Gołąbek brunatny
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek brunatny |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula badia Quel. Compt. Rend. Assoc. Franç. Avancem. Sci. 9: 668 (1881) | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie | |
.jpg)
.jpg)
Gołąbek brunatny (Russula badia Quel.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1881 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Synonimy[2]:
- Russula badia Quél. 1881 var. badia
- Russula friesii Bres. 1929
Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Masywny, o średnicy 7–10(15) cm. Kształt początkowo wypukły, później wklęsły. Powierzchnia gładka, o barwie ciemnoczerwonej, pąsowej, mahoniowej, lub purpurowoczarniawej. Zazwyczaj jest z fioletowym odcieniem, ale zdarzają się też okazy z żółtym odcieniem. W czasie suchej pogody jest matowa, podczas deszczu lepka. Skórka daje się ściągnąć do 2/3 promienia kapelusza. Brzeg tępy, początkowo gładki, później słabo i krótko karbowany[4].
Cienkie i gęste, często rozwidlające się. Przy trzonie są wolne lub nieco zatokowato wycięte. Barwa jasnokremowa do jasno-ochrowo-żółtej. Ostrza czasami zaróżowione[4].
Wysokość 4–10 cm, grubość 1,2–2,5 cm, kształt walcowaty lub odwrotnie maczugowaty. Jest mocny, początkowo pełny, później watowaty. Pod kapeluszem żeberkowany lub szorstki, poza tym gładki. Powierzchnia biała lub jasnoróżowo nabiegła[4].
Gruby, twardy, biały, tylko pod skórką różowy. Ma słaby zapach nieco podobny do zapachu olejku cedrowego. W smaku początkowo jest łagodny, ale później staje się palący i uczucie to długo się utrzymuje[4].
- Cechy mikroskopowe;
Wysyp zarodników od jasnożółtego do ciemnoochrowego. Bazydiospory elipsoidalne o rozmiarach 8–11 × 6,5–8,2 μm. Mają brodawkowato-grzebieniastą powierzchnię o niepełnych oczkach siatki. Brodawki są duże i tępe lub ostre, ale są też brodawki bardzo drobne. Plamka na zarodnikach wyraźna. Podstawki o rozmiarach 40–55 × 10–14 μm. Wrzecionowate cystydy mają rozmiar 60–150 × 8–10(12) μm i posiadają kończyk. Pod wpływem sulfowaniliny szarzeją. W skórce znajdują się duże dermatocystydy[4].
- Gatunki podobne
Jest kilka podobnych gołąbków. Morfologicznie trudny do odróżnienia jest gołąbek słodkawy (Russula integra). Łatwo jednak odróżnić je próbą smakową: gołąbek słodkawy ma łagodny smak, a g. brunatny ogromnie piekący[4]. Podobny jest także gołąbek agrestowy (Russula queletii).
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje tylko w Europie[5]. Rozprzestrzeniony jest w iglastych lasach całej Europy[4]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym odnotowany na niewielu stanowiskach[3], według niektórych autorów jest jednak dość częsty[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie grupami w lasach iglastych, na ogół pod sosnami i pomiędzy borówkami<reff name=check/>.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Jest niejadalny z powodu gorzkiego smaku[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-12] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 598, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 104–105, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).
- ↑ Edmund Garnweidner i inni, Grzyby: przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 152, ISBN 83-7319-976-4.