Jędzelewo
53°56′01″N 22°08′38″E/53,933611 22,143889
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
126,7 m n.p.m. |
| Wyspy |
2 szt. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
150,3 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
7700 m |
| Objętość |
4967,2 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
NON (2001)[1] |
| Rzeki zasilające |
Gawlik |
| Rzeki wypływające |
Gawlik |
Położenie na mapie gminy Stare Juchy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ełckiego  | |
| 53°56′01″N 22°08′38″E/53,933611 22,143889
| |
Jędzelewo lub Henzelewo[2][3][4] – jezioro w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Stare Juchy[5].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim[1], w mezoregionie Pojezierza Ełckiego[6], w dorzeczu Gawlik–Ełk–Biebrza–Narew–Wisła[7]. Znajduje się około 15 km w kierunku północno-zachodnim od Ełku[2]. Od strony północno-wschodniej do jeziora wpływa pięciorzędowy ciek wodny o nazwie Gawlik, który łączy zbiornik wodny z jeziorem Gawlik. Gawlik ma odpływ na południowym wschodzie i kieruje wody do jeziora Rekąty. Jezioro jest także zasilane wodami z Jeziora Krzywego. Nad brzegiem znajdują się miejscowości Stare Juchy (na wschodzie) i Kałtki (północny zachód)[7].
Powierzchnia zlewni całkowitej wynosi 163,6 km², a zlewni bezpośredniej 71,4 ha. Kształt jeziora jest wydłużony[7].
Linia brzegowa jest mało rozwinięta. Na terenie zbiornika wodnego znajdują się 2 wyspy o łącznej powierzchni 4,7 ha[2]: Duża Wyspa i Mała Wyspa[8]. Brzegi wysokie. Wokół akwenu znajdują się pola, łąki i lasy iglaste[2].
Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)[9]. W systemie gospodarki wodnej jest jednolitą częścią wód powierzchniowych Jędzelewo o kodzie LW30102 i podlega Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej w Warszawie, leżąc w regionie wodnym Środkowej Wisły[10].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego jeziora Łaśmiady w zlewni rzeki Ełk – nr 20[4]. Objęte jest strefą ciszy[3]. Znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego o łącznej powierzchni 49 297,2 ha[11].
Wzdłuż północno-wschodniego brzegu jeziora wiedzie linia kolejowa nr 38[2].
Przed 1950 jezioro nosiło niemieckie nazwy: Henselewo See i Hänsel See[12].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 150,3 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 3,2 m, a maksymalna – 13,3 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 126,7 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 4967,2 tys. m³[1]. Maksymalna długość jeziora to 2750 m, a szerokość 760 m. Długość linii brzegowej wynosi 7700 m[2].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 117,5 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody – 129,5 m n.p.m.[1]
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
W skład pogłowia występujących ryb wchodzą m.in. szczupak, lin, leszcz, płoć i sandacz. Roślinność przybrzeżna nieregularna, duże pasy brzegów bez roślinności, występuje głównie trzcina. Wśród roślinności zanurzonej przeważa wywłócznik i jaskier, nieliczna rdestnica. Największe skupiska znajdują się przy południowych i północno-zachodnich brzegach jeziora[2].
Zgodnie z badaniem z 1991 roku stwierdzono, że zbiornik wodny jest pozaklasowy[1]. W 2001 roku również nie przyznano klasy jakości wody, większość badanych wskaźników nie spełniało norm[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 365, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ a b c d e f g Henryk Chmielewski, Kamil Zdanowski, Jerzy Waluga, Jeziora Pojezierza Ełckiego, Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2007 (Przewodniki wędkarskie; 7), ISBN 978-83-60111-12-3, OCLC 750639686.
- ↑ a b Wykaz jezior i rzek, na których wprowadzono zakaz używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi. Zakaz wprowadza w drodze Uchwały Rada Powiatu na podstawie art.41 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art.116 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ a b Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie: Obwieszczenie nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących. edziennik.mazowieckie.pl, 30 września 2016. [dostęp 2020-04-03].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 122, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c d Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2001. Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2002, s. 83–84.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-08-19].
- ↑ Ministerstwo Środowiska, Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 122 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Geoportal Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (moduł Jednolite części wód). [dostęp 2017-08-21].
- ↑ Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego: Uchwała Nr VII/126/11 Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego.. bip.warmia.mazury.pl, 24 maja 2011. [dostęp 2017-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 sierpnia 2017)].
- ↑ Poz. 588. Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości.. „Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 426, 8 maja 1950.