Berżniki
Na mapach: 
54°04′55″N 23°27′50″E/54,081944 23,463889
54°04′55″N 23°27′50″E/54,081944 23,463889| wieś | |
 Kościół Wniebowzięcia NMP w Berżnikach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
87 |
| Kod pocztowy |
16-500[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BSE |
| SIMC |
0767902[5] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sejny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sejneńskiego  | |
| 54°04′55″N 23°27′50″E/54,081944 23,463889[1]
| |
Berżniki – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie sejneńskim, w gminie Sejny na Pojezierzu Suwalskim[5][6].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1011945 | Liszkowo Duże | część wsi |
| 1011951 | Liszkowo Małe | część wsi |
Dawniej miasto królewskie lokowane w 1551 roku przez Bonę Sforzę[7], położone było w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym berżnickim w powiecie grodzieńskim województwa trockiego[8]. Zdegradowane po 1810 roku[9].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- I połowa XV wieku – najstarsze dane dotyczące miejscowości[10]
- I połowa XVI wieku – założenie dworu przez Jurewicza Paca
- 1547–1557 – założenie miasta przez królową Bonę
- 1559 – prawa miejskie
- koniec XVI wieku – siedziba starostwa niegrodowego
- II połowa XVII wieku – zniszczenie miasta podczas wojen szwedzkich
- 1795 – w zaborze pruskim
- 1807 – w Księstwie Warszawskim
- po 1810 – utrata praw miejskich
- 1815 – w Królestwie Polskim
- 1919 – w granicach Polski
- 22 sierpnia 1920 – rozegrała się tu bitwa niemeńska – druga co do ważności i wielkości w czasie wojny polsko-sowieckiej, przesądziła o ostatecznym kształcie polskiej granicy wschodniej
- W 1929 r. była tu siedziba gminy Berżniki, powiat Suwałki. Mieszkało tu 323 osoby. Majątek ziemski posiadał tu Wiktor Czarkowski (58 mórg), Stanisław Leszczyński wraz z Bolesławem Skorupskim (842), Dominik Wołągiewicz (65). Była jedna piwiarnia, dwa sklepy spożywcze i jeden z wyrobami tytoniowymi. We wsi było trzech cieśli, kołodziej, trzech kowali, krawiec i stolarz[11].
- W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Berżniki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są następujące obiekty[12]:
- zespół kościoła parafialnego (nr rej.: 12 z 17.02.1979):
- drewniany kościół parafialny Wniebowzięcia NMP z 1819
- dwie dzwonnice drewniane, połowa XIX w.
- dwie kaplice murowano-drewniane, połowa XIX w.
- ogrodzenie z bramą, koniec XIX w.
- plebania drewniana, początek XX w. (nr rej.: 113 z 29.04.1958)
- cmentarz rzymskokatolicki, 1. połowa XIX w. (nr rej.: 678 z 26.08.1989)
- klasycystyczna kaplica cmentarna, ob. Kaplica Pamięci Narodowej, 1846 (nr rej. A-77 z 22.04.2004)
- cmentarz wojenny żołnierzy niemieckich i rosyjskich z I wojny światowej (nr rej.: 324 z 10.03.1983)
Inne obiekty:
- granitowy pomnik o kształcie krzyża Virtuti Militari ku czci poległych w tzw. boju sejneńskim 22–23 sierpnia 1920, postawiony w 2001
- na cmentarzu pomnik poświęcony żołnierzom armii poległym w litewskiej w bitwie niemeńskiej w 1920
- pomnik ku czci 20 Polaków straconych przez hitlerowców w 1944
- pomnik przyrody: jesion wysokości 18 m (za cmentarzem)
- wzgórze zamkowe, pozostałość po zamku królowej Bony[13]
Przejście graniczne[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym stacjonowała tu strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza[14].
Znajduje się tutaj także drogowe przejście graniczne na Litwę w kierunku Kopciowa.
Osoby związane z Berżnikami[edytuj | edytuj kod]
- Marian Piekarski (1927–1946) – urodzony w Berżnikach żołnierz AK, AKO i WiN, ofiara represji stalinowskich[15].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3912
- ↑ Wieś Berżniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-11-06], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 18 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta Baltico‑Slavica t. 7, 1970, s. 96.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 87.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 18-19.
- ↑ Suwalszczyzna - Stara Suwalszczyzna - Dawna Suwalszczyzna - Dawne Suwałki - Suwalski Portal Historyczny [online], dawna-suwalszczyzna.com.pl [dostęp 2024-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project [online], data.jewishgen.org [dostęp 2017-03-31].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-04-04].
- ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 402
- ↑ Szubański 1993 ↓, s. 275.
- ↑ Bartłomiej Rychlewski: Pod dolinach i po wzgórzach. Monografia oddziału Jana Sadowskiego i Piotra Burdyna 1949-1952. Warszawa: Akces, 2010, s. 19–20. ISBN 978-83-87520-84-7.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- L. Terlikowski, Gmina Berżniki powiatu suwalskiego, [w:] Kresy w oczach oficerów KOP, Katowice 2005, s. 39–52.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Berżniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 156.
- Berżniki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 116.
- Berżniki
- Siedziba gminy: Sejny
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonie | |
| Osady leśne | |
| Części wsi |
|
| Osada wsi |
