Rada Miejska postanowiła rozpocząć działania zmierzające do przeprowadzenia trasy przez Wierchnieudińsk. Stwierdzono, ze jeżeli tak sie nie stanie miasto runie i przemieni się w żałosną, zapadłą wioskę. 15 sierpnia 1899 r. do miasta przyjechał pierwszy pociąg. Władze Wierchnieudińska poprosiły jego mieszkańców aby z tej okazji wywiesili flagi państwowe, a wieczorem zapalili przed domami lampy naftowe.

W 1923 r. miasto zostało stolicą Buriacko-Mongolskiej ASRR. Od 1938 mieściła się tu centrala obozu Jużłag. W latach 1958-1992 miasto było stolicą Buriackiej ASRR.

Współcześnie Ułan Ude jest węzłem transportowym Kolei Transsyberyjskiej, ośrodkiem kulturalnym i ekonomicznym.

Nauka

W Ułan Ude mieści się Buriackie Centrum Naukowe Syberyjskiego Oddziału Rosyjskiej Akademii Nauk. W mieście znajduje się również oddział irkuckiej wyższej szkoły ministerstwa spraw wewnętrznych, akademia rolnicza, uniwersytet, filia nowosybirskiej wyższej szkoły ekonomii i prawa, filia wyższej szkoły telekomunikacji i informatyki, akademia kultury i sztuki, politechnika.

Gospodarka

W Ułan Ude znajduje się przystań rzeczna, węzeł kolejowy, drogowy i port lotniczy.

Wśród występujących gałęzi przemysłu można wymienić branże: maszynową, metalową, precyzyjną, elektroniczną, spożywczą (mięsna, mleczarska), lekką (wełniana), drzewną i materiałów budowlanych. Znajduje się tam także huta szkła.

Kultura

Muzea

• Muzeum Sztuki im. Sampiłowa - wystawione są tam zbiory malarstwa i tradycyjnego rzemiosła buriackiego oraz eksponaty sztuki buddyjskiej.
• Muzeum Przyrodnicze - prezentowana jest tam fauna i flora Buriacji oraz historia geologiczna Bajkału i okolic.
• Muzeum Historii Buriacji - eksponowane są tam przedmioty związane z historią, religią i kulturą Przybajkala, dzieła sztuki Indii, Nepalu, Tajlandii, Chin i Japonii. Do unikatowych eksponatów należy m.in. "Atlas medycyny tybetańskiej".
• Muzeum Geologiczne.
• Muzeum Buriackiego Centrum Naukowego - prezentowane są tam kolekcje mineralogiczne, botaniczne, archeologiczne i etnograficzne.
• Muzeum Literatury.
• Muzeum Etnograficzne Kultury i Życia Narodów Zabajkala - otwarte w 1973 r., położone na północnych peryferiach Ułan Ude. Znajduje się tam siedem kompleksów, przedstawiających architekturę i warunki życia ludności autochtonicznej i napływowej.
  • kompleks ewenkijski - przedstawia koczowiska Ewenków, m.in.: czumy i zagrodę dla reniferów;
  • kompleks Buriatów przedbajkalskich - przedstawia jurty ośmiościenne pochodzące z XIX wieku, trzy domy (siedziby zimowe) z zabudowaniami gospodarczymi oraz zagrodę dla bydła;
  • kompleks Buriatów zabajkalskich - prezentowana jest tam m.in. zimowa siedziba zamożnego Buriata, drewniana czterościenna jurta, spichlerz, wojłokowe jurty koczowników, a także dugan z dacanu położonego koło Gusinoozierska;
  • kompleks staroruski - przedstawia siedzibę atamana kozackiego, m.in. dom, stajnię, powozownię, spichlerz, a także lokum ubogiego chłopa;
  • kompleks staroobrzędowców - wiejska ulica zabudowana domostwami różniącymi się między sobą wielkością i wyglądem (zależne jest to od statusu materialnego gospodarza) oraz kaplica bezpopowców;
  • kompleks miejski - przedstawia warunki życia w Wierchnieudińsu z okresu XIX wieku, m.in. domy bogato zdobione i drewniana cerkiew;
  • kompleks archeologiczny - eksponaty związane m.in. z życiem człowieka pierwotnego z epoki brązu, Hunów oraz ludów tureckich.

Teatry

• Teatr Buriacki Opery i Baletu;
• Teatr im. Ch. Namsarajewa;
• Teatr im. A. Bestużewa;
• Teatr lalkowy;
• Filharmonia.

Ważniejsze miejsca i zabytki

Zabytki architektoniczne

• Sobór Hodegetrii - powstały w latach 1741-1785, najstarszy murowany budynek na terenie Buriacji.
• Cerkiew Świętej Trójcy - powstała w 1809 r.

Linki zewnętrzne

• Miejsca Ułan-Ude (Angielski, rosyjski)
• TPC 1:500,000 - interaktywna mapa
• Zdjęcie satelitarne z Google Maps
• Zdjęcia miasta

Bibliografia

• Szlak Transsyberyjski. Moskwa – Bajkał – Mongolia – Pekin, Bezdroża, Kraków 2002, ISBN 83-913283-8-4
• Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2005, t. 28, s. 284, ISBN 8301133570 t. 1-30, ISBN 8301134437 t. 5