Łęgonice Małe
51°36′24″N 20°31′17″E/51,606667 20,521389| wieś | |
 Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Łęgonicach Małych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-425[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPY |
| SIMC |
0630050[5] |
Położenie na mapie gminy Odrzywół  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu przysuskiego  | |
| 51°36′24″N 20°31′17″E/51,606667 20,521389[1]
| |
Łęgonice Małe (Łęgonice Sandomierskie) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim, w gminie Odrzywół[6][5]. Wieś leży nad Pilicą.
Łęgonice uzyskały lokację miejską w 1420 roku, zdegradowane w 1662 roku[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Marii Magdaleny[8].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0630066 | Gać | część wsi |
| 0630072 | Wielkopole | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Leżały kiedyś w Małopolsce – województwo sandomierskie. Jest to stara osada, w której ślady osadnictwa datowane są na okres neolitu, tj. 4000 lat p.n.e.
W 1136 r. papież Innocenty II wystawia bullę protekcyjną potwierdzającą stan posiadania i restytucję metropolii gnieźnieńskiej, a przywilej z roku 1240 – wydany przez księcia Konrada I mazowieckiego, potwierdził, że do uposażenia stołu arcybiskupiego na obszarze kasztelanii łowickiej należy terytorium kasztelanii i kilka wsi leżących u ujścia Pilicy do Wisły oraz Łęgonice nad Pilicą.
Książę Ziemowit w roku 1359 potwierdził cały majątek stołu arcybiskupiego na Mazowszu, m.in. miejscowości leżące u ujścia Pilicy do Wisły, tj. Przylot, Pólko, Ostrówek, Podgórzyce, Wola Magierowa oraz Łęgonice nad Pilicą i 2 łany w Rędzinach (osadzie dziś nieistniejącej), razem 7 wsi.
W roku 1420 wydano akt lokacji miasta na prawie magdeburskim.
Majątek biskupów był podzielony na klucze. Początkowo Łęgonice podlegały pod Łowicz, lecz później powołano osobny klucz łęgonicki, w skład którego wchodziły wsie: Konary, Ostrówek, Pólko, Podgórzyce, Przylot i miasto Łęgonice (sandomierskie).
W okresie do roku 1512 w kluczu łęgonickim doszły Konary oraz wieś Łęgonice (woj. rawskie), a ubyły Pólko i Rędziny, które zaginęły prawdopodobnie na korzyść osad sąsiednich oraz Magierowa Wola, która przeszła w inne władanie. Łęgonice wydzierżawiano zawsze osobno.
W roku 1540 podzielono klucz łęgonicki na – klucz konarski oraz Dobra Łęgonice.
W 1603 roku w Łęgonicach było 40 domów zamieszkanych i 28 placów z domami opustoszałymi, a w roku 1786 było 41 chałup.
Łegonice należały do kapituły gnieźnieńskiej do końca XVIII w. W końcu XVIII w. Łęgonice dzierżawił gen. Antoni Józef Madaliński. W dokumentach nie ma informacji o ich sprzedaży, ale jest uchwała sejmowa z 1775 r. o ich sprzedaży, która być może formalne zatwierdzała wcześniejszą sprzedaż – niewykluczona zamiana za sprzedaż (dalej położonych) Łęgonic na zakupienie wsi położonych bliżej Gniezna.
Była to osada o charakterze rolniczym – w 1742 roku mieszkańcy nie chcąc płacić opłat czopowego złożyli w Rawie przysięgę, że nie korzystają z przynależnego im prawa wolnego wyszynku. Komisja Skarbowa w Radomiu zwolnił ich z tych opłat.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny z dzwonnicą z XVIII w (1765 r.) – rejestr zabytków nr: 438/A/57 z 04.02.1957, 339/A z 23.06.1967 i 85/A z 15.03.1981[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Łęgonice – wieś leżąca po drugiej stronie rzeki Pilicy
- Parafia św. Marii Magdaleny w Łęgonicach Małych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 72776
- ↑ Wieś Łęgonice Małe w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-16].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 694 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 48-49.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-22)]. (pol.).
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków woj. mazowieckiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2013-02-27].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Łęgonice 2 (Sandomierskie), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 658.
- Łęgonice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 265.
- Siedziba gminy: Odrzywół
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
