Jan Łopuszański (fizyk)
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
profesor nauk fizycznych | |
Specjalność: fizyka teoretyczna, klasyczna i kwantowa teoria pola | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Profesura | |
Polska Akademia Nauk | |
Status |
członek rzeczywisty |
Nauczyciel akademicki | |
Uczelnia | |
Odznaczenia | |
Jan Tadeusz Łopuszański (ur. 21 października 1923 we Lwowie, zm. 30 kwietnia 2008 we Wrocławiu)[1] – polski fizyk-teoretyk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945-50 studiował fizykę na Uniwersytecie Wrocławskim.
Stopień doktora nauk fizycznych uzyskał w 1955 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim, od r. 1959 był profesorem fizyki teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego.
W 1957 został wybrany na prodziekana, a w latach 1962-1968 pełnił funkcję Dziekana Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1954-1968 pracował także we Wrocławskim Oddziale Polskiej Akademii Nauk. W latach 1970-1984 był Dyrektorem Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Według opinii wielu kolegów fizyków, w kraju i zagranicą, był to złoty okres w historii Instytutu, kiedy to nastąpił burzliwy rozwój nowych kierunków badań i owocnych kontaktów zagranicznych. Od roku 1986 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
W szczególności znane twierdzenie Haaga-Łopuszańskiego-Sohniusa ukierunkowało dalsze badania w dziedzinie supersymetrycznych teorii pola. Jan Łopuszański współpracował z wieloma wybitnymi fizykami zagranicznymi, w tym: z L.Van Howe i T. Ruijgrokiem (Utrecht), K.O. Friedriechsem i B. Zumino (New York), H. Reeh (Princeton, potem Getynga), R. Haagiem i M. Sohniusem (Hamburg). Jest autorem 75 publikacji naukowych, 26 prac przeglądowych.
Był jednym z głównych inicjatorów Międzynarodowej Zimowej Szkoły Fizyki Teoretycznej w Karpaczu. Wypromował 11 doktorów, był promotorem doktoratów honoris causa nadanych przez Uniwersytet Wrocławski dwóm Laureatom Nagrody Nobla, profesorom C. N. Yangowi i A. Salamowi. Odznaczony był Srebrnym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1965), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976), tytułem Zasłużonego Nauczyciela PRL (1980) oraz Medalami 10-, 30- i 40-lecia PRL. W 1991 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
J. Łopuszański po rozwodzie z Haliną Pidek, z którą miał syna Macieja Łopuszańskiego, ożenił się z Barbarą Zasłonką. Wśród jego hobby wymienia się muzykę barokową i uprawianie ogrodu. Zmarł na zawał serca 30 kwietnia 2008 w swoim domu we Wrocławiu. Pochowany został na Cmentarzu Świętej Rodziny na Sępolnie.
Książki i skrypty[edytuj | edytuj kod]
- J. Łopuszański, A Pawlikowski, “Fizyka statystyczna”, PWN, Warszawa 1969
- J. Łopuszański, “Wstęp do aksjomatycznej teorii pola kwantowego”, 1964
- J. Łopuszański, “Introduction to axiomatic quantum field theory. Vol.1”
- J. Łopuszański, “An Introduction to the conventional quantum field theory”, Uniwersytet Wrocławski (1976)
- J. Łopuszański, “O symetrii w kwantowej teorii pola”, 1983
- J. Łopuszański, “O znaczeniu potencjałów elektromagnetycznych w ...”, 1984
- J. Łopuszański, “Spinorial Calculus” (PWN Wrocław, 1984)
- J. Łopuszański, “Rachunek spinorów”, PWN Warszawa (1985).
- J. Łopuszański, “An Introduction to Symmetry and Supersymmetry in Quantum Field Theory” (World Scientific, Singapore, 1991)
- J. Łopuszański, A. Pękalski, J. Przystawa [ed], “Magnetism in metals and metallic compounds”, Conference Proceedings, Plenum Press, New York (1974)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Łopuszański Jan Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-05-07] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W parze z odwagą winien iść rozsądek / Witold Karwowski, Władysława Nawrocka, Andrzej Borowiec, "Postępy Fizyki", 2001 z. 1 s. 15-37
- Rozmowa z Janem Łopuszańskim, profesorem fizyki teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego, "Studia i Materiały z Dziejów Uniwersytetu Wrocławskiego", t. 5 (2004), s. 201-246
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Notka biograficzna. ift.uni.wroc.pl:80. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-17)]. na stronie Instytutu Fizyki Teoretycznej UWr.
- Jan Łopuszański, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2009-05-10] .
- Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w sieciowej wersji Przewodnika Bibliograficznego - 34 pozycje
- Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w katalogu komputerowym Biblioteki Jagiellońskiej
- Książki prof. Jana Tadeusza Łopuszańskiego w katalogu komputerowym Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego
- Nekrolog w "Polska.Gazeta Wrocławska"
- Wspomnienie o prof. Janie Łopuszańskim napisane przez prof. Arkadiusza Jadczyka
- Polscy fizycy teoretyczni
- Polscy fizycy XX wieku
- Polscy fizycy XXI wieku
- Absolwenci Uniwersytetu Wrocławskiego
- Członkowie rzeczywiści PAN
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni odznaką tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
- Odznaczeni Medalem Komisji Edukacji Narodowej
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 30-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Medalem 40-lecia Polski Ludowej
- Wykładowcy Uniwersytetu Wrocławskiego
- Ludzie związani ze Lwowem
- Urodzeni w 1923
- Ludzie urodzeni we Lwowie
- Zmarli w 2008
- Pochowani na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu