Żałobnica żółtosterna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żałobnica żółtosterna
Zanda funerea[1]
(Shaw, 1794)
Ilustracja
Samica
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

kakaduowate

Podrodzina

żałobnice

Rodzaj

Zanda

Gatunek

żałobnica żółtosterna

Synonimy
  • Psittacus funereus Shaw, 1794[2]
  • Calyptorhynchus funereus (Shaw, 1794)[1]
  • Calyptorhynchus xanthonotus Gould, 1838[3]
  • Calyptorhynchus funereus whiteae Mathews, 1912[4]
Podgatunki
  • Z. f. funerea (Shaw, 1794)
  • Z. f. whiteae (Mathews, 1912)
  • Z. f. xanthanota (Gould, 1838)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     Z. f. whiteae i Z. f. xanthanota

     Z. f. funerea

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Żałobnica żółtosterna[6] (Zanda funerea) – gatunek dużego ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae), podrodziny żałobnic (Calyptorhynchinae). Występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Australii oraz na Tasmanii. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał George Shaw w 1794 na podstawie holotypu z Nowej Południowej Walii. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Psittacus funereus[7]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza żałobnicę żółtosterną w rodzaju Zanda; wyróżnia 3 podgatunki[8]. Gatunek bywa również umieszczany w rodzaju Calyptorhynchus[1][7].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Zanda: etymologia nieznana, autor opisu taksonu nie wyjaśnił znaczenia nazwy, być może eponim lub wymyślona nazwa; rękopisy Mathewsa cytowane przez Richmonda w 1917 roku wskazują, że Zanda jest australijską, rdzenną nazwą[9][10].
  • funerea: łac. funereus „żałobny, złej sławy”, od funus, funeris „pogrzeb” (np. czarnego lub ciemnego koloru, jak w żałobie)[11].
  • whiteae: Ethel Rosina White (1876–1926), żona australijskiego kolekcjonera kpt. Samuela White’a[12].
  • xanthanota: gr. ξανθος xanthos „żółty”; -νωτος -nōtos „-grzbiety, -tyły”, od νωτον nōton „grzbiet, tył”[13].

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

IOC wyróżnia następujące podgatunki[8]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi 55[7]–68[14] cm; masa ciała 610–900 g[7]. Jest to stosunkowo duża papuga z długim ogonem i szerokimi skrzydłami[15]. Większość upierzenia czarna[14]. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Pokrywy uszne żółte. Na ogonie widoczne są żółte pola, czystszej barwy u samców. Samce mają różową obrączkę oczną, samice zaś ciemnoszarą. Do tego samice wyróżniają się jaśniejszym dziobem[15].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Żałobnice żółtosterne występują w różnorodnych środowiskach, w tym zadrzewieniach eukaliptusów, na wrzosowiskach, wśród roślinności subalpejskiej, na plantacjach sosen kalifornijskich (Pinus radiata)[16] i, sporadycznie, na obszarach miejskich[14]. Ptaki podgatunku nominatywnego żywią się głównie nasionami i larwami owadów[7], w szczególności larwami żerującymi na martwym drewnie (np. Meyriccia latro[15]), które wykrywają nasłuchując[14]. Żerują głównie w koronach drzew. Prócz wspomnianego pokarmu żałobnice żółtosterne jedzą również nasiona traw, nektar, pyłek kwiatowy, owoce oraz świeże pączki liściowe[16]. Są to głośne ptaki. Typowy głos to wysokie zawodzenie brzmiące jak kee-ow, kee-ow, kee-ow (zapis w transkrypcji anglojęzycznej). Podobnie jak inne kakadu, żałobnice żółtosterne to ptaki długowieczne, w niewoli dożywające 40 lat[14].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

