Depresja poporodowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Depresja poporodowa (ang. PPD, postpartum depression, postnatal depression) – zaburzenie nastroju, które może rozwinąć się u rodzica po narodzinach dziecka. Dawniej uważano, że na depresję poporodową chorują wyłącznie kobiety, jednak obecnie wiadomo, że dotyka ona również mężczyzn. Szacuje się, że na depresję poporodową choruje 13–20% matek[1] oraz ok. 10% ojców[2].

Symptomy[edytuj | edytuj kod]

Najczęstszymi symptomami są[3]:

Diagnoza[edytuj | edytuj kod]

Kryteria[edytuj | edytuj kod]

Kryteria diagnostyczne w przypadku depresji poporodowej są identyczne, co kryteria dużej depresji. W przypadku depresji poporodowej ważny jest jednak początek wystąpienia choroby. Klasyfikacja ICD-10 podaje, że jej objawy muszą wystąpić w ciągu 6 tygodni po porodzie[4]. Z kolei klasyfikacja DSM-5 mówi, że symptomy rozwijają się w ciągu 4 tygodni po porodzie[5]. Dodatkowo DSM-5 nie różnicuje depresji ciążowej oraz depresji poporodowej, lecz oba te zaburzenia określa jako „zaburzenia depresyjne okołoporodowe” (depressive disorder with peripartum onset). Mimo tych wytycznych większość psychiatrów stosuje założenie, że depresja poporodowa może rozwinąć się w ciągu pierwszego roku po porodzie[6]. Podobne kryterium czasowe stosuje się w wielu badaniach naukowych[7][8].

Różnicowanie[edytuj | edytuj kod]

Baby blues[edytuj | edytuj kod]

Baby blues to powszechna nazwa przygnębienia poporodowego, które występuje u ok. 50 – 80% kobiet po porodzie[9]. Ze względu na tak częste występowanie baby blues uznaje się za naturalne, fizjologiczne zjawisko, wynikające prawdopodobnie z nagłych zmian hormonalnych, zmęczenia, niedoboru snu i stresu związanego z nową sytuacją[10]. Najczęstszymi symptomami są płaczliwość, zamartwianie się, huśtawka nastroju, poirytowanie, trudności ze spaniem. Symptomy te powinny jednak ustąpić w ciągu 2 tygodni, inaczej należy rozważyć, czy nie mamy do czynienia z depresją poporodową[11].

Psychoza poporodowa[edytuj | edytuj kod]

Psychoza poporodowa to nagły stan wymagający natychmiastowej hospitalizacji matki[12]. Dotyka on 1 na 1000 matek[13]. Głównymi symptomami są halucynacje, urojenia, zmiana charakteru, utrata zahamowań, obniżony lub podwyższony nastrój, dezorientacja, pobudzenie, bezsenność[14]. Psychoza poporodowa dobrze odpowiada na leczenie, które polega na wprowadzeniu leków przeciwpsychotycznych oraz zapewnieniu wsparcia[12].

Testy diagnostyczne[edytuj | edytuj kod]

Najpowszechniejszym testem przesiewowym stosowanym przy diagnozie jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej (ESDP)[15]. Jest to wystandaryzowany kwestionariusz, składający się z 10 pytań. W przypadku uzyskania 13 punktów lub więcej, kobieta powinna zasięgnąć konsultacji lekarskiej celem potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy. Test dostępny jest bezpłatnie w internecie[16]. Warto podkreślić, że Amerykańska Akademia Pediatryczna (American Academy of Pediatrics) zaleca wykonywanie matkom testu przesiewowego ESDP w 1-miesiącu, 2-miesiącu oraz 4-miesiącu po porodzie[17].

Przyczyny[edytuj | edytuj kod]

Nie jest obecnie znany mechanizm powstawania depresji. Istnieją jedynie dowody mówiące, że pewne czynniki zwiększają szansę zachorowania na PPD. Czynniki te dzielimy na biologiczne i psychospołeczne[18]. W przypadku ojców najbardziej narażeni są ci, których partnerki chorują na PPD. Szacuje się, że w takiej sytuacji 24 – 50% z nich również rozwinie symptomy depresyjne[19].

Biologiczne czynniki ryzyka[edytuj | edytuj kod]

  • Predyspozycje genetyczne[20],
  • Wahania hormonalne[21],
  • Deprywacja snu[22],
  • Poród z komplikacjami[23].

