Widlicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Widlicz
Ilustracja
Widlicz spłaszczony
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

widłaki

Rząd

widłakowce

Rodzina

widłakowate

Rodzaj

widlicz

Nazwa systematyczna
Diphasiastrum Holub
Preslia 47: 104. 1975
Typ nomenklatoryczny

Diphasiastrum complanatum (L.) Holub[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Diphasiastrum alpinum
Diphasiastrum tristachyum

Widlicz, zeglej (Diphasiastrum Holub) – rodzaj roślin należących do rodziny widłakowatych. Obejmuje ok. 20[2]–23[4] gatunki. Są to rośliny głównie półkuli północnej, z 6 przedstawicielami we florze Polski.

Rośliny zimozielone, naziemne, zasiedlające zwykle raczej suche siedliska, często na terenach wyżej położonych[5].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

W większości (20 gatunków) rosną w strefie klimatu umiarkowanego i okołobiegunowego na półkuli północnej[4][6], dwa gatunki sięgają strefy międzyzwrotnikowej w Ameryce Południowej, jeden rośnie w południowej Afryce i na Madagaskarze[4]. Rodzaj podawany jest także z Nowej Gwinei i Markizów[5]. Do flory polskiej włączanych jest 6 gatunków[7][8] (trzy z nich – D. issleri, D. oellgaardii i D. zeilleri – uznawane są za mieszańce[4]):

  • widlicz alpejski, widłak alpejski (Diphasiastrum alpinum (L.) Holub, syn. Lycopodium alpinum L.)
  • widlicz cyprysowy, widłak cyprysowy (Diphasiastrum tristachyum (Pursh) Holub, syn. Diphasium tristachyum, syn. Lycopodium tristachyum Pursh)
  • widlicz Isslera, widłak Isslera (Diphasiastrum issleri (Rouy) Holub)
  • widlicz Oellgaarda, widłak Oellgaarda (Diphasiastrum oellgaardii (Stoor, Boudrie, Jérôme, K.Horn & Bennert))
  • widlicz spłaszczony, widłak spłaszczony (Diphasiastrum complanatum (L.) Holub, syn. Lycopodium complanatum L.)
  • widlicz Zeillera, widłak Zeillera (Diphasiastrum zeilleri (Rouy) Holub, syn. Diphasium zeilleri)

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Rośliny naziemne, z reguły z pędami płożącymi się i korzeniącymi się w dolnej części, w końcowej części podnoszącymi się i prosto wzniesionymi. Pędy wzniesione są spłaszczone lub czteroboczne, zwykle z kilkoma odgałęzieniami bocznymi. Osiągają 2–6 mm średnicy. Na pędach nie powstają bulwki[6].
Liście (mikrofile)
Na pędach płożących odległe, przylegające i cienkie, łuskowate. Na pędach wzniesionych liście wyrastają w czterech rzędach, przylegają lub odstają od łodygi, są lancetowate do niemal nitkowatych, zwykle łuskowate i nachodzące na siebie[6].
Zarodnie
Zebrane w kłos zarodnionośny pojedynczy i wówczas siedzący lub z pędu wyrasta kilka kłosów – wówczas rozwijają się one na ulistnionych[6], dychotomicznie rozgałęziających się szypułach. Kłosy osiągają od nieco tylko ponad 1 cm do 7,5 cm długości[5]. Zarodnie mają kształt nerkowaty i powstają na liściach zarodnionośnych, krótszych od liści pokrywających szypułę[6].
Gametofit
Podziemny, myko-heterotroficzny, kształtu przypominającego korzeń marchwi, z rodniami i plemniami w górnej części[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

W systemach klasyfikacyjnych szeroko ujmujących rodzaj widłak Lycopodium rośliny tu należące zaliczane są do sekcji Complanata Victorin[9].

Gatunki tu zaliczane tworzą w obrębie rodzaju szereg mieszańców[6].

Pozycja i podział rodzaju w systemie PPG I (2016)[2]

Rodzaj Diphasiastrum należy do podrodziny Lycopodioideae W.H.Wagner & Beitel ex B. Øllg. z rodziny widłakowatych Lycopodiaceae – jedynej współczesnej w obrębie rzędu widłakowców Lycopodiales[2].

Wykaz gatunków

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie gatunki z tego rodzaju występujące dziko w Polsce podlegają prawnej ochronie gatunkowej[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  4. ↑ a b c d Michael Hassler and Bernd Schmitt: Checklist of Ferns and Lycophytes of the World. 2020. [dostęp 2020-07-16].
  5. ↑ a b c d Daniel D. Palmer: Michigan Ferns and Lycophytes: A Guide to Species of the Great Lakes Region. University of Michigan Press, 2018, s. 300. ISBN 978-0-472-03711-7.
  6. ↑ a b c d e f Diphasiastrum Holub. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-07-16].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 71, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Adam Zając i inni, Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce : dodatek, Kraków 2019, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 [dostęp 2021-07-07].
  9. ↑ K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 36-37. ISBN 3-540-51794-4.
  10. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Widlicz&oldid=71567458”