Barbara Czerwijowska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
| |
Barbara Czerwijowska, Wołk-Czerwijowska (Iłłakowicz), Zan-Czerwijowska (ur. 7 czerwca 1886 w Dyneburgu, obecnie Daugavpils, Łotwa, zm. 12 kwietnia 1974 w Warszawie) – polska poetka, nauczycielka i tłumaczka[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była nieślubną córką Barbary Iłłakowiczówny, nauczycielki i adwokata Klemensa Sabba Zana (syna Tomasza Zana „Promienistego”, przyjaciela Adama Mickiewicza), siostrą poetki Kazimiery Iłłakowiczówny. Po śmierci matki początkowo wychowywała się u krewnych Gustawa i Barbary Wołków[2], którzy figurowali w jej metryce jako oficjalni rodzice. Potem przygarnęła ją opiekunka Kazimiery, Zofia Buyno z Zyberk-Platerów. W 1904 roku ukończyła rosyjskie III Gimnazjum Żeńskie w Warszawie. Studia uniemożliwiła jej gruźlica. Leczyła się w Zakopanem, gdzie poznała Witkacego, w Szwajcarii i we Włoszech. w 1908 roku została wolną słuchaczką Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyszła za mąż za ziemianina Jana Czerwijowskiego (zm. na tyfus w 1920), z którym miała dwie córki: Janinę i Krystynę. W 1926 roku podjęła pracę w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych w Warszawie. Podczas II wojny światowej ewakuowała się do Rumunii, ale wróciła do córek pozostawionych w okupowanej Polsce. Od 1946 roku należała do Klubu Tłumaczy przy Pen Clubie.
Zmarła 12 kwietnia 1974 roku w Warszawie, została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 81-3-25)[3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Pisała wiersze pod pseudonimem Barbary Zan, z których kilka opublikowała na łamach pisma „Chimera”[4]. Tłumaczyła dramaty i prozę, m.in. Burzę Szekspira na zlecenie Teatru Narodowego, a także Życie snem Calderona, Zły uśmiech Sherwooda Andersona. Przełożyła Po wielu latach Aldousa Huxleya (pierwsze wydanie w 1939 przez Księgarnię J. Kubieckiego) i Notatki z podróży do Ameryki Karola Dickensa (ze wstępem Anny Staniewskiej). W 2014 roku została opublikowana korespondencja Kazimiery Iłłakowiczówny z siostrą Barbarą w tomie „Listy do siostry Barbary Czerwijowskiej z lat 1946–1959”.
W literaturze[edytuj | edytuj kod]
Występuje w 622 upadkach Bunga Stanisława Ignacego Witkiewicza[5] jako genialna poetka Eulalia Gagulin[6]. W zbiorach prywatnych zachowały się jej dwa portrety wykonane przez Witkacego w 1910 i 1912 roku[7].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Srebrny Krzyż Zasługi (17 marca 1934)[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Angelika Poppa, Siostra znanej siostry czy poetka nieusłyszana? Twórczość Barbabry Czerwijowskiej, „Twórczość niepozorna. Szkice o literaturze.”, 2015.
- ↑ Super User, Polskie Towarzystwo Ziemiańskie, Oddział Lubelski - „Dzieje Wojenne i Powojenne Szlachty Podlaskiej” [online], www.ptz-lublin.pl [dostęp 2017-07-28] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KRYSTYNA CZERWIJOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-11-19].
- ↑ Barbara Zan, Chimera, T 10, 1907.
- ↑ Violetta Szostak: Toteż zirytowałam się, co jest i grzech, i bardzo niezdrowo.... poznan.wyborcza.pl, 2014. [dostęp 2017-07-29]. (pol.).
- ↑ Anna Micińska, Istnienie poszczególne - Stanisław Ignacy Witkiewicz, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2003, ISBN 83-7384-033-8, ISBN 978-83-7384-033-1 [dostęp 2017-07-29].
- ↑ Wojciech Sztaba, Witkacy_obrazy, portrety, rysunki, fotografie [online], www.witkacologia.eu [dostęp 2017-11-30].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 98 „za zasługi w służbie państwowej”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Zan-Czerwijowska: Kazimiery Iłłakowiczówny lata dzieciństwa i młodości (1). bc.dominikanie.pl, 1991. s. 65–72. [dostęp 2017-07-29]. (pol.).
- Józef Ratajczak: „Wspomnienia” Barbary Czerwijowskiej. bc.dominikanie.pl, 1991. s. 60–64. [dostęp 2017-07-29]. (pol.).