Alte Bibliothek
52°30′59″N 13°23′36″E/52,516389 13,393333 nr rej. 09065002,T[1]
| |
.jpg) Budynek w 2016 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Bebelplatz 1, 10117 Berlin Mitte[2] |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
1775 |
| Ukończenie budowy |
1780 |
| Ważniejsze przebudowy |
1840 |
| Zniszczono |
1945 |
| Odbudowano |
1963–1969 |
| Pierwszy właściciel |
Fryderyk II Wielki |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
| 52°30′59″N 13°23′36″E/52,516389 13,393333
| |
| Strona internetowa | |
Alte Bibliothek (pol. „Stara Biblioteka”; także: Königliche Bibliothek[1], pol. „Królewska Biblioteka”[3]) – barokowy budynek, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy placu Bebelplatz. Powstał w latach 1775–1780 jako pierwszy w mieście samoistny budynek biblioteczny w celu ulokowania Królewskich Zbiorów Książek. Po przeniesieniu biblioteki do nowej siedziby w 1914 roku gmach zaczął użytkować Uniwersytet Humboldtów. Obecnie mieści się w nim Wydział Nauk Prawnych tego uniwersytetu.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Budynek jest położony między ulicami Behrenstraße i Unter den Linden, ponadto flankuje zachodnią stronę placu Bebelplatz[1][4]. Do gmachu można się dostać komunikacją miejską, wysiadając na położonych w promieniu 200 m od niego dwóch przystankach autobusowych: Berlin, Staatsoper (obsługiwany przez linie 100, 200, N2 i TXL) i Berlin, Unter den Linden/Friedrichstraße (linie 100, 200, N2, TXL, 147 i N6) oraz tramwajowym Berlin, Universitätsstraße (linie 12 i M1)[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budynek został zbudowany w stylu barokowym w latach 1775–1780 pod kierownictwem mistrza budowlanego Georga Friedricha Boumanna[1]. Powstał według projektu architekta Georga Christiana Ungera, który na polecenie pruskiego króla Fryderyka II Wielkiego oparł swoją pracę o pochodzące z lat 1725–1726 niezrealizowane plany austriackiego architekta Josepha Emanuela Fischera von Erlacha dla Michaelertraktu, północnej fasady wiedeńskiego Hofburga, ostatecznie wybudowanej dopiero w 1890 roku[1][4]. Po oddaniu do użytku gmach, będący pierwszym samoistnym budynkiem bibliotecznym w Berlinie, stał się siedzibą założonych w 1661 roku Królewskich Zbiorów Książek, które udostępniono wszystkim mieszkańcom Berlina[1][4]. Dotychczas zbiory mieściły się w skrzydle aptecznym zamku berlińskiego i były dostępne tylko dla zarejestrowanych gości[4].
Pomimo czterokondygnacyjnego podziału fasady budynek początkowo miał tylko dwie kondygnacje – biblioteka, której wyposażenie zaprojektował architekt Karl von Gontard mieściła się tylko na tej górnej, natomiast dolna do 1814 roku pełniła funkcję magazynu montażowego, a później ulokowany był tu skład dekoracji pobliskiej Opery[1][5]. W 1840 roku przeprowadzono przebudowę gmachu, w wyniku której zyskał on cztery kondygnacje w całości przeznaczone do celów bibliotecznych[1]. Kolejne lata to dla biblioteki rozwój w jedną z najważniejszych tego typu instytucji w krajach niemieckojęzycznych[4]. Latem 1895 roku jej czytelnikiem był mieszkający wtedy w Berlinie Włodzimierz Lenin[6][7]. W 1914 roku bibliotekę przeniesiono do nowo wybudowanego budynku przy Unter den Linden, a gmach przy Bebelplatz zaczął użytkować Uniwersytet Humboldtów[4][5].
Podczas II wojny światowej, w 1945 roku budynek doznał znacznych zniszczeń[1][4]. Z tego względu rozważano jego rozbiórkę[1]. Ostatecznie gmach został odbudowany w latach 1963–1969 pod kierownictwem Wernera Kötteritzscha, a jego wnętrza urządzono w oparciu o nowoczesną stylistykę i ulokowano w nich Wydział Nauk Prawnych Uniwersytetu Humboldtów, który mieści się w budynku do dziś[1][4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
_(25309148207).jpg)
Cechą charakterystyczną budynku jest zakrzywiona fasada od strony Bebelplatz, przez co jest on nazywany „komodą”[4][5]. Ma ona wysoki cokół oraz trzy ryzality ozdobione kolumnami w porządku korynckim[1]. Jej attyka jest zwieńczona rzeźbami i dekoracjami stworzonymi przez Wilhelma Christiana Meyera, z kolei na szczycie środkowego ryzalitu jest umieszczony kartusz z atrybutami nauk, który flankują rzeźby muz[1].
Wnętrza gmachu zostały dostosowane do funkcji uniwersyteckich w latach 60. XX wieku i mają typowy dla tej epoki nowoczesny wystrój[1]. Wśród nich wyróżnia się owalna, kręta klatka schodowa z wykonanymi z kutego żelaza rokokowymi balustradami, pochodzącymi ze zniszczonej kamienicy przy Brüderstraße 8, a także pomieszczenie o nazwie Leninsaal (pol. „Sala Lenina”), w którym znajduje się mający socjalistyczną symbolikę witraż autorstwa Franka Glasera przedstawiający Włodzimierza Lenina z ukazanymi w tle Karlem Marxem i Friedrichem Engelsem, wskazującego drogę robotnikom, intelektualistom i żołnierzom[1][7]. Przy wejściu do tego pomieszczenia znajdowała się niegdyś tablica upamiętniająca pobyty Lenina w bibliotece pod koniec XIX wieku, lecz w 1990 roku została usunięta w tajemniczych okolicznościach[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Königliche Bibliothek & Alte Bibliothek („Kommode”) & Institut der Humboldt-Uni. [w:] Denkmaldatenbank [on-line]. stadtentwicklung.berlin.de. [dostęp 2019-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-20)]. (niem.).
- ↑ Alte Bibliothek Berlin. [w:] Kultur [on-line]. berlinstadtservice.de. [dostęp 2019-03-27]. (niem.).
- ↑ Joanna Maria Czupryna: Aleja pod Lipami w Berlinie. [w:] Place, ulice i dworce [on-line]. przewodnik-po-berlinie.pl, 2017-05-27. [dostęp 2019-03-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Alte Bibliothek. berlin-die-hauptstadt.de. [dostęp 2019-03-27]. (niem.).
- ↑ a b c d Alte Bibliothek. [w:] Sehenswürdigkeiten [on-line]. berlin.de. [dostęp 2019-03-27]. (niem.).
- ↑ Maverick Guide to Berlin. books.google.pl, 2007. [dostęp 2019-03-27]. (ang.).
- ↑ a b c The secret Lenin of Berlin. [w:] digitalcosmonaut.com [on-line]. digitalcosmonaut.com. [dostęp 2019-03-27]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Alte Bibliothek. [w:] archINFORM.net [on-line]. [dostęp 2019-03-31]. (ang.).
- Alte Bibliothek Berlin Stock Photos and Images – Galeria zdjęć Alte Bibliothek. [dostęp 2019-03-31]. (ang.).