Park Narodowy Yasuni: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
0°46′12″S 76°06′00″W/-0,770000 -76,100000
0°46′12″S 76°06′00″W/-0,770000 -76,100000| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, poprawa linków |
rozbudowa |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Obszar chroniony infobox |
{{Obszar chroniony infobox |
||
|nazwa = Park Narodowy Yasuní |
|nazwa = Park Narodowy Yasuní |
||
|nazwa oryginalna = |
|nazwa oryginalna = Parque nacional Yasuni |
||
|kod obszaru = |
|kod obszaru = |
||
|logo = |
|logo = |
||
|grafika = |
|grafika = Vista del Tiputini desde Llanchama - panoramio.jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
|rodzaj = [[park narodowy]] |
|rodzaj = [[park narodowy]] |
||
|państwo = Ekwador |
|państwo = Ekwador |
||
|położenie = |
|położenie = prowincja [[Prowincja Orellana|Orellana]], prowincja [[Prowincja Pastaza|Pastaza]] |
||
|siedziba = |
|siedziba = |
||
|mezoregion = |
|mezoregion = |
||
|data utworzenia = 1979 |
|data utworzenia = 26 lipca 1979 |
||
|akt prawny = |
|akt prawny = |
||
|data likwidacji = |
|data likwidacji = |
||
|powód likwidacji = |
|powód likwidacji = |
||
|powierzchnia = |
|powierzchnia = 10 227,36 km² |
||
|powierzchnia otuliny = |
|powierzchnia otuliny = |
||
|obszary chronione = |
|obszary chronione = |
||
|ochrona = |
|ochrona = kategoria [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] – '''II''' (park narodowy) |
||
|odwiedzający = |
|odwiedzający = |
||
|dyrekcja = |
|dyrekcja = |
||
|plan = |
|plan = |
||
|opis planu = |
|opis planu = |
||
|współrzędne = |
|współrzędne = 00°46′12″S, 76°06′00″W |
||
|commons = |
|commons = Category:Yasuni National Park |
||
|www = |
|www = http://areasprotegidas.ambiente.gob.ec/es/areas-protegidas/parque-nacional-yasun%C3%AD |
||
}} |
}} |
||
'''Park Narodowy Yasuní''' ([[Język hiszpański|hiszp.]] ''Parque nacional Yasuni'') – największy [[park narodowy]] w [[Ekwador|Ekwadorze]] położony w [[Prowincja (podział administracyjny)|prowincjach]] [[Prowincja Orellana|Orellana]] i [[Prowincja Pastaza|Pastaza]]. Został utworzony 26 lipca 1979 roku i zajmuje obszar 10 227,36 km². Od 1989 roku jest [[Rezerwat biosfery|rezerwatem biosfery]] [[UNESCO]]. W 2008 roku został zakwalifikowany przez [[BirdLife International]] jako [[Ostoje ptaków IBA|ostoja ptaków IBA]], a w 2017 roku został wpisany na listę [[Konwencja ramsarska|konwencji ramsarskiej]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Parque Nacional Yasuní celebra su 36 aniversario de creación – Ministerio del Ambiente, Agua y Transición Ecológica |data dostępu = 2023-04-07 |opublikowany = www.ambiente.gob.ec |url = https://www.ambiente.gob.ec/parque-nacional-yasuni-celebra-su-36-aniversario-de-creacion/}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Parque Nacional Yasuní {{!}} Sistema Nacional de Áreas Protegidas del Ecuador |data dostępu = 2023-04-07 |opublikowany = areasprotegidas.ambiente.gob.ec |url = http://areasprotegidas.ambiente.gob.ec/es/areas-protegidas/parque-nacional-yasun%C3%AD}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Complejo de Humedales Cuyabeno Lagartococha Yasuní {{!