Biskupia Struga

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biskupia Struga
Struga Biskupia
Struga Ostrowicka
Ilustracja
Biskupia Struga powyżej Nieświastowa
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Lokalizacja

województwo wielkopolskie
powiat słupecki, powiat koniński, Konin

Rzeka
Długość 19,4 km
Powierzchnia zlewni

250,0 km²

Średni przepływ

2,19 m³/s przy ujściu

Źródło
Miejsce Jez. Ostrowite
Wysokość

102,7 m n.p.m.

Współrzędne

52°22′33″N 18°03′39″E/52,375833 18,060833

Ujście
Recypient Jezioro Gosławskie
Wysokość

ok. 84 m n.p.m.

Współrzędne

52°17′59″N 18°13′27″E/52,299722 18,224167

Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”

Biskupia Struga (Struga Biskupia, Struga Ostrowicka) – rzeka w centralnej Polsce, w województwie wielkopolskim, płynąca przez Pojezierze Gnieźnieńskie, o długości 19,4 km. Dorzecze rzeki obejmuje obszar około 250 km².

Źródłem rzeki jest Jezioro Ostrowite (Jarockie) znajdujące się w gminie Ostrowite, między miejscowościami Ostrowite i Jarotki. Struga biegnie przez obszar trzech powiatów (słupeckiego, konińskiego i powiatu miasta Konin). Koryto i bieg rzeki są antropogeniczne – były wielokrotnie zmieniane z uwagi na tworzenie odkrywek węgla brunatnego KWB Konin. Rzeka uchodzi do Jeziora Gosławskiego, na granicy między gminą Kazimierz Biskupi a Koninem.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Struga Ostrowicka o długości 19,4 km ma swoje źródło w Jeziorze Ostrowitym, na wysokości 102,7 m n.p.m. Stąd rzeka płynie na południowy wschód i po około 1,5 km wpada do Jeziora Koziegłowskiego. Następnie, między miejscowościami Izdebno i Przytuki, wpływa do powiatu konińskiego i płynie dalej w kierunku SSE. Od miejscowości Komorowo, koryto rzeki zostało na znacznym odcinku przełożone przez KWB Konin. Tamże struga skręca na SSW i wpada do sztucznego zbiornika Kozarzewek, będącego pozostałością po wyrobisku odkrywki Kazimierz Południe. Dalej rzeka płynie na wschód, stopniowo zmieniając kierunek na północny, wpływając do rowu odprowadzającego wody górnicze z odkrywki Kazimierz Południe. Koryto zmienia swój bieg na południowo-wschodni, przepływa przez wieś Nieświastów, ponownie skręca na północny wschód, wpadając do swojego dawnego koryta. Po około 500 metrach, Struga ponownie była regulowana przez człowieka. Część wód wpływa do pokopalnianego odstojnika i po jego pokonaniu ponownie wpływa w koryto, część płynie dalej na południe do Kazimierza Biskupiego. W miejscowości przebieg rzeki zmienia się na równoleżnikowy, a w Kamienicy do Strugi Biskupiej wpływa jej największy lewy dopływ – Struga Kleczewska. Rzeka ponownie zmienia swój bieg na południowy. Ponad kilometr dalej, rzeka łączy się z jej kolejnym dopływem – Rowem Głównym, odprowadzającym wody z odkrywek Jóźwin i Jóźwin IA. Rzeka uchodzi do Jeziora Gosławskiego, na zachód od Elektrowni Pątnów, na pograniczu gminy Kazimierz Biskupi i miasta Konin[1].

Dolina Strugi Ostrowickiej[edytuj | edytuj kod]

W początkowym biegu, aż do miejscowości Komorowo, rzeka biegnie swoim naturalnym, płytkim korytem, otoczonym terenami zabagnionymi. Poniżej Komorowa, koryto regulowane było z uwagi na prowadzone przez KWB Konin odkrywki węgla brunatnego. Nowe koryto jest wąskie (2-3 metry przy dnie), a jego głębokość jest zmienna i zależna od rzędnej terenu (zwykle 4-6 metrów), o przekroju zbliżonym do trapezu równoramiennego. W miejscowości Kamienica, rzeka ponownie wpływa w swoje stare koryto i płynie nim aż do ujścia w Jeziorze Gosławskim[1]. Średni spadek rzeki wynosi około 0,9‰.

