Beschorneria

*Beschorneria*
	; Beschorneria tubiflora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Beschorneria
	Nazwa systematyczna
	Beschorneria Kunth; Enum. Pl. 5: 844 (1850)
	Typ nomenklatoryczny
	Beschorneria tubiflora (Kunth & C.D.Bouche) Kunth
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Beschorneria Kunth – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje 8 gatunków występujących w Meksyku, Gwatemali i Hondurasie^[3]. Gatunek Beschorneria yuccoides został introdukowany do Argentyny i Nowej Zelandii^[3].

Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć Friedricha Beschornera, żyjącego w latach 1806-1873 niemieckiego lekarza i botanika, dyrektora Zakładu Psychiatrycznego w Owińskach w ówczesnej Prowincji Poznańskiej^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne, bezłodygowe, krótkołodygowe (B. wrightii) do łodygowo-drzewiastych (B. albiflora), tworzące kępy^[6].

Liście: Wzniesione lub opadające, równowąsko-lancetowate lub odwrotnie lancetowate, zwężone do nasady, o długości od 30 do 150 cm. Nasady poszerzone, tworzące pochwę. Blaszki liściowe łykowate, miękkie, ostrogrzbieciste, kanalikowate, przeważnie nagie lub niekiedy brodawkowate powyżej i/lub szorstkie poniżej, zielone do modrych, niekiedy owoszczone. Wierzchołki zakończone długim, miękkim wyrostkiem. Brzegi całe lub drobno ząbkowane^[6].

Kwiaty: Zebrane w grono lub wiechę z kilkoma rozgałęzieniami. Kwiatostany proste lub łukowato wygięte. Głąbik zielonkawy, różowy lub czerwonawy. Przysadki wydatne, czerwone, różowe lub żółte, szerokie i długie, lancetowate do jajowatych. Szypułki zgięte wierzchołkowo. Kwiaty zwisłe, promieniste, obupłciowe lub rzadziej funkcjonalnie jednopłciowe (u B. yuccoides), wyrastające pojedynczo lub w wiązkach od 2 do 5. Listki okwiatu lancetowate, niemal równej długości, wolne, ale zbiegające się w rurkę, zielonkawe, żółtawa, różowe lub czerwone, wierzchołkowo rozchylone, zielone, białawe lub żółtawe, odosiowo ostrorzbieciste, doosiowo brodawkowate lub krótko omszone. Nitki pręcików nitkowate, lekko zgrubiałe u nasady, brodawkowate, mniej więcej długości listków okwiatu, białawe lub zielonkawe. Pylniki podługowate, dołączone grzbietowo, obrotne, zielonkawe lub żółtawe. Pyłek uwalniany w monadach lub tetradach. Zalążnia dolna, podługowata, trójgraniasta, z sześcioma żebrami, trójkomorowa, naga lub rzadko omszona z trzema miodnikami położonymi przegrodowo. Szyjka słupka nitkowata, brodawkowata, tej samej długości lub dłuższa od pręcików, u nasady nabrzmiała i nabiegła w trzy grzbiety. Znamię słupka nieco trójwrębne, brodawkowate, rzadko orzęsione^[6].

Owoce: Wzniesione lub zwisłe, kulistawe lub maczugowate, trójgraniste, dziobowate torebki z pozostałościami listków okwiatu. Nasiona płasko-wypukłe, lśniąco czarne lub czarniawe^[6].

Pozycja systematyczna: Rodzaj z podrodziny agawowe Agavoideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[7].

Rośliny ozdobne: Beschorneria yuccoides jest uprawiana w krajach o ciepłym klimacie jako roślina ogrodowa. Kwitnie późną wiosną i latem. Rozrasta się w kępy. Wymaga stanowiska słonecznego do częściowo zacienionego, dobrze przepuszczalnej gleby i raczej sporadycznego podlewania. W Polsce nie może być uprawiana w gruncie (strefy mrozoodporności: 8-11)^[8]. W uprawie spotyka się również inne gatunki tej rośliny^[6].

Pozostałe zastosowania: Liście niektórych gatunków są używane jako substytut mydła. Świeże kwiaty czasami są smażone z jajkami. Liście i kwiaty B. yuccoides są stosowane jako krople przeciw katarowi u owiec^[6].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ Urs Eggli: Etymological dictionary of succulent plant names. Berlin: Springer, 2013, s. 25. ISBN 978-3-662-07125-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Thiede J.: Beschorneria. W: Urs Eggli, Reto Nyffeler: Illustrated Handbook of Succulent Plants: Monocotyledons. Wyd. 2nd. Berlin: Springer, 2020. ISBN 978-3-662-56484-4.
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
↑ Nora Harlow: Gardening in Summer-Dry Climates Plants for a Lush, Water-Conscious Landscape.. North Adams: Timber Press, Incorporated, 2021. ISBN 978-1-64326-029-7.