}} Service d’information sur les Sites Ramsar |data dostępu = 2023-04-07 |opublikowany = rsis.ramsar.org |url = https://rsis.ramsar.org/fr/ris/2332?language=fr}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = BirdLife Data Zone |data dostępu = 2023-04-07 |opublikowany = datazone.birdlife.org |url = http://datazone.birdlife.org/site/factsheet/gran-yasun%C3%AD-iba-ecuador}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj |autor = |tytuł = Yasuní Biosphere Reserve, Ecuador |data = 2018-09-27 |data dostępu = 2023-04-07 |opublikowany = UNESCO |url = https://en.unesco.org/biosphere/lac/yasuni |język = en}}</ref>. |
|||
[[Plik:Localización del Parque Yasuni.png| |
[[Plik:Localización del Parque Yasuni.png|lewo|mały|Mapa parku z zaznaczonym terytorium plemiona [[Huaorani]]]] |
||
| ⚫ | |||
[[Plik:Bothriopsis bilineata smaragdinus (Yasuni) - cropped2.jpg|lewo|mały|[[Węże|Wąż]] [[Bothriopsis bilineata smaragdinus]]]] |
|||
== Opis == |
|||
| ⚫ | Park obejmuje zachodni fragment [[Selwa (las)|puszczy amazońskiej]] w dorzeczu rzek [[Napo]] i [[Curaray]]. Jest to jedno z najbardziej [[różnorodność biologiczna|bioróżnorodnych]] miejsc na [[Ziemia|Ziemi]]<ref name="autonazwa1">{{Cytuj pismo | autor = Margot Bass | autor2 = Matt Finer | autor3 = Clinton Jenkins | autor4 = Holger Kreft | autor5 = i inni | tytuł = Global Conservation Significance of Ecuador's Yasuni National Park | url = http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0008767&imageURI=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0008767.g004 | czasopismo = PLoS ONE | wolumin = 5 | data = 2010}}</ref>. Park jest też ojczyzną dwóch [[Plemię|plemion]] [[Indianie Ameryki Południowej|Indian Ameryki Południowej]] nieutrzymujących kontaktów ze światem zewnętrznym. Aby je chronić, w 1999 roku, utworzono zamkniętą dla działalności gospodarczej strefę o nazwie Tagaeri-Taromenane<ref name="autonazwa2">{{Cytuj pismo|autor=Matt Finer|tytuł=Ecuador's Yasuni Biosphere Reserve: a brief modern history and conservation challenges|url=http://iopscience.iop.org/1748-9326/4/3/034005|czasopismo=Environmental Resources Letters|wolumin=4|data=2009|autor2=Varsha Vijay|autor3=Fernando Ponce|autor4=Clinton Jenkins|autor5=Ted Kahn}}</ref><ref name=":0" />. |
||
Temperatura w parku waha się od +24 °C do +27 °C. Opady wynoszą średnio 3200 mm rocznie<ref name=":4">{{Cytuj |autor = |tytuł = Global Conservation Significance of Ecuador's Yasuní National Park |czasopismo = PLOS ONE |data = 19 sty 2010 |data dostępu = 2023-04-07 |issn = 1932-6203 |wolumin = 5 |numer = 1 |s = e8767 |doi = 10.1371/journal.pone.0008767 |pmid = 20098736 |pmc = PMC2808245 |url = https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0008767 |język = en}}</ref>. |
|||
== Ekosystem == |
|||
[[Plik:Flickr - ggallice - Oxbow lake, Yasuni.jpg|thumb|left|Jezioro w lesie Yasuní]] |
|||
