Chrystus Pantokrator (fresk z San Climente)
_Frescos_of_Sant_Climent_de_Ta%C3%BCll.jpg)
| |
| Autor |
Mistrz z Tahull |
|---|---|
| Data powstania | |
| Medium |
fresk |
| Wymiary |
620 × 360 x 180 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Chrystus Pantokrator – fresk przypisywany anonimowemu artyście zwanym Mistrzem z Tahull, wykonany około 1123 roku[a].
Fresk przedstawiający Chrystusa Pantokratora należy do najważniejszych ściennych malowideł Mistrza z Tahull i najważniejszych malowideł w sztuce romańskiej[1]. Pierwotnie został wykonany w kościele San Climente w Taüll, w absydzie świątyni. W latach 1919-1923 malowidło zostało przeniesione na płótno i umieszczone w kolekcji Museu Nacional d’Art de Catalunya w Barcelonie. W miejsce oryginału zawieszono kopię fresku.
Opis fresku[edytuj | edytuj kod]
Chrystus umieszczony został w mandorli w pozycji siedzącej na łuku symbolizującym Niebo. Jego stopy spoczywają na Ziemi. Prawą ręką czyni gest błogosławieństwa, w lewej trzyma otwartą księgę, na kartach których można odczytać napis: „EGO SUM Lux Mundi” (Ja jestem światłością świata), pochodzący z Ewangelii Jana. Po prawej i lewej stronie, na wysokości głowy, widoczne są dwie litery greckie A (alfa) i Ω (omega) – pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego. W ikonografii chrześcijańskiej oznaczają one początek i koniec, symbol wszechmocy Boga Chrystusa jako Stwórcy i Tego, który wszystko dopełnia. Na zewnątrz mandorli znajdują się symbole pochodzące z wczesnego średniowiecza tzw. tetramorfy, czyli symbole czterech Ewangelistów tu trzymane przez czterech aniołów. Anioł z lwem symbolizuje apostoła Marka, z wizerunkiem byka – apostoła Łukasza, ze skrzydłem – apostoła Mateusza a Anioł z orłem symbolizuje Jana Ewangelistę[2].
Poniżej wizerunku Chrystusa, w galerii łuków, znajdują się wizerunki Dziewicy Marii i innych apostołów (Bartłomieja, Tomasza, Jana oraz Jakuba i Filipa (dwa ostatnie zachowały się w bardzo szczątkowej formie)[3].
Na pierwszy rzut oka przedstawione postacie są dostojne i statyczne, jednakże cienie i kontrasty świetlne w fałdach szat nadają im wrażenie ruchu[4]. Hiszpański historyk, Maurice Serullaz, na temat fresku Chrystus Pantokrator pisał:
W apsydzie tej, mamy bez wątpienia do czynienia z samą istotą malarskiej sztuki romańskiej Katalonii. Artysta, dbały o ekspresję swego dzieła i respektujący hierarchiczny charakter przedstawionych postaci, umiał tchnąć nową siłę w tradycyjnie formuły ikonograficzne[5]
Wizerunek Pantokratora miał swoje stylistyczne i ikonograficzne echa w malowidłach ściennych w Esterri de Cardós[2]. Siła wyrazu i kolorystyka tego fresku inspirowała takich artystów jak Picasso i Francis Picabia[6][7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Data powstania fresków przypisywana jest dacie konsekracji kościoła, które odbyło się w dniu 10 grudnia 1123
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Absis de Sant Climent de Taüll. Museu Nacional d’Art de Catalunya. [dostęp 2014-11-20]. (hiszp.).
- ↑ a b Dodwell 1992 ↓, s. 258.
- ↑ Székely 1974 ↓, s. 8-9.
- ↑ Dodds 1993 ↓, s. 194.
- ↑ Maurice Serullaz za: András Székely Malarstwo Hiszpańskie s.8
- ↑ Masterpieces of the MNAC: the Romanesque, Gothic and Modern collections. Barcelona Travel Blog by Runner Bean. [dostęp 2014-11-20]. (ang.).
- ↑ Abside de Sant Climent de Taüll. Espana es Cultura. [dostęp 2014-11-20]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- András Székely: Malarstwo Hiszpańskie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.
- Jerrilynn Dodds: The Art of Medieval Spain, A.D. 500–1200. The Metropolitan Museum of Art, 1993. ISBN 978-0300085730.
- Charles Dodwell: The Pictorial Arts of the West, 800-1200. Yale University Press, 1993. ISBN 978-0-300-06493-3.