Cmentarz wojenny w Starych Budach
.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
uporządkowany |
| Powierzchnia cmentarza |
0,032 ha |
Cmentarz wojenny w Starych Budach – miejsce spoczynku żołnierzy polskich poległych w bitwie nad Bzurą (1939) zlokalizowane we wsi Stare Budy w powiecie sochaczewskim (województwo mazowieckie), przed dawnym budynkiem szkoły podstawowej[1].
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Rozkazem generała Tadeusza Kutrzeby z 16 września 1939 Stare Budy wyznaczono na obszar koncentracji oddziałów Armii Pomorze i niewielkiej liczby żołnierzy Armii Poznań. Stąd wojsko, a także ludność cywilna, wycofywała się przez Puszczę Kampinoską w kierunku Warszawy poprzez jedyną czynną przeprawę mostową w Witkowicach[2]. Kolumny te zaatakowane zostały przez Niemców i okrążone. Lokalną ludność cywilną mordowano, m.in. w pobliskim Henrykowie spalono w stodole 76 osób. 19 września 1939 wojska niemieckie weszły w głąb kompleksu leśnego w okolicy Starych Bud, gdzie obrońcy zostali rozbici[3].
Cmentarz[edytuj | edytuj kod]
Mieszkańcy Starych Bud pomagali żołnierzom polskim, dostarczali prowiant i opatrywali rannych. Po zakończeniu bitwy pochowali poległych w zbiorowej mogile w formie kopca, którą okupant niemiecki nakazał zaorać[2], jako symbol oporu. Polacy oznaczyli jednak miejsce w znany sobie sposób i po zakończeniu okupacji utworzyli cmentarz wojenny. Najbardziej zasłużonym przy jego budowie był Józef Kisiołek. Od 2007 pieczę nad obiektem sprawują członkowie Muzealnej Grupy Historycznej im. II/18 pp z Sochaczewa[3].
Na cmentarzu spoczywa 225 poległych żołnierzy Wojska Polskiego[3][4]. Obiekt ma powierzchnię około 320[2] (lub 230[1]) m² i plan trapezu. Przez centralną część prowadzi alejka zakończona niskim postumentem z krzyżem, który jest wykonany w części z lufy czołgu. Po obu stronach ścieżki znajdują się mogiły z betonowymi krzyżami. Leżą w nich przede wszystkim żołnierze 4. Dywizji Piechoty oraz Pomorskiej Brygady Kawalerii[2], m.in. sierżant Józef Młynarczyk odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych[3]. Oprócz tego na nekropolii spoczywa jeden żołnierz Ludowego Wojska Polskiego[1].
Na centralnym, białym krzyżu umieszczono trzy tablice z napisami:
- Tu spoczywa 225 żołnierzy II Rzeczypospolitej,
- Polegli śmiercią bohaterów w Bitwie nad Bzurą w walce z niemiecką napaścią w dniach 16–19.IX.1939 r.,
- Gdy bój nad Bzurą wrzał, a wróg tysiącem dział otoczył nas i bił. Nie straszna czołgów stal, lecz straszny w sercu żal, że nam zabrakło sił...
Zidentyfikowani pochowani[edytuj | edytuj kod]
- por. Andrzej L. Czerwiński
- por. Jerzy Bagieński
- por. Zygmunt Cz. Falak
- szer. Bolesław Szwarkowski
- sierż. Piotr Biedrzyński
- sierż. Wiktor Głudziński
- st. sierż. Zygmunt Raciniewski
- kan. Franciszek Rybacki
- strz. Feliks Obrański
- strz. Bolesław Szarnowski
- strz. Antoni Szymula
- por. Tadeusz Hałuszka
- strz. Walenty Woniewicz
- por. Władysław Popielawski
- kan. Stanisław Stachowiec
- strz. Wiktor Chudzyński
- strz. Władysław Dybiński
- kpt. Jan Jastrzębski
- wachm. Wasilij Kwasow
- ppor. rez. Stefan Zataj
- strz. Jan Antoszczak
- plut. Jan Hylak
- st. sierż. Franciszek Kempski
- por. Stefan Surdyk
- ppor. Jerzy Baltaziuk
- ppor. Tadeusz Kowalski
- por. Kazimierz Szmelcer
- ppor. Władysław Banaszkiewicz
- ppor. Witold Dobrowolski
- ppor. rez. Edward Malicki
- szer. Marian Siuda
- sierż. Józef Młynarczyk
- ułan. Józef Skiba
- strz. Stodolski
- szer. Felicjan Wehrtz[1]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Drogowskaz -
Tablice na krzyżu -
Grób Józefa Młynarczyka -
Fragment -
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Budy stare – cmentarz 1939 roku [online], dobroni.pl, 10 marca 2011 [dostęp 2022-07-28].
- ↑ a b c d cmentarz wojenny z 1939 roku – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
- ↑ a b c d Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, tablica informacyjna in situ.
- ↑ Bohaterowie 1939 [online], www.bohaterowie1939.pl [dostęp 2022-07-28].