Yasuní jest częścią będących jednym ze światowych ''hotspotów'' bioróżnorodności Andów Tropikalnych<ref>{{Cytuj pismo | autor = Norman Myers | autor2 = Russell Mittermeier | autor3 = Cristina Mittermeier | autor4 = Gustavo da Fonseca | autor5 = Jennifer Kent | tytuł = Biodiversity hotspots for conservation priorities | czasopismo = Nature | wolumin = 403 |data = 2000}}</ref>. Występuje tam wiele [[Endemit|gatunków endemicznych]]<ref name=autonazwa1 />. Między innymi żyje w Yasuní 150 gatunków [[płazy|płazów]] (w tym 20 endemicznych), 121 gatunków [[gady|gadów]], 596 gatunków [[ptaki|ptaków]] (19 endemicznych), co najmniej 169 gatunków [[ssaki|ssaków]] (4 endemiczne) i co najmniej 382 gatunków [[ryby|ryb]] oraz ponad 2,5 tys. gatunków [[rośliny naczyniowe|roślin naczyniowych]]. Stopień bioróżnorodności spotykany w Yasuní jest wyjątkowy we wszystkich tych grupach [[taksonomia|taksonomicznych]]<ref name=autonazwa1 />. |
|||
== |
== Flora == |
||
W parku odnotowano ponad 2500 [[Gatunek (biologia)|gatunków]] [[rośliny naczyniowe|roślin naczyniowych]], w tym wiele [[Endemit|endemicznych]]. Rosną tu [[Gatunek narażony|narażone na wyginięcie]] (VU) [[cedrzyk wonny]], ''[[Nautilocalyx glandulifer]]'' i ''[[Reldia multiflora]]'', a także m.in.: ''[[Cedrelinga cateniformis]]'', ''[[Otoba glycycarpa]]'', ''[[Osteophloeum platyspermum]]'', ''[[Terminalia amazonia]]'', ''[[Mauritia flexuosa]]'', ''[[woniawiec balsamowy]]'', ''[[Platymiscium stipulare]]''<ref name=":4" /><ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />''.'' |
|||
Park Narodowy Yasuní został ustanowiony w 1979 roku. W chwili obecnej obejmuje powierzchnię 9820 km² i jest największym obszarem pod ochroną w Ekwadorze oraz jedynym w tym kraju amazońskim parkiem narodowym<ref name=autonazwa2 />. |
|||
== Fauna == |
|||
W parku zarejestrowano 204 gatunki [[Ssaki|ssaków]] (w tym 12 gatunków [[Małpokształtne|małp]]), 610 gatunków [[Ptaki|ptaków]] (19 endemicznych), 121 gatunków [[Gady|gadów]], 150 gatunków [[Płazy|płazów]] (w tym 20 endemicznych) i ponad 250 gatunków [[Ryby|ryb]]<ref name="autonazwa1" /><ref name=":0" />. |
|||
Z ssaków żyją tu [[Gatunek zagrożony|zagrożone wyginięciem]] (EN) [[arirania amazońska]], [[inia amazońska]], [[sotalia amazońska]] i [[czepiak czarci]], narażone na wyginięcie (VU) [[manat rzeczny]], [[tapir amerykański]], [[pekari białobrody]] i [[wełniak brunatny]], a także m.in.: [[jaguar amerykański]], [[puma płowa]], [[wydrak długoogonowy]], [[saki szara]], [[saki równikowa]], [[tamaryna siodłata]], ''[[Saguinus tripartitus]]'', [[wyjec rudy]], [[hirara amerykańska]], [[pekariowiec obrożny]], [[wampir zwyczajny]], [[owocowiec skrzaci]], [[kolczakowiec nizinny]], [[aguti czarny]], [[paka nizinna]], [[kapibara wielka]], [[pancernik dziewięciopaskowy]]<ref name=":4" /><ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":2" />. |
|||
Ptaki występujące w parku to narażone na wyginięcie (VU) [[harpia wielka]] i [[ara zielona]], a także m.in.: [[czubacz białosterny]], [[harpia gujańska]], [[gardlinek brązowogrzbiety]], [[gruchacz siwoskrzydły]], [[lasówka niebieska]]<ref name=":4" /><ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":2" />. |
|||
== Indianie == |
== Indianie == |
||
