Diphasium
 Diphasium scariosum | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Diphasium |
| Nazwa systematyczna | |
| Diphasium C.Presl ex Rothm. Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 54: 64. 1944[2] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Diphasium jussiaei (Desv.) Rothm. (=Lycopodium jussiaei Desv.)[2] | |
Diphasium – rodzaj roślin należących do rodziny widłakowatych. Obejmuje cztery[3] lub pięć gatunków[2][4]. W tradycyjnym ujęciu gatunki tu zaliczane włączane są do szeroko ujmowanego rodzaju widłak Lycopodium. Rodzaj jako odrębny takson opisany został w 2003 i uznany został w systemie PPGI z 2016[2].
Rośliny te występują na Filipinach, Borneo, Nowej Gwinei, w Australii i na Nowej Zelandii (D. scoriosum)[3][4][5], a także na Wyspach Subantarktycznych, w Ameryce Południowej i na Antylach (pozostałe gatunki)[4][6]. Rosną zwykle w miejscach odsłoniętych w piętrze alpejskim i subalpejskim, ale na wyższych szerokościach i w Subantarktyce schodzą na tereny nizinne[6][5].
Gametofit ma kształt odwróconego stożka. Liczba chromosomów x = 34–36[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny z pędami podziemnymi, płożącymi się, podnoszącymi[4] lub wspinającymi[6]. U D. scariosum osiągające do ponad 1 m długości[4] i 50 cm wysokości[5]. Pędy wyraźnie dwubocznie symetryczne[4][6].
- Liście (mikrofile)
- Dimorficzne – zróżnicowane na skrętoległe, szerokie liście wyrastające w dwóch rzędach bocznych i wąskie, łuskowate liście rosnące w dwóch lub trzech rzędach na grzbiecie pędu[4]. Drobne liście na grzbiecie pędu mają błoniaste końce[6].
- Zarodnie
- Liście zarodnionośne (sporofile) tarczowate lub niemal tarczowate, na brzegach przejrzyste, zebrane w kłosy zarodnionośne siedzące lub szypułkowe[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
W systemach klasyfikacyjnych szeroko ujmujących rodzaj widłak Lycopodium rośliny tu należące zaliczane są do sekcji Diphasium (C.Presl ex Rothm.) B.Øllg. w obrębie rodzaju widłak Lycopodium[7][4].
Po raz pierwszy rodzaj Diphasium opisany został jako takson monotypowy z D. jussiaei przez Karla B. Presla w 1845. W 1944 Werner Rothmaler rozszerzył ujęcie systematyczne rodzaju zaliczając do niego różne gatunki sekcji Complanata rodzaju Lycopodium. W latach 70. XX wieku Josef Holub przywrócił wąskie ujęcie rodzaju Diphasium, wyodrębniając z niego gatunki z rodzaju widlicz Diphasiastrum, Lycopodiastrum oraz Pseudodiphasium[8].
- Pozycja i podział rodzaju w systemie PPG I (2016)[2]
Rodzaj Diphasium należy do podrodziny Lycopodioideae W.H.Wagner & Beitel ex B. Øllg. z rodziny widłakowatych Lycopodiaceae – jedynej współczesnej w obrębie rzędu widłakowców Lycopodiales[2].
- Wykaz gatunków[3]
- Diphasium gayanum (J.Rémy) Holub
- Diphasium jussiaei (Desv. ex Poir.) Rothm.
- Diphasium lawessonianum (B.Øllg.) B.Øllg.
- Diphasium scariosum (G.Forst.) Rothm.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f g The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c Michael Hassler and Bernd Schmitt: Checklist of Ferns and Lycophytes of the World. 2020. [dostęp 2020-08-08].
- ↑ a b c d e f g h i Patrick M. McCarthy (red.): Flora of Australia Volume 48, Ferns, Gymnosperms and Allied Groups. Canberra: Australian Biological Resources Study, 1998, s. 68. ISBN 0-643-05971-7.
- ↑ a b c Patrick J. Brownsey, John C. Smith-Dodsworth: New Zealand Ferns and Allied Plants. Auckland: David Bateman Ltd, 2000, s. 23-24. ISBN 1-86953-003-9.
- ↑ a b c d e f Benjamin Øllgaard, Paulo G. Windisch. Lycopodiaceae in Brazil. Conspectus of the family I. The genera Lycopodium, Austrolycopodium, Diphasium, and Diphasiastrum. „Rodriguésia”. 65, 2, 2014.
- ↑ K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 36-37. ISBN 3-540-51794-4.
- ↑ Wojciech Szypuła. O filogenezie i systematyce rodziny widłakowatych Lycopodiaceae sensu lato - przegląd piśmiennictwa. „Acta Botanica Silesiaca”. 9, s. 25-56, 2013.