W północnej Australii okres lęgowy trwa od kwietnia do czerwca, w północnej Nowej Południowej Walii – od czerwca do maja, a w południowej Nowej Południowej Walii – od kwietnia do lutego[7]. Ptaki z Półwyspu Eyrego gniazdują od listopada do lutego[15]. Oba ptaki z pary budują gniazdo. Znajduje się ono w pniu wysokiego, dojrzałego drzewa; wyściełane jest wiórami drzewnymi[14]. Zniesienie liczy zwykle 2 jaja, składane zwykle w odstępie 4–7 dni[15]. Skorupka biała, o eliptycznym kształcie. W literaturze podawane był wymiary jaj dla ptaków obydwu podgatunków: 48,6 na 40,6 mm i 46,0 na 37,8 (Z. f. funerea) oraz 47,3 na 34,2 mm i 47,0 na 34,5 mm (Z. f. xanthanota)[16]. Drugie jajo zwykle jest mniejsze od pierwszego. Zwykle przeżywa tylko jedno pisklę. Inkubacja trwa 28–31 dni; wysiaduje tylko samica. Młodymi zajmują się i samiec, i samica. Młode otrzymują pokarm wcześnie rano i późnym popołudniem. Opierzają się po blisko 3 miesiącach życia, kiedy ważą 600–700 g. Do osiągnięcia wieku 12–18 miesięcy są jeszcze karmione przez rodziców. Dojrzałe płciowo stają się po 2 lub 3 latach życia[15].

Status[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje żałobnicę żółtosterną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). W 2008 liczebność populacji szacowano na co najmniej 25 tysięcy osobników. BirdLife International ocenia trend populacji jako stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[17].

Żałobnice żółtosterne są stosunkowo rzadkie w hodowlach. W Europie pojawiły się po raz pierwszy w 1880, kiedy dwa ptaki dotarły do Ogrodu Zoologicznego w Berlinie. Pojawiały się później w innych placówkach, m.in. w Antwerpii (jeden ptak, 1973), Londynie (lata 30. i 50. XX wieku), Alphen aan den Rijn, Veldhoven (na początku XXI wieku) i Paignton. W 2018 spośród europejskich parków i ogrodów papugi te trzymano jedynie w Loro Park – zarówno żałobnice żółtosterne, jak i żółtouche (te jednak poza stałą ekspozycją). Po raz pierwszy w niewoli ptaki tego gatunku rozmnożono w Sydney w 1963[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Calyptorhynchus funereus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-09-19] (ang.).
  2. ↑ G. Shaw: The Naturalist’s Miscellany. Cz. 6. London: Nodder & Co., 1794, s. ryc. 186 i tekst. (ang.).
  3. ↑ J. Gould: A synopsis of the birds of Australia, and the adjacent Islands. London: John Gould, 1838, s. 5. (ang.).
  4. ↑ G.M. Mathews. Additions and corrections to my Reference List to the Birds of Australia. „Austral Avian Record”. 1 (2), s. 35, 1912. (ang.). 
  5. ↑ Zanda funerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ a b c Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Calyptorhynchinae Bonaparte, 1853 - żałobnice (wersja: 2016-11-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-19].
  7. ↑ a b c d e f g h i Rowley, I.: Yellow-tailed Black-cockatoo (Zanda funerea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-23].
  8. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-19]. (ang.).
  9. ↑ Zanda, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  10. ↑ A.P. Peterson: Richmond Index images -- Genus group names. Zoonomen: Zoological Nomenclature Resource. [dostęp 2020-10-16]. (ang.).
  11. ↑ funerea, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  12. ↑ whiteae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  13. ↑ xanthanota, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-15] (ang.).
  14. ↑ a b c d e f Yellow-tailed Black Cockatoo, Calyptorhynchus funereus. Parks & Wildlife Service. [dostęp 2017-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-19)].
  15. ↑ a b c d e f Way, S. L. & van Weenen, J.: Eyre Peninsula Yellow-tailed Black-Cockatoo Calyptorhynchus funereus whitei Regional Recovery Plan. Department for Environment and Heritage, 2008.
  16. ↑ a b c d Tomasz Doroń. Żałobnica żółtosterna. „Nowa Exota”. 3/2018. s. 2–6. ISSN 1214-8962. 
  17. ↑ Species factsheet: Zanda funerea. BirdLife International. [dostęp 2021-12-17].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żałobnica_żółtosterna&oldid=70718131”