Yasuní jest zamieszkiwane przez przedstawicieli dwóch Indiańskich [[grupa etniczna|grup etnicznych]]: [[Keczua (lud)|Kiczua]] i [[Huaorani]] (zwani również Waorani). Pierwotnymi mieszkańcami są jednakowoż Huaorani<ref name="ReferenceA">{{Cytuj pismo | autor = Stephen Beckerman | autor2 = Pamela Erickson | autor3 = James Yost | autor4 = Jhanira Regalado | autor5 = i inni | tytuł = Life histories, blood revenge, and reproductive success among the Waorani of Ecuador | czasopismo = PNAS | wolumin = 106 (20) | data = 2009}}</ref>. Dodatkowo żyją tam dwa plemiona nie utrzymujące kontaktów ze światem zewnętrznym – Taromenane i Tagaeri |
[[Plik:Huaorani man and woman.jpg|thumb|Przedstawiciele plemienia [[Huaorani]]|lewo]]Yasuní jest zamieszkiwane przez przedstawicieli dwóch Indiańskich [[grupa etniczna|grup etnicznych]]: [[Keczua (lud)|Kiczua]] i [[Huaorani]] (zwani również Waorani). Pierwotnymi mieszkańcami są jednakowoż Huaorani<ref name="ReferenceA">{{Cytuj pismo | autor = Stephen Beckerman | autor2 = Pamela Erickson | autor3 = James Yost | autor4 = Jhanira Regalado | autor5 = i inni | tytuł = Life histories, blood revenge, and reproductive success among the Waorani of Ecuador | czasopismo = PNAS | wolumin = 106 (20) | data = 2009}}</ref>. Dodatkowo żyją tam dwa plemiona nie utrzymujące kontaktów ze światem zewnętrznym – Taromenane i Tagaeri, o których przypuszcza się, że są spokrewnieni z Huaorani. Pierwotnie Huaorani byli ludem [[Ludy zbieracko-łowieckie|łowców-zbieraczy]], którzy uprawiali też ogrody leśne<ref>{{Cytuj pismo | autor = Flora Lu | tytuł = The Common Property Regime of the Huaorani Indians of Ecuador: Implications and Challenges to Conservation | czasopismo = Human Ecology | wolumin = 29 (4) | data = 2001}}</ref>. |
||
[[Plik:Huaorani man and woman.jpg|thumb|Przedstawiciele plemienia Huaorani]] |
|||
Pierwsze wzmianki o żyjących w Yasuní agresywnych Indianach pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. Do pierwszego pokojowego kontaktu między przedstawicielami szczepu Huaorani a ludźmi z zewnątrz doszło dopiero w 1958 roku. Do tego momentu Indianie byli znani z ataków oszczepami na pracowników firm wydobywczych i próbujących się z nimi skontaktować misjonarzami<ref name=autonazwa2 />. |
Pierwsze wzmianki o żyjących w Yasuní agresywnych Indianach pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. Do pierwszego pokojowego kontaktu między przedstawicielami szczepu Huaorani a ludźmi z zewnątrz doszło dopiero w 1958 roku. Do tego momentu Indianie byli znani z ataków oszczepami na pracowników firm wydobywczych i próbujących się z nimi skontaktować misjonarzami<ref name=autonazwa2 />. |
||
Szacuje się, że przed 1958 rokiem ponad połowa śmierci mężczyzn i ok. jednej trzeciej śmierci kobiet ze szczepu Huaorani było wynikiem zabójstw dokonanych przez innych Huaorani. Dodatkowo, ok. 8% |
Szacuje się, że przed 1958 rokiem ponad połowa śmierci mężczyzn i ok. jednej trzeciej śmierci kobiet ze szczepu Huaorani było wynikiem zabójstw dokonanych przez innych Huaorani. Dodatkowo, ok. 8% zginęło z rąk obcych, których Huaorani nazywali ''kohouri'', czyli „nie-ludzie" bądź „[[kanibalizm|kanibale]]". Z powodu tej rzadko spotykanej agresji Huaorani byli i nadal są nazywani przez Indian [[Keczua (lud)|Kiczua]] „''auca"'', czyli „dzicy"<ref name="ReferenceA"/>. |
