Dzięcioł andyjski: Różnice pomiędzy wersjami
Nowa strona: {{Zwierzę infobox |nazwa zwyczajowa = Dzięcioł andyjski |nazwa łacińska = ''Colaptes rupicola'' |TSN = 554084 |zoolog = (d’Orbigny, 1841) |okres istnienia = |grafika = Colaptes rupicola 20070123.jpg |opis grafiki = Samica dzięcioła cynamonowego ''C. r. cinereicapillus'' |alt grafiki = |2. grafika = |opis 2… |
(Brak różnic)
|
Wersja z 19:07, 13 lut 2022
| Colaptes rupicola[1] | |||
| (d’Orbigny, 1841) | |||
 Samica dzięcioła cynamonowego C. r. cinereicapillus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzięcioł ochrowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Dzięcioł andyjski[4][5] (Colaptes rupicola) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Występuje na sawannach, w buszu i lasach Polylepis na wysokości ponad 2000 m n.p.m. na obszarach Puny i Altiplano w zachodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony. Suszone mięso i pióra dzięciioła andyjskiego według tradycji prekolumbijskich służyły mieszkańcom Andów jako lek do zwiększenia laktacji u karmiących matek[6]. Cechą charakterystyczną dla tego gatunku jest duża różnorodność geograficzna. Populacja północna, podgatunek C. r. cinereicapillus różni się znacząco od południowej, podgatunki C. r. puna i C. r. rupicola[7]. Obie populacje były wcześniej traktowane jako osobne gatunki. Obecnie Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) traktuje obie populacje jako należące do jednego gatunku[8].
Systematyka
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Alcide d’Orbigny, nadając mu nazwę Colaptes rupicola. Opis ukazał się w 1841 roku w Voyage dans l'Amérique méridionale (le Brésil, la République orientale de l'Uruguay, la République argentine, la Patagonie, la République du Chili, la République de Bolivia, la République du Pérou) : exécuté pendant les années 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832 et 1833.[2][9]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia trzy podgatunki[8]:
- C. r. cinereicapillus Reichenbach, 1854 - dzięcioł cynamonowy[4]
- C. r. puna Cabanis, 1883
- C. r. rupicola d'Orbigny, 1840 - dzięcioł andyjski[4]
Etymologia
- Colaptes: gr. κολαπτης kolaptēs „osoba posługująca się dłutem”, od κολαπτω kolaptō „dłutować, dziobać, uderzać”[10].
- rupicola: łac. rupicolus – „urwisko”, „zamieszkujący urwisko”[11].
Morfologia
- Populacja północna: Dosyć duży dzięcioł o długim, prostym i spiczastym czarnym dziobie. Tęczówki w kolorze cytrynowożółtym, wokół oka naga, czarna skóra. Nogi silne żółtobrązowe lub pomarańczowożółte. Czoło, górna część głowy do karku w kolorze ciemnego łupka, pasek dziobowy prawie czarny, u samców kończący się niewielkimi czerwonymi przebarwieniami. Reszta głowy, broda i gardło ciemnopłowa, nieco ciemniejsza w okolicach uszu. Dolne części ciała oraz grzbiet od ciemnopłowego do płowożółtego. Na piersich czarne prążki. Górne pokrywy skrzydeł brązowoczarne z płowożółtymi wąskimi prążkami. Ogon w górnej części płowożółty w dolnej czarny. Młode osobniki przypominają dorosłe, wyróżniają się ciemniejszymi barwami. Długość ciała około 32 cm[7], masa ciał wynosi 150-200 g, samice jest około 5% lżejsza niż samiec[12].
- Populacja południowa: Dosyć duży dzięcioł o długim, prostym i spiczastym czarniawym dziobie. Tęczówki w kolorze bladocytrynowożółtym, wokół oka naga, czarna skóra. Nogi silne od żółtawoszarych do szaroróżowych. Czoło, górna część głowy do karku w kolorze ciemnego łupka czasami w okolicach karku z czerwonym przebarwieniem, pasek dziobowy prawie czarny. Reszta głowy, broda i gardło jasnopłowa, nieco ciemniejsza w okolicach uszu. Dolne części ciała oraz grzbiet bladopłowy. Na piersich ciemne prążki. C. r. puna ma także nieliczne czarnobrązowe kropki na bokach tułowia. Ogon w górnej części bladopłowy z czarnymi prążkami, w dolnej czarnobrązowy. Samica nie ma czerwonych przebarwień na karku i policzkach. Młode osobniki są nieco ciemniejsze od dorosłych. Podgatunek C. r. puna jest nieco intensywniej wybarwiony z większym czerwonym przebarwieniem na grzbiecie. Obie płcie posiadają niewielki czerwonawe przebarwienie na końcach paska policzkowego. Długość ciała około 32 cm[7], masa ciał wynosi 142-204 g, samice jest około 5% lżejsza niż samiec[13].