Dorzecze[edytuj | edytuj kod]

Dorzecze Biskupiej Strugi według różnych źródeł obejmuje obszar od 241,9 km²[2] do 250,0 km²[3]. Według Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który dokonał podziału Polski na jednostki hydrograficzne, zlewnia Biskupiej Strugi należy do dorzecza Warty[4].

Dorzecze Strugi w całości znajduje się w woj. wielkopolskim, obejmując część powiatu słupeckiego, powiatu konińskiego oraz miasta Konin. Gospodarzem wszystkich wód w zlewni jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, który administruje regionem wodnym Warty, w tym zlewni bilansowej Warta od Neru do Prosny[5]. Najdłuższym dopływem Strugi Biskupiej jest Struga Kleczewska[2]. W ciągu rzeki znajdują się także dwa naturalne jeziora – Ostrowite (35 ha) i Koziegłowskie (37 ha)[6].

Kopalnia Węgla Brunatnego Konin pozostawiła po sobie wiele obiektów hydrologicznych, znacznie przekształcając pierwotną zlewnię Strugi Biskupiej. W wyrobisku odkrywki Pątnów powstał zbiornik o powierzchni ok. 350 ha[6], na odkrywce Kazimierz w miejscowości Kozarzewek, zbiornik ma 65 ha, a powstające w okolicach Kleczewa jezioro ma mieć 522 ha[7]. Poza sztucznymi jeziorami, powstała także sieć kanałów, rowów i osadników, odprowadzających wody kopalniane do zlewni Strugi Biskupiej[6].

Jakość wód[edytuj | edytuj kod]

Wody rzeki zostały ocenione w roku 2010 na III klasę jakości na podstawie elementów biologicznych, podczas gdy wspierające je elementy fizyczno-chemiczne wskazują na klasę II[8]. Głównymi emitorami zanieczyszczeń są wody z odwadnianych odkrywek węgla brunatnego, często zanieczyszczonymi smarami czy olejami przemysłowymi, oczyszczalnia ścieków w Kazimierzu Biskupim, osiedle wielorodzinne w Nieświastowie oraz Struga Kleczewska, do której odprowadzane są wstępnie oczyszczone wody z oczyszczalni w Kleczewie. Duża ilość zawiesin powoduje tworzenie się stożka napływowego u ujścia rzeki do Jeziora Gosławskiego[2].

Potencjał ekologiczny wód Biskupiej Strugi w 2010 roku przy ujściu do Jeziora Gosławskiego[8]
Wskaźnik jakości wody Minimum Maksimum Średnia roczna Klasa wskaźnikowa jakości wód
Temperatura wody [°C] 2,0 21,0 10,9 I klasa
Odczyn [pH] 7,8 8,5 8,1 I klasa
Tlen rozpuszczony [mg O2/l] 7,3 11,7 9,475 I klasa
BZT5 [mg O2/l] 0,9 8,1 4,433 poniżej stanu dobrego
Ogólny węgiel organiczny [mg C/l] 5,72 18,0 9,517 poniżej stanu dobrego
Azot amonowy [mg NNH4/l] 0,0117 1,086 0,364 I klasa
Azot Kjeldahla [mg N/l] 0,448 1,906 1,073 II klasa
Azot azotanowy [mg NNO3/l] 0,52 2,908 1,169 I klasa
Azot ogólny [mg N/l] 1,199 3,894 2,274 I klasa
Fosfor ogólny [mg P/l] 0,131 0,408 0,271 II klasa
Przewodność w 20 °C [μS/cm] 427 751 616 I klasa
Makrofitowy Indeks Rzeczny 32,166 III klasa

Regulacja rzeki[edytuj | edytuj kod]

Kopalnia Węgla Brunatnego Konin znacząco wpłynęła na Strugę Biskupią i jej dorzecze. Zmiany dotyczą 60% powierzchni zlewni, głównie w jej centralnej i wschodniej części, gdzie istniały lub istnieją odkrywki węgla brunatnego. Ingerencja w stosunki wodne Strugi zaczęła się w 1957 roku, wraz z budową odkrywki Pątnów, która przekształciła wschodnią część zlewni, na północ od obecnej dzielnicy Konina – Pątnowa. Pięć lat później, w Kazimierzu Biskupim rozpoczęto budowę odkrywki Kazimierz[6]. Osuszono wtedy znajdujące się w ciągu rzeki jezioro Kurzyniec oraz przeniesiono koryto rzeki na południe[2][7]. Eksploatacja złóż z odkrywki Jóźwin, przerwała Strugę Kleczewską, główny dopływ Strugi Ostrowickiej. W celu odwodnienia odkrywek, KWB Konin wybudowało szereg kanałów, rowów, a także osadników, do których kierowane są wody brudne. W odstojnikach osadzają się cząstki stałe zawieszone w wodach kopalnianych. Oczyszczona woda zasila zlewnię Strugi Biskupiej, znacznie wpływając na jej przepływy[6].