||
== Yasuní-ITT == |
== Yasuní-ITT == |
||
Na arenie międzynarodowej Yasuní pojawiło się po wystąpieniu prezydenta Ekwadoru, [[Rafael Correa|Rafaela Correi]] przed [[Zgromadzenie Ogólne ONZ|Zgromadzeniem Ogólnym ONZ]] w 2007 z tzw. inicjatywą [[Yasuní-ITT]] (od nazw 3 pól naftowych wewnątrz |
Na arenie międzynarodowej Yasuní pojawiło się po wystąpieniu prezydenta Ekwadoru, [[Rafael Correa|Rafaela Correi]] przed [[Zgromadzenie Ogólne ONZ|Zgromadzeniem Ogólnym ONZ]] w 2007 z tzw. inicjatywą [[Yasuní-ITT]] (od nazw 3 pól naftowych wewnątrz parku)<ref>{{Cytuj stronę |url=http://yasuni-itt.gob.ec/quees.aspx |tytuł=YASUNI ITT |data dostępu=2012-09-16 |archiwum=https://web.archive.org/web/20120701070024/http://www.yasuni-itt.gob.ec/quees.aspx |zarchiwizowano=2012-07-01 }}</ref>. Celem tej inicjatywy było przekonanie [[wspólnota międzynarodowa|wspólnoty międzynarodowej]] do zrekompensowania Ekwadorowi strat w zamian za gwarancję, że jego rząd zrezygnuje z wydobycia ropy naftowej z pól Ishpingo, Tambococha i Tiputini (zawierających ok. 850 milionów baryłek ropy, czyli 20% znanych złóż w Ekwadorze). W ten sposób cele rozwojowe Ekwadoru miałyby być pogodzone z koniecznością ochrony [[Środowisko przyrodnicze|środowiska naturalnego]], klimatu i Indian<ref>{{Cytuj pismo | autor = Alberto Acosta | autor2 = Eduardo Gudynas | autor3 = Esperanza Martínez | autor4 = Joseph Vogel | tytuł = Leaving Oil in the Ground: A Political, Economic and Ecological Initiative in the Ecuadorian Amazon | czasopismo = Americas Program Special Report | data = 13.08.2009}}</ref>. |
||
W sierpniu [[2013]] |
W sierpniu [[2013]] Rafael Correa ogłosił, że [[Ekwador]] wycofuje się z inicjatywy i zezwoli na wydobycie ropy na polach Ishpingo, Tambococha i Tiputini. Jako powód podał brak wsparcia ze strony wspólnoty międzynarodowej<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.theguardian.com/world/2013/aug/16/ecuador-abandons-yasuni-amazon-drilling|tytuł=Yasuni: Ecuador abandons plan to stave off Amazon drilling|opublikowany=Guardian.co.uk|data=2013-08-16|data dostępu=2013-08-19|język=en}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 12:01, 7 kwi 2023
| |
| park narodowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Data utworzenia |
26 lipca 1979 |
| Powierzchnia |
10 227,36 km² |
| Ochrona |
kategoria IUCN – II (park narodowy) |
Położenie na mapie Ekwadoru  | |
| 0°46′12″S 76°06′00″W/-0,770000 -76,100000
| |
| Strona internetowa | |
Park Narodowy Yasuní (hiszp. Parque nacional Yasuni) – największy park narodowy w Ekwadorze położony w prowincjach Orellana i Pastaza. Został utworzony 26 lipca 1979 roku i zajmuje obszar 10 227,36 km². Od 1989 roku jest rezerwatem biosfery UNESCO. W 2008 roku został zakwalifikowany przez BirdLife International jako ostoja ptaków IBA, a w 2017 roku został wpisany na listę konwencji ramsarskiej[1][2][3][4][5].
