Bukowo (powiat sztumski)

Bukowo

wieś
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	sztumski
Gmina	Stary Targ
Liczba ludności (2022)	267
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	82-410
Tablice rejestracyjne	GSZ
SIMC	0157196
Położenie na mapie gminy Stary Targ Bukowo
Położenie na mapie Polski Bukowo
Położenie na mapie województwa pomorskiego Bukowo
Położenie na mapie powiatu sztumskiego Bukowo
53°58′13″N 19°12′23″E

Bukowo – wieś w Polsce w województwie pomorskim, w powiecie sztumskim, w gminie Stary Targ. Wieś jest siedzibą sołectwa Bukowo, w którego skład wchodzą również Kościelec, Pozolia, Telkwice i Trankwice.

Integralne części wsi Bukowo

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0157204	Kościelec	przysiółek
0157210	Telkwice	przysiółek

Miejscowość powstało jako osada folwarczna. Jej zespół zabudowy mieszkalno-folwarcznej posiadał układ ulicówki wzdłuż drogi na południowy zachód od folwarku składającego się z dworu, parku oraz budynków gospodarczych i inwentarskich (jej układ przestrzenny nie został zachowany). Dawne nazwy wsi – Rudithen i Buchwałd – pojawiają się w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego:

Buchwałd, 1) wś szlachecka czyli rycerska (...) Wedle wystawionego w Kiszporku przywileju r. 1303 otrzymali potomkowie Prusaka Kropolto w dziedzictwo po mieczu i po kądzieli: 1) wsie Rudithen (dziś Buchwałd), Azmiten (Telkwice) i pole zw. Woze; 2) pola Kersiten i Dosen, dziś Tilendorf: jako wynagrodzenie za 9 włók, zabranych na założenie wsi Pozylii. (...)

Panorama Bukowa

W 1454 zakon krzyżacki odebrał dobra Michałowi z Buchwałdu, przekazując je Fritzowi Lockau jako wynagrodzenie za szkody. Fritz Lockau utracił je za czasów polskich. W XVI i XVII wieku majątek należał do rodziny Gablentz, następnie do Balińskich, potem do rodziny Muellern, a w XVIII wieku był w posiadaniu Wężyków i Szydłowieckich (rodzin córek Muellernów), potem Unruha, a następnie szambelana Macieja Grąbczewskiego.

Kaplica pw. św. Stanisława Kostki w Bukowie

Od 1804 do I połowy XX wieku Buchwałd i wsie okoliczne – Czernin, Ramzy Wielkie, Telkwice i inne – znajdowały się w rękach rodu Donimirskich h. Brochwicz, z którego wywodzili się m.in. Teodor, Piotr Alkantary, Witold, Olgierd, Kazimierz i Stanisław Donimirscy. Dziedzicem Buchwałdu był m.in. Jan Dominirski (1847–1929), ojciec Marii Chełkowskiej. Zachowały się liczne budynki z I połowy XX wieku, a także niektóre z końcówki XIX wieku. Zachowany został zespół historycznej zabudowy. We wsi znajduje się też bunkier poniemiecki z czasów II wojny światowej, a wokół miejscowości historyczne zagrody samotnicze. W Bukowie znajdowała się szkoła podstawowa, zlikwidowana w 2003. W 1994 we wsi powstała kaplica pw. św. Stanisława Kostki (przynależna do parafii św. Jana Chrzciciela w Żuławce Sztumskiej), w której odbywają się msze święte.

W latach 1945–1975 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego, a w latach 1975–1998 do województwa elbląskiego.

Bibliografia

• Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ na lata 2016–2019, s. 12
• Gminny program opieki nad zabytkami gminy Stary Targ 2011–2014, s. 43–45