Jan Franciszek Stadnicki

Jan Franciszek Stadnicki
	; Szreniawa bez Krzyża
Rodzina	Stadniccy herbu Szreniawa bez Krzyża
Data urodzenia	1656
Data i miejsce śmierci	13 sierpnia 1713 ; Krasnystaw
Ojciec	Wiktoryn Stadnicki
Matka	Teresa Tomisławska
Żona	Aleksandra Barbara Stadnicka
Dzieci	Józef Ignacy; Kazimierz; Anna

Jan Franciszek Stadnicki herbu Szreniawa bez Krzyża ze Żmigrodu (ur. 1656, zm. 13 sierpnia 1713 w Krasnymstawie) – wojewoda wołyński w latach 1697-1713, chorąży nadworny koronny w latach 1687-1697^[1], sędzia kapturowy ziemi sanockiej w 1696 roku^[2], sędzia skarbowy ziemi sanockiej w 1690 roku^[3], dziedzic Chrzanowa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Wiktoryna, kasztelana przemyskiego; brat Józefa Antoniego Stadnickiego kasztelana lubaczowskiego.

Służbę wojskową rozpoczął ok. 1667 w chorągwi pancernej w 1673 był porucznikiem. W 1678 ożenił się z Aleksandrą Barbarą ze Stadnickich, córką Andrzeja Samuela, która wniosła mu bogate dobra leskie. W grudniu 1680 na sejmiku województwa ruskiego obrano go posłem na sejm w 1681 posłował również w 1683. 19 października 1685 otrzymał deklarację królewską na urząd chorążego nadwornego koronnego. Podczas bezkrólewia po śmierci Jana III podpisał na sejmiku wiszeńskim 27 lipca 1696 akt konfederacji województwa ruskiego i został rotmistrzem ziemi sanockiej.

Poseł ziemi sanockiej na sejm 1693 roku^[4]. Był na sejmie elekcyjnym 1696, początkowo opowiedział się po stronie księcia Franciszka Conti. 5 lipca 1697 roku podpisał w Warszawie obwieszczenie do poparcia wolnej elekcji, które zwoływało szlachtę na zjazd w obronie naruszonych praw Rzeczypospolitej^[5]. Wkrótce jednak przeszedł na stronę elektora saskiego Fryderyka Augusta, uczestniczył w Krakowie w koronacji Augusta II, a następnie w sejmie koronacyjnym. Na sejmie pacyfikacyjnym 1699 wszedł do komisji do zabezpieczenia granic z Węgrami. W lutym 1702 uczestniczył w radzie senatu w Warszawie. Wyznaczony został w 1703 w skład komisji do rewizji skarbu koronnego, a także ponownie do komisji granicznej z Węgrami oraz na rezydenta do boku króla. W sierpniu 1704 w Lesku ponownie zjawili się Szwedzi, wcześniej złupili zamek w Lesku w 1702 aresztując Stadnickiego i wywożąc go do Jarosławia. Gdy w 1706 wojska szwedzkie zajęły Wołyń, został zmuszony do wydania uniwersałów do tamtejszej szlachty, zapewne wzywających do poparcia Stanisława Leszczyńskiego. Utrzymywał jednak stałą korespondencję z wiernym Augustowi II podkanclerzym koronnym Janem Szembekiem, donosząc mu o wszystkich swoich kontaktach ze Szwedami i Leszczyńskim. Próbował ukryć się przed Szwedami. 7 lutego 1707 podpisał akt poparcia konfederacji sandomierskiej we Lwowie. W latach 1707–1710 działał na forum sejmiku ziemi sanockiej. W 1708 został wicemarszałkiem sądów fiskalnych, zajmował się też organizowaniem ochrony ziemi przed rozbójnikami. Pod koniec 1712 był w Lublinie i Warszawie, w styczniu 1713 musiał wrócić w przemyskie, aby chronić swe tamtejsze dobra przed łupiącymi je wojskami, w lutym był już na radzie senatu w Warszawie. Zmarł w Krasnymstawie, pochowano go w Lesku 28 lutego 1714.

Skupował dobra za znaczne sumy, nabył Iwonicz, Płonną z kluczem dóbr ziemskich, Niebieszczany z przyległościami, Wojutycze, Bukowsko, Tokarnię, Radoszyce i Arłamów. Posiadał także miasteczko Turzysk w wołyńskim. Po śmierci S-ego w skarbcu znaleziono 520 799 zł w tynfach, szelągach, talarach bitych i monecie czeskiej. Z małżeństwa z Aleksandrą Barbarą ze Stadnickich pozostawił córkę Annę (zm. 1733), żonę Piotra Konstantego Stadnickiego kasztelana wojnickiego, i dwóch synów: Józefa Ignacego (1686–1715), i Kazimierza (1696–1718), starostę libuskiego. Podjął odbudowę zamku leskiego po zniszczeniach szwedzkich, odtworzył ogród w stylu włoskim z rzeźbami i fontanną. Był fundatorem klasztoru Karmelitów Bosych w Zagórzu. Ufundował prebendę św. Jana Chrzciciela w Lesku (1713), a także kościół murowany pw św. Katarzyny w Wojutyczach.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Henryk Palkij: Jan Franciszek Stadnicki h. Szreniawa w Polski Słownik Biograficzny. T. XLI wyd. 2002 s.389 wersja elektroniczna

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Urzędnicy wołyńscy XIV-XVIII wieku. Oprac. Marian Wolski, Kórnik 2007s. 181.
↑ Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. 22. Lauda sejmikowe. T. 3. Lauda wiszeńskie 1673-1732 r., Lwów 1914, s. 284.
↑ Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. 22. Lauda sejmikowe. T. 3. Lauda wiszeńskie 1673-1732 r., Lwów 1914, s. 246.
↑ Robert Kołodziej, "Ostatni wolności naszej klejnot". Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014, s. 574.
↑ Obwieszczenie do poparcia wolney elekcyey roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego dziewięćdziesiątego siodmego. [Inc.:] Actum in castro Ravensi sub interregno feria quinta post festum sanctae Margarethae [...] proxima anno Domini millesimo sexcentesimo nonagesimo septimo. [b.n.s]

[1] Urzędnicy wołyńscy XIV-XVIII wieku. Oprac. Marian Wolski, Kórnik 2007s. 181.

[2] Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. 22. Lauda sejmikowe. T. 3. Lauda wiszeńskie 1673-1732 r., Lwów 1914, s. 284.

[3] Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego. Wyd. staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. T. 22. Lauda sejmikowe. T. 3. Lauda wiszeńskie 1673-1732 r., Lwów 1914, s. 246.

[4] Robert Kołodziej, "Ostatni wolności naszej klejnot". Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014, s. 574.

[5] Obwieszczenie do poparcia wolney elekcyey roku Pańskiego tysiącznego sześćsetnego dziewięćdziesiątego siodmego. [Inc.:] Actum in castro Ravensi sub interregno feria quinta post festum sanctae Margarethae [...] proxima anno Domini millesimo sexcentesimo nonagesimo septimo. [b.n.s]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]