_-_cropped2.jpg)
Opis
Park obejmuje zachodni fragment puszczy amazońskiej w dorzeczu rzek Napo i Curaray. Jest to jedno z najbardziej bioróżnorodnych miejsc na Ziemi[6]. Park jest też ojczyzną dwóch plemion Indian Ameryki Południowej nieutrzymujących kontaktów ze światem zewnętrznym. Aby je chronić, w 1999 roku, utworzono zamkniętą dla działalności gospodarczej strefę o nazwie Tagaeri-Taromenane[7][2].
Temperatura w parku waha się od +24 °C do +27 °C. Opady wynoszą średnio 3200 mm rocznie[8].
Flora
W parku odnotowano ponad 2500 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele endemicznych. Rosną tu narażone na wyginięcie (VU) cedrzyk wonny, Nautilocalyx glandulifer i Reldia multiflora, a także m.in.: Cedrelinga cateniformis, Otoba glycycarpa, Osteophloeum platyspermum, Terminalia amazonia, Mauritia flexuosa, woniawiec balsamowy, Platymiscium stipulare[8][2][4][5].
Fauna
W parku zarejestrowano 204 gatunki ssaków (w tym 12 gatunków małp), 610 gatunków ptaków (19 endemicznych), 121 gatunków gadów, 150 gatunków płazów (w tym 20 endemicznych) i ponad 250 gatunków ryb[6][2].
Z ssaków żyją tu zagrożone wyginięciem (EN) arirania amazońska, inia amazońska, sotalia amazońska i czepiak czarci, narażone na wyginięcie (VU) manat rzeczny, tapir amerykański, pekari białobrody i wełniak brunatny, a także m.in.: jaguar amerykański, puma płowa, wydrak długoogonowy, saki szara, saki równikowa, tamaryna siodłata, Saguinus tripartitus, wyjec rudy, hirara amerykańska, pekariowiec obrożny, wampir zwyczajny, owocowiec skrzaci, kolczakowiec nizinny, aguti czarny, paka nizinna, kapibara wielka, pancernik dziewięciopaskowy[8][2][3][5][4].
Ptaki występujące w parku to narażone na wyginięcie (VU) harpia wielka i ara zielona, a także m.in.: czubacz białosterny, harpia gujańska, gardlinek brązowogrzbiety, gruchacz siwoskrzydły, lasówka niebieska[8][2][5][4].
Indianie
Yasuní jest zamieszkiwane przez przedstawicieli dwóch Indiańskich grup etnicznych: Kiczua i Huaorani (zwani również Waorani). Pierwotnymi mieszkańcami są jednakowoż Huaorani[9]. Dodatkowo żyją tam dwa plemiona nie utrzymujące kontaktów ze światem zewnętrznym – Taromenane i Tagaeri, o których przypuszcza się, że są spokrewnieni z Huaorani. Pierwotnie Huaorani byli ludem łowców-zbieraczy, którzy uprawiali też ogrody leśne[10].
Pierwsze wzmianki o żyjących w Yasuní agresywnych Indianach pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. Do pierwszego pokojowego kontaktu między przedstawicielami szczepu Huaorani a ludźmi z zewnątrz doszło dopiero w 1958 roku. Do tego momentu Indianie byli znani z ataków oszczepami na pracowników firm wydobywczych i próbujących się z nimi skontaktować misjonarzami[7].
Szacuje się, że przed 1958 rokiem ponad połowa śmierci mężczyzn i ok. jednej trzeciej śmierci kobiet ze szczepu Huaorani było wynikiem zabójstw dokonanych przez innych Huaorani. Dodatkowo, ok. 8% zginęło z rąk obcych, których Huaorani nazywali kohouri, czyli „nie-ludzie" bądź „kanibale". Z powodu tej rzadko spotykanej agresji Huaorani byli i nadal są nazywani przez Indian Kiczua „auca", czyli „dzicy"[9].
