Anopheles (Anopheles)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anopheles (Anopheles)
Meigen, 1818
Ilustracja
Widliszek plamistoskrzydły
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

muchówki

Podrząd

muchówki długoczułkie

Nadrodzina

Culicoidea

Rodzina

komarowate

Podrodzina

Anophelinae

Rodzaj

widliszek

Podrodzaj

Anopheles (Anopheles)

Typ nomenklatoryczny

Anopheles maculipennis Meigen, 1818

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Anopheles (Anopheles) – podrodzaj muchówek z rodziny komarowatych i rodzaju widliszek.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Aparat gębowy samic tego podrodzaju cechuje się nieuzbrojonym cibarium. Episternity przedtułowia zaopatrzone są zwykle w liczne szczecinki proepisternalne. Skrzydła mogą być nakrapiane. Jasne znaczenia na skrzydłach, jeśli w ogóle występują, nie przekraczają liczby dwóch na żyłce kostalnej; przy innych żyłkach jasne łuski zwykle nie tworzą całych znaków. Gonokoksyty w genitaliach samca mają typowo po trzy wyspecjalizowane szczecinki: jedną wewnętrzną i dwie przynasadowe (parabazalne), z których przynajmniej wewnętrzna parabazalna osadzona jest na wyraźnym guzku. Liczba tych wyspecjalizowanych szczecin wynosić może jednak też jedną lub dwie. W większości przypadków występują szczecinki przedprzetchlinkowe[1].

Larwy mają włoski nadustkowe drugiej pary położone bliżej siebie niż włosków nadustkowych trzeciej pary lub, rzadziej, odległości między tymi czterema włoskami są jednakowe. Z nielicznymi wyjątkami pierwszy włosek czułkowy wyrasta z wewnętrznej strony czułka. Zwykle wszystkie szczecinki osadzone na brzuszno-bocznych nabrzmiałościach segmentów tułowia (szczecinki pleuralne) są pojedyncze (nierozwidlone)[1]. Podobnie jak u innych podrodzajów widliszków larwom brak syfonu[2].

Poczwarka odznacza się zwykle krótkimi i tępo zakończonymi szczecinkami dziewiątej pary na segmentach odwłoka od piątego do siódmego oraz krótką i prostą, rzadko długą i zakrzywioną urochetą. Syfon u poczwarek z sekcji Laticorn jest szeroki, lejkowaty, o najdłuższej osi poprzecznej do trzonka, podczas gdy u tych z sekcji Angusticorn jest on pół-rurkowaty i ma najdłuższą oś mniej lub więcej zgodną z linią wzdłuż której ustawiony jest trzonek[1].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Żerująca samica Anopheles stephensi

Samce pobierają wyłącznie płynny pokarm roślinny, natomiast samice ponadto ssą krew zwierząt stałocieplnych (są hematofagami), która niezbędna jest im do rozwoju jaj. Aktywnie szukają swoich żywicieli, trzymając się jednak siedlisk wilgotnych z uwagi na łatwość wysychania ich ciała[3]. Dorosłe większości gatunków aktywne są nocą lub o zmierzchu[1].

Larwy i poczwarki przechodzą rozwój w środowisku wodnym. Larwy żerują filtrując drobny pokarm z powierzchni wody przy użyciu uformowanych w wachlarze włosków na wardze górnej. Oddychają powietrzem atmosferycznym, pobieranym za pomocą przetchlinki na grzbiecie odwłoka. Przemieszczają się w wodzie szybkimi ruchami odwłoka, tyłem do przodu. Poczwarkom do oddychania służy krótki syfon[2].

Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]

Takson kosmopolityczny, rozprzestrzeniony we wszystkich krainach zoogeograficznych, od strefy równikowej po umiarkowaną i od morskich wybrzeży po rejony górskie. Nie występuje głównie na większych wyspach Oceanii, z Nową Zelandią włącznie[1]. W Polsce jest to jedyny podrodzaj widliszków; reprezentowany jest przez 5 gatunków[4][3] (zobacz: komarowate Polski).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Podrodzaj ten obejmuje 185 opisanych dotąd gatunków. Tradycyjnie podrodzaj ten dzieli się na dwie sekcje: Angusticorn i Laticorn[5], te zaś na 5 serii: Anopheles, Cycloleppteron, Lophoscelomyia, Arribalzagia, Myzorhynchus[5][6]. Serie z kolei obejmują grupy, podgrupy i kompleksy gatunków[5]. Podział ten opiera się głównie na kryteriach morfologicznych. Molekularne analizy filogenetyczne podważają monofiletyzm wymienionych sekcji, jak i wielu serii, a filogeneza całego rodzaju pozostaje wciąż niedostatecznie zbadana[6].

Do podrodzaju należą[1]:

Znaczenie medyczne[edytuj | edytuj kod]

Znaczenie medyczne jako wektory zarodźców, wywołujących u ludzi malarię mają niektóre gatunki z serii Anopheles i Myzorhynchus oraz nicieni, wywołujących u ludzi filariozę[6][1].

Podczas historycznych epidemii malarii w Europie i Azji Zachodniej największą rolę odgrywały A. messeae i A. atroparvus[7], na zachodzie Ameryki Północnej A. freeborni, w południowo-wschodniej Palearktyce A. sinensis, a w krainie neotropikalnej A. pseudopunctipennis[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Ralph Harbach: Anopheles (Anopheles) Meigen, 1818. [w:] Mosquito Taxonomic Inventory [on-line]. [dostęp 2020-03-02].
  2. ↑ a b Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9a. Komary – Culicidae. Larwy i poczwarki. Warszawa: PWN, 1971.
  3. ↑ a b Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9b. Komary – Culicidae. Postacie dojrzałe. Warszawa: PWN, 1977.
  4. ↑ T. Zatwarnicki: rodzaj: Anopheles Meigen. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-03-02].
  5. ↑ a b c R.E. Harbach. The classification of genus Anopheles (Diptera: Culicidae): a working hypothesis of phylogenetic relationships. „Bulletin of Entomological Res.”. 94 (6), s. 537—553, 2004. 
  6. ↑ a b c R.E. Harbach, I. Kitching. The phylogeny of Anophelinae revisited: inferences about the origin and classification of Anopheles (Diptera: Culicidae). „Zoologica Scripta”. 45, s. 34–47, 2016. DOI: 10.1111/zsc.12137. ISSN 0300-3256. 
  7. ↑ Beata Kubica-Biernat, Beata Kowalska-Ulczyńska. Identification and distribution of sibling species of Anopheles maculipennis complex (Diptera: Culicidae) in north-eastern Poland. „Fragmenta Faunistica”. 54 (1), s. 17—27, 2011. Museum and Institute of Zoology PAS. ISSN 0015-9301. 
  8. ↑ Ralph Harbach: Anopheles Meigen, 1818. [w:] Mosquito Taxonomic Inventory [on-line]. [dostęp 2020-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-02)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anopheles_(Anopheles)&oldid=69462091”