Psychospołeczne czynniki ryzyka[edytuj | edytuj kod]

  • Stres[24],
  • Niskie wsparcie społeczne[25],
  • Trauma w dzieciństwie[26],
  • Problemy w związku[27],
  • Trudności finansowe[28],
  • Trudności w karmieniu piersią[29],
  • Niska samoocena[30].

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Leczenie depresji poporodowej powinno być dostosowane do ciężkości zaburzenia. W przypadku łagodnej i umiarkowanej depresji leczeniem pierwszego wyboru jest wsparcie psychologiczne. Z kolei w przypadku ciężkich symptomów najlepsze efekty obserwuje się przy połączeniu wsparcia psychologicznego oraz leków[31].

Psychoterapia[edytuj | edytuj kod]

Zarówno terapia indywidualna, jak i grupowa, mogą być z powodzeniem stosowane w przypadku osób z PPD[32]. W przypadku indywidualnej terapii najwięcej badań potwierdzających skuteczność dotyczy terapii poznawczo-behawioralnej[33]. Udział partnera w sesjach terapeutycznych również może przyczynić się do zniwelowania u osoby symptomów[34].

Leki[edytuj | edytuj kod]

Najczęściej stosowanymi lekami w depresji poporodowej są antydepresanty z grupy SSRIs[35]. Warto pamiętać, że kobiety bezpośrednio po porodzie mogą metabolizować leki szybciej z powodu wpływu hormonów na enzymy wątrobowe. Dlatego część psychiatrów zaleca rozpoczęcie leczenia od mniejszej dawki, a następnie stopniowe jej zwiększanie[36]. Dla porównania, z tego samego powodu kobiety w ciąży mogą wymagać większych dawek leków[37].

W przypadku matek chorych na PPD ważną kwestią przy wprowadzeniu leków jest to, czy kobieta karmi piersią. Leki psychotropowe przechodzą do mleka matki i potencjalnie mogą wpływać na dziecko. Mimo to, duża część leków psychotropowych uznawana jest obecnie za względnie bezpieczną i z powodzeniem stosowana jest w wielu przypadkach[38].

Elektrowstrząsy[edytuj | edytuj kod]