Yasuní-ITT
Na arenie międzynarodowej Yasuní pojawiło się po wystąpieniu prezydenta Ekwadoru, Rafaela Correi przed Zgromadzeniem Ogólnym ONZ w 2007 z tzw. inicjatywą Yasuní-ITT (od nazw 3 pól naftowych wewnątrz parku)[11]. Celem tej inicjatywy było przekonanie wspólnoty międzynarodowej do zrekompensowania Ekwadorowi strat w zamian za gwarancję, że jego rząd zrezygnuje z wydobycia ropy naftowej z pól Ishpingo, Tambococha i Tiputini (zawierających ok. 850 milionów baryłek ropy, czyli 20% znanych złóż w Ekwadorze). W ten sposób cele rozwojowe Ekwadoru miałyby być pogodzone z koniecznością ochrony środowiska naturalnego, klimatu i Indian[12].
W sierpniu 2013 Rafael Correa ogłosił, że Ekwador wycofuje się z inicjatywy i zezwoli na wydobycie ropy na polach Ishpingo, Tambococha i Tiputini. Jako powód podał brak wsparcia ze strony wspólnoty międzynarodowej[13].
Przypisy
- ↑ Parque Nacional Yasuní celebra su 36 aniversario de creación – Ministerio del Ambiente, Agua y Transición Ecológica [online], www.ambiente.gob.ec [dostęp 2023-04-07].
- ↑ a b c d e f Parque Nacional Yasuní | Sistema Nacional de Áreas Protegidas del Ecuador [online], areasprotegidas.ambiente.gob.ec [dostęp 2023-04-07].
- ↑ a b Complejo de Humedales Cuyabeno Lagartococha Yasuní | Service d’information sur les Sites Ramsar [online], rsis.ramsar.org [dostęp 2023-04-07].
- ↑ a b c d BirdLife Data Zone [online], datazone.birdlife.org [dostęp 2023-04-07].
- ↑ a b c d Yasuní Biosphere Reserve, Ecuador [online], UNESCO, 27 września 2018 [dostęp 2023-04-07] (ang.).
- ↑ a b Margot Bass, Matt Finer, Clinton Jenkins, Holger Kreft i inni. Global Conservation Significance of Ecuador's Yasuni National Park. „PLoS ONE”. 5, 2010.
- ↑ a b Matt Finer, Varsha Vijay, Fernando Ponce, Clinton Jenkins i inni. Ecuador's Yasuni Biosphere Reserve: a brief modern history and conservation challenges. „Environmental Resources Letters”. 4, 2009.
- ↑ a b c d Global Conservation Significance of Ecuador's Yasuní National Park, „PLOS One”, 5 (1), 2010, e8767, DOI: 10.1371/journal.pone.0008767, ISSN 1932-6203, PMID: 20098736, PMCID: PMC2808245 [dostęp 2023-04-07] (ang.).
- ↑ a b Stephen Beckerman, Pamela Erickson, James Yost, Jhanira Regalado i inni. Life histories, blood revenge, and reproductive success among the Waorani of Ecuador. „PNAS”. 106 (20), 2009.
- ↑ Flora Lu. The Common Property Regime of the Huaorani Indians of Ecuador: Implications and Challenges to Conservation. „Human Ecology”. 29 (4), 2001.
- ↑ YASUNI ITT. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-01)].
- ↑ Alberto Acosta, Eduardo Gudynas, Esperanza Martínez, Joseph Vogel. Leaving Oil in the Ground: A Political, Economic and Ecological Initiative in the Ecuadorian Amazon. „Americas Program Special Report”, 13.08.2009.
- ↑ Yasuni: Ecuador abandons plan to stave off Amazon drilling. Guardian.co.uk, 2013-08-16. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).