Zasięg występowania
Dzięcioł andyjski występuje w zachodniej części Ameryki Południowej w środkowych Andach. Zasiedla obszary od wysokości 2000 m n.p.m. do 5000 m n.p.m., sporadycznie obserwowany jest na niższych wysokościach, jednak nie niżej niż 800 m n.p.m.[12] Poszczególne podgatunki występują w[7][14]:
- C. r. cinereicapillus – w najbardziej południowej części Ekwadoru, w północnym i środkowym Peru,
- C. r. puna – w środkowym i południowym Peru,
- C. r. rupicola – w środkowej, zachodniej i południowej Boliwii, północnym Chile (w regionie Tarapacá) i w północno-zachodniej Argentynie w prowincjach Jujuy i Catamarca. Jest w zasadzie gatunkiem osiadłym, prawdopodobnie niewielki migracje mogą być spowodowane warunkami pogodowymi, ciężką zimą[7][12][14].
Ekologia
Jego głównym habitatem są obszry półpustynne formacji paramo oraz puna w Andach na wysokościach ponad 2000 m n.p.m. Zamieszkuje tereny z zaroślami i wystającymi skałami lub drzewami, w pobliżu urwisk skalnych, brzegów rzek. Podstawą pożywienia są duże larwy motyli i chrząszczy z podrodzin poświętnikowatych, chraboąszczowatych i rutelowatych[7]. Żeruje głównie w małych grupach, chociaż spotykane są także pojedynczo lub w parach oraz w większych grupach dochodzących do ponad 20 osobników. Głównym miejscem żerowania jest powierzchnia gruntu, z którego za pomocą długiego, silnego dzioba, wyciąga larwy spod kamieni lub bezpośrednio z ziemi nawet z głebokości ponad 5 cm.
Rozmnażanie
Rozmnażanie populacji północnej nie jest zbadane. Uważa się, że w sezonie lęgowym łaczy się w niewielki grupy. Po[pulacja południowa jest lepiej zbadana. Sezon lęgowy trwa od września do listopada w środkowym Peru, a w pozostałych obszarch występowania od stycznia do marca. Rozmnaża się w koloniach od dziesięciu do większej liczby par. Gniazda w kolonii są rozmieszczone bardzo blisko siebie, nawet na odległość tylko pół metra. Gniazda buduje na urwiskach, klifach lub na skalistych zboczach. Do komory głównej o średnicy około 30 cm, w której znajduje się gniazdo, prowadzi, wykopany w ziemi, poziomy lub lekko opadający tunel zazwyczaj o długości od 1 do 1,5 m. W jednym lęgu od 2 do 4 piskląt. Oboje rodziców uczestniczy w karmieniu piskląt oraz sprzątaniu gniazda[7].
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł andyjski jest klasyfikowany, od 2014 roku, jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako dosyć pospolity. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje dla populacji południowej około 1,91 mln km²[12], a dla populacji północnej 152 tys km²[13]. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny ze względu na brak zagrożeń[3][12].
Przypisy
- ↑ Colaptes rupicola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Andean Flicker Colaptes rupicola d'Orbigny, 1840 – synonyms. Avibase. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
- ↑ a b Colaptes rupicola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-02].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.
- ↑ Steve Froemming, Traditional use of the Andean flicker (Colaptes rupicola) as a galactagogue in the Peruvian Andes, „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”, 2, 2006, s. 23 (ang.).
- ↑ a b c d e f g Josep del Hoyo, Hans Winkler, David Christie & Nigel Collar: Andean Flicker Colaptes rupicola, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
- ↑ Alcide d’Orbigny, Gerne Colapres, „Voyage dans l'Amérique méridionale : (le Brésil, la république orientale de l'Uruguay, la République argentine, la Patagonie, la république du Chili, la république de Bolivia, la république du Pérou), exécuté pendant les années 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, et 1833,”, 4, Monachii : Impensis editores, 1835–1844, s. 377 (fr.).
- ↑ colaptes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ rupicola, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-02] (ang.).
- ↑ a b c d e Southern Andean Flicker Colaptes rupicola, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
- ↑ a b Northern Andean Flicker Colaptes cinereicapillus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-02-12]. (ang.).
- ↑ a b Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 521. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].