Istnieje wiele badań potwierdzających skuteczność terapii elektrowstrząsowej zarówno w leczeniu depresji poporodowej, jak i depresji w czasie ciąży[31]. Z powodu większej ingerencji w ciało (konieczność zastosowania znieczulenia oraz potencjalne skutki uboczne) jest to jednak metoda zarezerwowana do leczenia cięższych przypadków, zazwyczaj, gdy osoba nie zareagowała na wiele spośród standardowo stosowanych leków[39].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Maternal mental health, www.who.int [dostęp 2021-06-09] (ang.).
  2. James F. Paulson, Sharnail D. Bazemore, Prenatal and Postpartum Depression in Fathers and Its Association With Maternal Depression, „Journal of the American Medical Association”, 303 (19), 2010, s. 1961, DOI10.1001/jama.2010.605, ISSN 0098-7484 [dostęp 2021-06-09].
  3. Objawy depresji, DepresjaPoporodowa.pl [dostęp 2021-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-09].
  4. William Whitfield, Book Reviews: The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines by World Health Organization. Published by WHO, 1992, 362pp, paperback. [[Specjalna:Książki/9241544228|ISBN 92-4-154422-8]], „Journal of the Royal Society of Health”, 113 (2), 1993, s. 103–103, DOI10.1177/146642409311300216, ISSN 0264-0325 [dostęp 2021-06-09].
  5. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition, Text Revision (DSM-IV-TR), 2000, DOI10.1176/appi.books.9780890423349 [dostęp 2021-06-09].
  6. Kaela Stuart-Parrigon, Scott Stuart, Perinatal Depression: An Update and Overview, „Current Psychiatry Reports”, 16 (9), 2014, DOI10.1007/s11920-014-0468-6, ISSN 1523-3812 [dostęp 2021-06-09].
  7. Bradley N. Gaynes i inni, Perinatal Depression: Prevalence, Screening Accuracy, and Screening Outcomes: Evidence Report/Technology Assessment, Number 119, „PsycEXTRA Dataset”, 2005, DOI10.1037/e439372005-001 [dostęp 2021-06-09].
  8. Katherine L. Wisner, Eydie L. Moses-Kolko, Dorothy K.Y. Sit, Postpartum depression: a disorder in search of a definition, „Archives of Women’s Mental Health”, 13 (1), 2010, s. 37–40, DOI10.1007/s00737-009-0119-9, ISSN 1434-1816 [dostęp 2021-06-09].
  9. Renee Martinez i inni, Singing “The Baby Blues”: A Content Analysis of Popular Press Articles About Postpartum Affective Disturbances, „Women & Health”, 31 (2–3), 2001, s. 37–56, DOI10.1300/j013v31n02_02, ISSN 0363-0242 [dostęp 2021-06-09].
  10. Depresja a „baby blues”, DepresjaPoporodowa.pl [dostęp 2021-06-09].
  11. Georges Pius Kamsu Moyo, Nadège Djoda, Relationship Between the Baby Blues and Postpartum Depression: A Study Among Cameroonian Women, „American Journal of Psychiatry and Neuroscience”, 8 (1), 2020, s. 26, DOI10.11648/j.ajpn.20200801.16, ISSN 2330-4243 [dostęp 2021-06-09].
  12. a b Ian Jones i inni, Bipolar disorder, affective psychosis, and schizophrenia in pregnancy and the post-partum period, „The Lancet”, 384 (9956), 2014, s. 1789–1799, DOI10.1016/s0140-6736(14)61278-2, ISSN 0140-6736 [dostęp 2021-06-09].
  13. Samantha Meltzer-Brody i inni, Postpartum psychiatric disorders, „Nature Reviews Disease Primers”, 4 (1), 2018, DOI10.1038/nrdp.2018.22, ISSN 2056-676X [dostęp 2021-06-09].
  14. Psychoza poporodowa, DepresjaPoporodowa.pl [dostęp 2021-06-09].
  15. J.L. Cox, J.M. Holden, R. Sagovsky, Detection of Postnatal Depression, „British Journal of Psychiatry”, 150 (6), 1987, s. 782–786, DOI10.1192/bjp.150.6.782, ISSN 0007-1250 [dostęp 2021-06-09].
  16. Edynburska Skala Depresji Poporodowej, DepresjaPoporodowa.pl [dostęp 2021-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-09].
  17. M.F. Earls, Incorporating Recognition and Management of Perinatal and Postpartum Depression Into Pediatric Practice, „PEDIATRICS”, 126 (5), 2010, s. 1032–1039, DOI10.1542/peds.2010-2348, ISSN 0031-4005 [dostęp 2021-06-09].
  18. Ilona S. Yim i inni, Biological and Psychosocial Predictors of Postpartum Depression: Systematic Review and Call for Integration, „Annual Review of Clinical Psychology”, 11 (1), 2015, s. 99–137, DOI10.1146/annurev-clinpsy-101414-020426, ISSN 1548-5943 [dostęp 2021-06-09].
  19. Janice H. Goodman, Paternal postpartum depression, its relationship to maternal postpartum depression, and implications for family health, „Journal of Advanced Nursing”, 45 (1), 2004, s. 26–35, DOI10.1046/j.1365-2648.2003.02857.x, ISSN 0309-2402 [dostęp 2021-06-09].
  20. Tiago Castro e Couto, Postpartum depression: A systematic review of the genetics involved, „World Journal of Psychiatry”, 5 (1), 2015, s. 103, DOI10.5498/wjp.v5.i1.103, ISSN 2220-3206 [dostęp 2021-06-09].
