Bellairsia
| Bellairsia | |||
| Evans, 1998 | |||
| Okres istnienia: 167–166 mln lat temu | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzaj |
Bellairsia | ||
| Gatunki | |||
| |||
Bellairsia – rodzaj drobnych jaszczurek żyjących około 166 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Anglii i Szkocji[1][2]. Rodzaj i gatunek typowy, Bellairsia gracilis, zostały opisane po raz pierwszy w 1998 roku przez Susan Evans na podstawie izolowanych kości ze stanowiska paleontologicznego w Kirtlington (Anglia)[1]. Nazwa rodzajowa honoruje prof. Angusa D’A. Bellairsa[1].
Materiał kopalny[edytuj | edytuj kod]
Okazem typowym jest niekompletna kość zębowa. Do tego samego gatunku przypisano także inne kości zębowe, a także fragment kości szczękowej, kość przedszczękową oraz liczne kości czołowe znalezione w Kirtlington (formacja Forest Marble)[1]. W 2020 roku Panciroli i inni przypisali do Bellairsia także dwie kości zębowe znalezione na wyspie Skye w Szkocji (formacja Kilmaluag). Oba stanowiska paleontologiczne są podobnego wieku[2].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Bellairsia cechuje się delikatną budową szczęk i zębów. Z każdej strony wyrastało przynajmniej 20 zębów. Jej zęby są tępo zakończone, a ich końcówki przypominają dłuto. Kości przedszczękowe nie były ze sobą zrośnięte. Każda miała od trzech do pięciu zębów oraz bardzo wąski wyrostek nosowy. Natomiast kości czołowe są ze sobą zrośnięte u w pełni wyrośniętych okazów. Mają ślady po dużych łuskach głowowych. Cała czaszka u największych osobników szacowana jest na 18 milimetrów długości. Bellairsia była znacznie mniejsza od współwystępującej w Kirtlington Balnealacerta. Skamieniałości tej pierwszej występują też znacznie częściej[1].
Pozycja filogenetyczna[edytuj | edytuj kod]
Pokrewieństwa Bellairsia z innymi jaszczurkami są trudne do ustalenia ze względu na fragmentaryczność znanych szczątków. Susan Evans zaliczyła Bellairsia do Scincomorpha[1], a Panciroli i inni uznali ją za bliżej nieokreślonego gada łuskonośnego[2].
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Okolice Kirtlington 166 milionów lat temu pokrywały liczne subtropikalne laguny. Warstwa, z której znana jest Bellairsia, powstała najprawdopodobniej w warunkach słodkowodnych, na co wskazuje liczna obecność kręgowców typowych dla takiego środowiska (ryby, żaby, salamandry, żółwie, krokodyle, choristodery). Lądowe zwierzęta są o wiele rzadsze, ale wśród nich jaszczurki zdarzają się stosunkowo często. Oprócz nich znaleziono fragmentaryczne szczątki ssaków, dinozaurów, pterozaurów. Bellairsia, podobnie jak większość jaszczurek z Kirtlington, była najprawdopodobniej owadożerna. Liczebność jej szczątków może wskazywać na życie niedaleko zbiorników wodnych[1]. Skały odsłaniające się na wyspie Skye dostarczyły bardzo podobnego zestawu zwierząt, co Kirtlington. Są zapisem słodkowodnych jezior położonych blisko brzegu morskiego lub zamkniętych wysłodzonych lagun. Drobne różnice w zespołach kręgowców między tymi stanowiskami mogą wynikać z trochę innego zasolenia lub odmiennego sposobu pozyskiwania skamieniałości[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Evans, S. Crown group lizards (Reptilia, Squamata) from the middle Jurassic of the British Isles. „Palaeontographica Abteilung A-Stuttgart”. 250, s. 123–154, 1998. (ang.).
- ↑ a b c d Panciroli, E., Benson, R.B.J., Walsh, S., Butler, R.J., Castro, T.A., Jones, M.E.H. i S. Evans. Diverse vertebrate assemblage of the Kilmaluag Formation (Bathonian, Middle Jurassic) of Skye, Scotland. „Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh”. 111, s. 135–156, 2020. DOI: 10.1017/S1755691020000055. (ang.).