Udział wód zrzutowych KWB Konin w przepływie Strugi Ostrowickiej w latach 1995-2002[6]
Rok Zrzut wód kopalnianych [m³/s] Przepływ Strugi Ostrowickiej [m³/s] Udział zrzutów w przepływie [%]
1995 2,02 2,19 92
1996 2,00 2,28 88
1997 2,42 2,6 93
1998 2,85 2,63 108
1999 3,14 3,04 103
2000 2,68 2,36 114
2001 2,16 2,15 100
2002 1,68 1,94 87
Średnia 2,37 2,40 99

Średnioroczny przepływ z lat 1995-2004 w przekroju ujścia Biskupiej Strugi wynosił 2,40 m³/s[9].

Średnie przepływy Strugi Biskupiej w latach 1995-2004 przed ujściem do Jez. Gosławskiego (Q [m³/s])[9]
Charakterystyka Miesiące Półrocza Rok
XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI-IV V-X
Najwyższy Średni 2,9 3,16 3,06 3,33 4,01 3,84 3,29 2,94 3,53 2,47 2,63 2,85 3,38 2,69 3,04
Średni 2,11 2,15 2,29 2,49 2,50 2,41 2,21 1,98 2,17 1,92 2,00 2,01 2,32 2,05 2,19
Najniższy Średni 1,27 1,17 1,21 1,40 1,35 1,27 1,24 1,00 1,16 1,20 1,26 1,28 1,28 1,19 1,30
Średnie roczne przepływy Strugi Biskupiej w latach 1995-2002 (Q [m³/s])[6]
Nazwa profilu Rok
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Przytuki 0,030 0,035 0,022 0,038 0,200 0,038 0,080 0,180
Poniżej Kazimierza Biskupiego 0,52 0,45 0,50 0,69 0,92 0,59 0,58 0,67
Poniżej ujścia Strugi Kleczewskiej 1,73 1,79 2,24 1,99 1,78 1,51 1,52 1,62
Przed ujściem do Jeziora Gosławskiego 2,19 2,28 2,60 2,63 3,04 2,36 2,15 1,94

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Geoportal – mapa. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-02-06]. (pol. • ang.).
  2. ↑ a b c d Anna Białecka-Śliwa, Andrzej Wydro: ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA KLECZEW. [w:] 2. WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH [on-line]. bip.kleczew.pl, 2009. [dostęp 2013-02-10]. (pol.).
  3. ↑ Raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim w 1999 roku – Struga Biskupia. odpady.net.pl. [dostęp 2013-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-05)].
  4. ↑ Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej: Podział administracyjny na tle regionów wodnych. kzgw.gov.pl. [dostęp 2015-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  5. ↑ Charakterystyka ogólna. poznan.rzgw.gov.pl. [dostęp 2014-08-10]. (pol.).
  6. ↑ a b c d e f g Grzegorz Wachowiak: Wpływ kopalni węgla brunatnego „Konin" na stosunki wodne w zlewni Strugi Biskupiej. imgw.pl, 2004. [dostęp 2015-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-08)].
  7. ↑ a b Krzysztof Kubajewski: Odkrywka "Kazimierz" przechodzi do historii. ppwb.org.pl, 2011. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)]. (pol.).
  8. ↑ a b STRUGA BISKUPIA – UJŚCIE DO JEZIORA GOSŁAWSKIEGO. poznan.wios.gov.pl, 2010. [dostęp 2013-02-05].
  9. ↑ a b Grzegorz Wachowiak: Roczniki hydrologiczne i meteorologiczne rejonu odkrywek KWB "Konin" w Kleczewie SA – 10 lat badań IMGW dla potrzeb Kopalni. ppwb.org.pl, 2005. [dostęp 2013-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-15)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biskupia_Struga&oldid=63408167”