Józef Krzeptowski (kurier)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
przewodnik górki, |
| Odznaczenia | |
   
| |
Józef Krzeptowski (ur. 9 kwietnia 1904 w Krzeptówkach koło Zakopanego, zm. 13 kwietnia 1971) – polski przewodnik górski, ratownik GOPR, kurier tatrzański. Zyskał miano "króla kurierów tatrzańskich". Przyjaciele i rodzina nazywali go Ujkiem.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1923 został przewodnikiem, a w 1931 przewodnikiem II klasy Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT). Był ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (GOPR).
W latach 1934–1938 utrzymywał nielegalne kontakty z byłym premierem RP Wincentym Witosem, któremu pomógł przedostać się do Czechosłowacji, kiedy groziło mu uwięzienie przez sanacyjne władze[1]. Przeprowadzał przez Tatry działaczy Stronnictwa Ludowego. Pełnił tę misję do wiosny 1939 roku[2].
W lipcu 1939 wstąpił do konspiracyjnej grupy sabotażowo-dywersyjnej, zorganizowanej przez Sztab Główny Wojska Polskiego na terenie Podhala. Po napaści Niemiec na Polskę, od listopada 1939 był kurierem i przeprowadzał przez Tatry na Węgry z Polaków kierujących się do Armii Polskiej na Zachodzie. W 1941 odmówił przeprowadzenia przez tatry marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, uznając go za winnego porażki w pierwszych miesiącach wojny[3]. Utrzymywał kontakt kurierski na trasie Zakopane-Budapeszt-Zakopane. W marcu 1944 po wkroczeniu wojsk niemieckich na Węgry wrócił na Podhale i ukrywał się do zakończenia wojny.
W 1945 roku został aresztowany przez NKWD i trafił na trzy lata do sowieckiego łagru w górach Ałtaj. Dzięki interwencji kardynała Augusta Hlonda został wypuszczony z łagru[4]. Po zwolnieniu powrócił do zawodu przewodnika PTTK oraz nadal był ratownikiem GOPR, a od 1948 został przewodnikiem I klasy. W 1958 roku rozpoczął pracę jako instruktor narciarski. Zmarł 13 kwietnia 1971. Pochowany na Pęksowym Brzysku[5].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za udział w walce z hitlerowskim okupantem dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. W 1966 roku otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[4]. 16 maja 1978 w Londynie pośmiertnie przyznano mu Krzyż Armii Krajowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ D. Jaroń, Skoczkowie: przerwany lot, Wydanie pierwsze, Warszawa: Marginesy, 2020, s. 230, ISBN 978-83-66335-92-9 [dostęp 2024-04-24].
- ↑ Józef Krzeptowski – kurier z Podhala
- ↑ Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo "Czarne", 2017, s. 83, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-27].
- ↑ a b Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 85, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-15].
- ↑ Król kurierów tatrzańskich – Józef Krzeptowski „Ujek” [online], wolnadroga.pl.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Alfons Filar: Opowieści tatrzańskich kurierów. Warszawa: Książka i Wiedza, 1977.
- Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec, Wydawnictwo Czarne, 2017.