Antoni Jawornicki
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
Antoni Aleksander Jawornicki (ur. 20 grudnia 1886 w Warszawie, zm. 19 czerwca 1950, tamże) – polski architekt i urbanista, członek TUP oraz warszawskiego oddziału SARP[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Adama Jawornickiego i Ludwiki z domu Mac Rot. Uczył się w męskim V Rządowym Gimnazjum Filologicznym w Warszawie oraz w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego przy ul. Smolnej (późn. XVIII LO im. Jana Zamoyskiego). Następnie ukończył studia malarskie w Monachium[1], a w 1911 ukończył studia na École spéciale d’architecture w Paryżu. Następnie odbywał praktykę zawodową w pracowni architekta Auguste Perreta[2].
Po powrocie do Warszawy w 1913 pracował jako architekt przy budowie hotelu Polonia oraz przebudowie hotelu Europejskiego. W okresie niemieckiej okupacji w trakcie I wojny światowej działał w Straży Obywatelskiej. Od 1917 pracował w Biurze Regulacji i Pomiarów, tworząc plany zagospodarowania przestrzennego dla Warszawy. W 1917 podjął również pracę w Katedrze Budownictwa Miejskiego[1], Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, w której pracował do 1928[3], oraz kierował Wydziałem Urbanistyki miasta stołecznego Warszawy. W 1920 zaciągnął się na ochotnika do Wojska Polskiego[2]. W 1923 został współzałożycielem Towarzystwa Urbanistów Polskich, którego został również członkiem. W 1929 działał jako członek Komisji Rewizyjnej TUP[4].
W 1932 wraz z rzeźbiarzem Edwardem Wittigiem zrealizował pomnika Lotnika na placu Unii Lubelskiej (Jawornicki opracował cokół i otoczenie pomnika)[2]. W 1938 pracował również jako sędzia konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich[4].
W czasie powstania warszawskiego Jaworniccy wyjechali z Warszawy do Żdżar, a ich dom został zniszczony. Antonii Jawornicki powrócił do miasta po wojnie[2] i rozpoczął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy[4], w którym zajął się m.in.: odbudową Pałacu Namiestnikowskiego, zaprojektował odbudowę Hotelu Europejskiego, a także zaprojektował kościół w Pytach. Dom Jawornickiego przy ul. Górnośląskiej 20 (obecnie ul. Myśliwieckiej 16)[2] został odbudowany w latach 1948–1950 i częściowo zwrócony jemu i jego rodzinie[2].
Zmarł 19 grudnia 1950 i został pochowany na cmentarzu w Pyrach[2].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1912 poślubił Leokadię Radziszewską, z którą miał 2 córki: Hannę i Marię Magdalenę[1].
Realizacje[edytuj | edytuj kod]
Wśród realizacji Jawornickiego znalazły się przede wszystkim obiekty i przekształcenia urbanistyczne w Warszawie. Niemniej niektóre jego budynki jego autorstwa zlokalizowane są w Poznaniu, ponadto zaprojektował również kąpielisko na Helu oraz miasta ogrody.
Miasta ogrody[edytuj | edytuj kod]
Specjalizował się w projektowaniu miast ogrodów, wśród nich, zaprojektował poniższe osiedla i miejscowości:
- Czerniaków,
- Ulrychów,
- Podkowa Leśna (1925),
- Kolumna (1927)[2].
Budynki[edytuj | edytuj kod]
- Gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy ul. Kopernika 36/40, Warszawa[2],
- Szpital Praski pw. Przemienienia Pańskiego w Warszawie[5],
- Domy w Kolonii Lubeckiego, Warszawa (1924–1926)[4],
- Gmach YMCA przy ul. Konopnickiej 6, Warszawa (1929–1939),
- Budynek Banku Cukrownictwa przy ul. Karowej 20[2], Warszawa (po 1930) – współautor: Juliusz Nagórski,
- Dom Podoficerski FKW, ul. Puławska 4/6/8, Warszawa (1932)[4],
- Budynek Stacji Filtrów Pośpiesznych, ul. Koszykowa 81, Warszawa (1933)[2],
- Kościół w Pyrach (1948)[1].
Inne realizacje[edytuj | edytuj kod]
- Kolonia Profesorska – willowe osiedle Spółdzielni Mieszkaniowej Profesorów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej,
- Rozbudowa placu św. Floriana na Pradze w Warszawie,
- Plan regulacyjny Poznania,
- Aleja lipowa wzdłuż ul. Żwirki i Wigury (1925)[2],
- Rozbudowa placu Teatralnego w Warszawie (1927)[4],
- Projekt osiedla na Żoliborzu (1931)[1],
- Rozbudowa placu Saskiego w Warszawie (1935, obecnie plac Józefa Piłsudskiego)[4],
- Projekt przebicia ul. Marszałkowskiej przez Ogród Saski do pl. Żelaznej Bramy i ul. Żabiej (1948)[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Małgorzata Wittels, Antoni Jawornicki, „Podkowiański Magazyn Kulturalny” (49–50), podkowianskimagazyn.pl, 2006 [dostęp 2022-01-14].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Antoni Aleksander Jawornicki [online], Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna [dostęp 2022-01-14] (pol.).
- ↑ Jawornicki Antoni Aleksander, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-01-14].
- ↑ a b c d e f g In memoriam – Pamięci Architektów Polskich – Antoni Aleksander Jawornicki [online], Stowarzyszenie Architektów Polskich [dostęp 2022-01-14].
- ↑ Zbigniew Michalczyk, Andrzej Sołtan, Odkrywanie warszawskiej Pragi: 360-lecie nadania praw miejskich, wyd. 1, Warszawa: Fundacja Hereditas, 2008, ISBN 978-83-927791-1-7, OCLC 644023224 [dostęp 2022-01-14].