Grzybówka rurkowatotrzonowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka rurkowatotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena capillaripes Peck Rep. (Annual) Trustees State Mus. Nat. Hist., New York 41: 63 (1888) | |
Grzybówka rurkowatotrzonowa (Mycena capillaripes Peck) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1872 r. Charles Horton Peck na glebie w Nowym Jorku[1].
- Mycena capillaripes f. albida Robich 2008
- Mycena langei Maire 1928
- Mycena plicosa var. marginata J.E. Lange 1914
- Prunulus capillaripes (Peck) Murrill 1916
Maria Lisiewska w 1987 r. nadała mu nazwę grzybówka rurkowata[3], Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę grzybówka rurkowatotrzonowa[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–25 mm, kształt stożkowy, tępo stożkowy, dzwonkowaty lub paraboliczny, w stanie dojrzałym czasem z zagłębionym środkiem, płytko bruzdowany, półprzezroczyście prążkowany. Powierzchnia oprószona, bladoszara do szarobrązowej, na środku nieco ciemniejsza, na brzegu czasami całkowicie blada. Jest higrofaniczny, po wyschnięciu blaknie[5].
Blaszki w liczbie 12–20 dochodzące do trzonu, wąsko przyrośnięte, białawe, kremowe lub szare, na bokach z gęstymi, drobnymi, ciemnoczerwonawymi kropkami (konieczna lupa). Ostrza ciemno czerwono-brązowe[5].
Wysokość 20–70 mm, grubość 1–1,8 mm, wydrążony, prosty do zakrzywionego, kruchy. Powierzchnia na wierzchołku oprószona o barwie od szarej do szarobrązowej, poza tym naga, błyszcząca, ciemniejsza. Podstawa pokryta białą, watowatą grzybnią[5].
O silnym zapachu amoniaku[5].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 27–30 × 7–9 µm, smukłe. maczugowate, 4–zarodnikowe, ze sterygmatami o długości 4–6 µm. Zarodniki 8–11 × 4,5–6 µm, Q = 1,5–2, Qav = 1,8, cylindryczne lub o kształcie pipety, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 35–77 × 10–16 µm, maczugowate lub wrzecionowate, na wierzchołku zaokrąglone lub z prostą szyjką i wypełnione czerwoną zawartością. Pleurocystydy liczne, podobne, ale czasami bez barwnej zawartości. Strzępki w skórce kapelusza o szerokości 2–8 µm, gęsto pokryte prostymi lub rozgałęzionymi wyrostkami o wymiarach 1-30 × 1-3 µm, czasami tworzącymi gęste masy. Strzępki warstwy korowej trzonu o szerokości 2-8 µm, gładkie lub z rzadkimi uchyłkami, pokryte wyrostkami o wymiarach 1–9 × 1–1,3 µm, komórki końcowe o szerokości 2,5–3,5 µm, gładkie lub skąpo pokryte prostymi, cylindrycznymi brodawkami o wymiarach 2–8 × 1–2 µm. Sprzążki obecne w strzępkach wszystkich częściach grzyba[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie tego gatunku w Ameryce Północne i w Europie[6]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 4 stanowiska[4]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Grzyb saprotroficzny. W Polsce występuje w lasach, zwłaszcza bukowych i świerkowych, rzadziej w ogrodach i przy drogach. Rośnie na ziemi, na ściółce leśnej i igliwiu wśród mchów i traw. Owocniki przeważnie od czerwca do listopada[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Zapach amoniaku jest dość silny i niezawodny przy identyfikacji gatunku. Czerwono-brązowe, widoczne przez lupę kropki na bokach blaszek nie zawsze występują. Podobna jest grzybówka czerwonoostrzowa (Mycena rubromarginata), ale poza zapachem różni się także szerszymi, pipetowatymi zarodnikami i zazwyczaj rośnie na rozkładającym się drewnie. Możliwe jest również pomylenie z grzybówką oliwkowoostrzową (Mycena olivaceomarginata), która czasami ma szarobrązowy kapelusz z czerwonawo-brązowym środkiem, a także trzon z oprószonym białawym wierzchołkiem i szarobrązowymi kolorami poniżej oraz amoniakalny zapach. Te dwa gatunki można rozróżnić po cheilocystydach. U M. capillaripes są gładkie, podczas gdy u M. olivaceomarginata są bardziej zróżnicowane, często z dwoma lub trzema szyjami lub z kilkoma grubymi naroślami. Ponadto u M olivaceomarginata brak pleurocystyd[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-02-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-02-19] (ang.).
- ↑ M. Lisiewska, K. Kochman, A. Skirgiełło. Grzybówka (Mycena). 17. Podstawczaki (Basidiomycetes), bedłkowe (Agaricales), gąskowate I (Tricholomataceae). Kraków: PWN, 1987.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Mycena capillaripes Peck [online], Rep. N. Y. St. Mus. nat. Hist. 41: 63 (1888) [dostęp 2021-02-19] (ang.).
- ↑ Mycena catillaripes [online], Discover Life [dostęp 2021-02-19] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.