Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew św. Dymitra
w Kuźminie
obecnie kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy
A-54 z dnia 18.11.1982[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Kuźmina

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

MB Nieustającej Pomocy

Wezwanie

MB Nieustającej Pomocy (obecnie);
św. Dymitra (poprzednio)

Położenie na mapie gminy Bircza
Mapa konturowa gminy Bircza, na dole znajduje się punkt z opisem „Kuźmina, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuźmina, cerkiew”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kuźmina, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kuźmina, cerkiew”
Ziemia49°36′54,4″N 22°25′46,8″E/49,615111 22,429667
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew św. Dymitra w Kuźminie – dawna filialna cerkiew greckokatolicka, postawiona z drewna w 1814, znajdująca się w Kuźminie.

Po 1947 świątynia przejęta przez Kościół rzymskokatolicki i użytkowana jako kościół parafialny Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Obiekt wpisany na listę zabytków w 1982. Włączony do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Najstarsza wzmianka o cerkwi w Kuźminie pochodzi z 1526[2]. Obecnie istniejąca została zbudowana w 1814. Do 1926 należała do parafii greckokatolickiej w Leszczawie Górnej, potem do parafii w Krecowie. Remontowana w 1935[3]. Cerkiew działała jako greckokatolicka do wiosny 1938, kiedy to teren cerkwi był areną walk pomiędzy grekokatolikami, a zajmującymi cerkiew siłą rzymskimi katolikami. Po trzech dniach zamieszek nastąpiła pacyfikacja ludności ukraińskiej przez polską żandarmerię, a cerkiew pozostawała zamknięta do czerwca 1941 r.[4][5] Po wkroczeniu wojsk niemieckich cerkiew została ponownie otwarta i działała do końca 1944. W czasie II wojny światowej w kopułę trafił pocisk z moździerza[6]. Po 1947 i wysiedleniu ludności ukraińskiej świątynia została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obecny kształt budowli wynika z powojennej przebudowy. W latach 2009–2010 przeprowadzono renowację świątyni: remont dachu i elewacji, podbicie fundamentów i wykonanie odwodnienia[3].

  • Elewacja frontowa
    Elewacja frontowa
  • Widok od strony prezbiterium
    Widok od strony prezbiterium
  • Otoczenie: kaplica grobowa
    Otoczenie: kaplica grobowa

Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Świątynia drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana. Jest to budynek dwudzielny z zamkniętym trójbocznie prezbiterium, z zakrystią od północy i szerszą nawą z kruchtą; nakryty jednokalenicowym dachem, z sygnaturką nad nawą. Od frontu do cerkwi przylega słupowa dwukondygnacyjna wieża wysokości cerkwi, nakryta dachem brogowym. Ściany oszalowane deskowaniem pionowym[3][6].

Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny przy ścianie zachodniej wsparty na słupach. Pierwotne wyposażenie cerkwi uległo zniszczeniu lub rozkradzeniu[3].

Otoczenie[edytuj | edytuj kod]

Na przyległym cmentarzu znajduje się neogotycka murowana kaplica grobowa ufundowana pod koniec XIX w. przez Michała i Katarzynę Woźniaków, w której okazjonalnie odprawiano nabożeństwa w obrządku łacińskim[2] oraz pomnik ku czci żołnierzy poległych w walkach z UPA i utrwalenie władzy ludowej w latach 1945–47[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-11].
  2. ↑ a b Stanisław Kryciński: Pogórze Przemyskie. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków 2014, s. 217. ISBN 978-83-62460-51-9.
  3. ↑ a b c d Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 30, 31. ISBN 978-83-61577-68-3.
  4. ↑ Iwan Łebedowycz – "Birczanszczyna- stradalna zemlja", Filadelfia 1975
  5. ↑ Bogdan Huk – "1947", Warszawa 1997, ISBN 83-906203-4-0
  6. ↑ a b c Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2011, s. 209, 210. ISBN 83-89188-08-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Cerkwie w Przemyślu i powiecie przemyskim
Przemyśl
Powiat przemyski

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_św._Dymitra_w_Kuźminie&oldid=73133446”