  21. Crystal Edler Schiller, Samantha Meltzer-Brody, David R. Rubinow, The role of reproductive hormones in postpartum depression, „CNS Spectrums”, 20 (1), 2014, s. 48–59, DOI10.1017/s1092852914000480, ISSN 1092-8529 [dostęp 2021-06-09].
  22. Przyczyny depresji, DepresjaPoporodowa.pl [dostęp 2021-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-09].
  23. Hui Xu i inni, Cesarean section and risk of postpartum depression: A meta-analysis, „Journal of Psychosomatic Research”, 97, 2017, s. 118–126, DOI10.1016/j.jpsychores.2017.04.016, ISSN 0022-3999 [dostęp 2021-06-09].
  24. Philip Boyce, Anthea Hickey, Psychosocial risk factors to major depression after childbirth, „Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology”, 40 (8), 2005, s. 605–612, DOI10.1007/s00127-005-0931-0, ISSN 0933-7954 [dostęp 2021-06-09].
  25. Christine Pao i inni, Postpartum depression and social support in a racially and ethnically diverse population of women, „Archives of Women’s Mental Health”, 22 (1), 2018, s. 105–114, DOI10.1007/s00737-018-0882-6, ISSN 1434-1816 [dostęp 2021-06-09].
  26. Soumyadeep Mukherjee i inni, Antenatal Stressful Life Events and Postpartum Depressive Symptoms in the United States: The Role of Women’s Socioeconomic Status Indices at the State Level, „Journal of Women’s Health”, 26 (3), 2017, s. 276–285, DOI10.1089/jwh.2016.5872, ISSN 1540-9996 [dostęp 2021-06-09].
  27. Cheryl Tatano Beck, A Meta-Analysis of the Relationship Between Postpartum Depression And Infant Temperament, „Nursing Research”, 45 (4), 1996, s. 225–230, DOI10.1097/00006199-199607000-00006, ISSN 0029-6562 [dostęp 2021-06-09].
  28. J. W Rich-Edwards, Sociodemographic predictors of antenatal and postpartum depressive symptoms among women in a medical group practice, „Journal of Epidemiology & Community Health”, 60 (3), 2006, s. 221–227, DOI10.1136/jech.2005.039370, ISSN 0143-005X [dostęp 2021-06-09].
  29. Bárbara Figueiredo i inni, Breastfeeding and postpartum depression: state of the art review, „Jornal de Pediatria (Versão em Português)”, 89 (4), 2013, s. 332–338, DOI10.1016/j.jpedp.2012.12.004, ISSN 2255-5536 [dostęp 2021-06-09].
  30. Bronwyn Leigh, Jeannette Milgrom, Risk factors for antenatal depression, postnatal depression and parenting stress, „BMC Psychiatry”, 8 (1), 2008, DOI10.1186/1471-244x-8-24, ISSN 1471-244X [dostęp 2021-06-09].
  31. a b Kimberly Ann Yonkers, Simone Vigod, Lori E. Ross, Diagnosis, Pathophysiology, and Management of Mood Disorders in Pregnant and Postpartum Women, „FOCUS”, 10 (1), 2012, s. 51–66, DOI10.1176/appi.focus.10.1.51, ISSN 1541-4094 [dostęp 2021-06-09].
  32. Cindy-Lee Dennis, Ellen D Hodnett, Psychosocial and psychological interventions for treating postpartum depression, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2007, DOI10.1002/14651858.cd006116.pub2, ISSN 1465-1858 [dostęp 2021-06-09].
  33. Atif Rahman i inni, Cognitive behaviour therapy-based intervention by community health workers for mothers with depression and their infants in rural Pakistan: a cluster-randomised controlled trial, „The Lancet”, 372 (9642), 2008, s. 902–909, DOI10.1016/s0140-6736(08)61400-2, ISSN 0140-6736 [dostęp 2021-06-09].
  34. Shaila Misri i inni, The Impact of Partner Support in the Treatment of Postpartum Depression, „The Canadian Journal of Psychiatry”, 45 (6), 2000, s. 554–558, DOI10.1177/070674370004500607, ISSN 0706-7437 [dostęp 2021-06-09].
  35. Emma Molyneaux i inni, Antidepressant treatment for postnatal depression, „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2014, DOI10.1002/14651858.cd002018.pub2, ISSN 1465-1858 [dostęp 2021-06-09].
  36. Lisa Beck, Robert Langan, Postinfectious glomerulonephritis: a case summary, „Osteopathic Family Physician”, 2 (1), 2010, s. 18–20, DOI10.1016/j.osfp.2009.08.004, ISSN 1877-573X [dostęp 2021-06-09].
  37. Maged M. Costantine, Physiologic and pharmacokinetic changes in pregnancy, „Frontiers in Pharmacology”, 5, 2014, DOI10.3389/fphar.2014.00065, ISSN 1663-9812 [dostęp 2021-06-09].
  38. F. Fortinguerra, A. Clavenna, M. Bonati, Psychotropic Drug Use During Breastfeeding: A Review of the Evidence, „PEDIATRICS”, 124 (4), 2009, e547–e556, DOI10.1542/peds.2009-0326, ISSN 0031-4005 [dostęp 2021-06-09].
  39. Sara Rundgren i inni, Improvement of postpartum depression and psychosis after electroconvulsive therapy: A population-based study with a matched comparison group, „Journal of Affective Disorders”, 235, 2018, s. 258–264, DOI10.1016/j.jad.2018.04.043, ISSN 0165-0327 [dostęp 2021-06-09].