Flota Handlowa Wolnej Polski

Flota Handlowa Wolnej Polski – pierwsza flota handlowa Wolnej Polski, bandery na tych jednostkach wciągnięto na maszt w Rewie 10 lutego 1920 roku.

Historia

Powrót Pomorza Gdańskiego do Polski 10 lutego 1920 roku był jednocześnie powrotem Polski nad Bałtyk. Przyjmuje się, że z wyjątkiem rewskiej flotylli kutrów i łodzi rybackich, na polskim brzegu nie zastano żadnych statków. W Rewie w 1920 roku było zarejestrowanych 10 żaglowców, które stanowił początek pierwszej flotylli handlowej II Rzeczypospolitej. Jedyna tego typu flotylla powstała w Rewie w XIX wieku dzięki korzystnemu położeniu Rewy, mającej naturalną przystań, osłoniętą od wiatru i fal. Flota ta wywodzi się z handlowych flot kaszubskich z czasów przed rozbiorami Polski, jej działalność trwała nieprzerwanie od XVIII wieku. Terenem działania flotylli była Zatoka Gdańska i okolice, choć statki jej zapuszczały się aż po Rugię.

Żaglowce przewoziły i handlowały: drewnem spławianym Redą z Puszczy Darżlubskiej, torfem kopanym na Mości Błotach a sprzedawanym na Żuławach, Kamieniami wydobywanymi z dna morza a przeznaczonymi na budowę portów w Jastarni, Helu czy Westerplatte, żwirem ładowanym pod Osłoninem, piaskiem wydobywanym z dna morza, sprzedawanym w Gdańsku, oraz cegłą z Rzucewa. Sporadycznie wożono zaopatrzenie do miejscowości półwyspu helskiego i ludzi. Raz w roku żaglowce odnowione, malowane i specjalnie przystrojone płynęły na odpust Matki Boskiej do Swarzewa, zabierając na pokłady po około 50 osób z całej okolicy aż po Cisowę i Rumię. Kiedy zatoka zamarzała i kończył się sezon żeglugowy, jednostki odprowadzona na kotwicowisko pod Beką przy ujściu Redy.

Część żaglowców (“Erwin”, “Helena”, “Henryk”, “Marta”) zbudowano w Rewie, inne kupowano na Pomorzu Zachodnim, Danii czy Tolkmicku a przebudowano w Rewie.

Armatorami jednostek byli mieszkańcy Rewy, a każdy z nich nabytą jednostkę przerabiał według własnego uznania. Najsłynniejszą rodziną armatorów z Rewy był ród Długich: Józef, Jan, Klemens i Paweł. Posiadali w różnych okresach aż 4 jednostki (“Helena”, “Erwin”, “Henryk” oraz “Teresa”). Inni armatorzy to Augustyn Markowc (“Henrietta”), Michał Markowc (“Leopold”). Franciszek Voss (“Marta”), Franciszek Marek (“Ekonomia”), Antoni Pioch (“Anna”), Franciszek Biggot (“Eugenia”) oraz Emil Marek (“Maria”, “Katarzyna”). Żywotność jednostek flotylli w latach międzywojennych była na ukończeniu. Statki następnie sprzedano do Gdańska (“Henrietta”, “Ekonomia”), trzy rozebrano na opał (“Teresa”, “Marta”, i “Anna”). “Leopold” wszedł na mieliznę pod Jastarnią, “Henryk” zatonął w wyniku kolizji na Martwej Wiśle. Do drugiej wojny światowej przetrwały “Eugenia”,  “Erwin”, ”Helena” oraz kupiona w Danii “Maria” i w Tolkmicku “Katarzyna”. Jednostki “Eugenia” oraz “Erwin” zostały zniszczone przez ściśnięcie lodami na kotwicowisku zimą na przełomie lat 1939 i 1940. “Helena”, “Maria” i “Katarzyna” zatonęły w 1945 roku w okolicach pomostu pod Osłoninem w wyniku ostrzału artyleryjskiego. Jedynie “Maria” została wyciągnięta i wyremontowana na jednostkę rybacką pod nazwą “Rew 28”.

Artysta malarz Alfons Zwara z Rumi zainspirowany historią jednostek namalował, bazując na zdjęciach, a następnie opublikował serię obrazów olejnych, przedstawiając jednostki w różnych sytuacjach.

Dane techniczne floty

Statki tej floty i ich parametry techniczne opisuje tabela:

Nazwa statku	Rodzaj	Rok budowy	Rok przebudowy	Pojemność brutto [BRT]	Pojemność netto [GRT]	Długość [m]	Szerokość [m]	Głębokość [m]	Liczba żagli	Właściciel
"Anna" (ex "Friedrich Wilhelm")	szkuta	brak danych	1901 (Rewa)	23,7	18,6	13,1	4,6	1,7	3	Antoni Pioch
"Ekonomia" (ex "Oekonomie")	loma	brak danych	1906 (Rewa)	20,1	15,8	11,8	4,3	1,9	3	Franciszek Marek II
"Erwin" (ex "Arvin")	szkuta	1874 (Rewa)	1902 (Rewa)	26,3	20,9	13,8	4,8	1,7	3	Jan Długi
"Eugenia"	jacht	brak dantch	1905 (Rewa)	21,9	16,2	12,4	4,4	1,7	4	Franciszek Bigot
"Helena"	jacht	1872 (Rewa)	1906 (Rewa)	27,5	18,6	13,6	4,7	1,9	4	Józef Długi
"Henrietta" (ex "Henriette")	loma	1853 (Tolkmicko)	1907 (Rewa)	26,9	20,7	14,3	4,8	1,6	3	Augustyn Markowc
"Henryk" (ex "Heinrich")	lichtuga	1869 (Rewa)	1904 (Rewa)	26,7	19,9	14,2	4,8	1,7	5	Klemens Długi
"Leopold"	jacht	brak danych	1910 (Rewa)	23,6	18,5	13,3	4,6	1,6	4	Michał Markowc
"Marta" (ex "Vorwärts")	loma	1862 (Rewa)	1905 (Rewa)	23,2	17,6	13,0	4,7	1,8	3	Franciszek Voss
"Teresa" (ex "Therese")	loma	brak danych	1907 (Rewa)	20,4	14,7	12,8	4,5	1,7	3	Jan Długi

Zobacz też

• Polska Marynarka Handlowa

Bibliografia

• Miciński J. Żaglowce Handlowe z Rewy, wyd 1, Gdańsk: Prace Muzeum Morskiego w Gdańsku, wydawnictwo Ossolineum 1974
• Sawicki J.K., Polska Marynarka Handlowa, 1939-1945, wyd. Wyd. 2., popr. i uzup, Gdynia: Wyższa Szkoła Morska, 1992, ISBN 83-00-03469-2, OCLC 30672552.