Janowiec angielski

Janowiec angielski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	janowiec
Gatunek	janowiec angielski
	Nazwa systematyczna
	Genista anglica L.; Sp. Pl.: 710 (1753)
Synonimy
	Genista britannica Rchb.; Genista minor Lam.; Lissera anglica (L.) Fourr.; Phyllobotrys anglica (L.) Fourr.; Scorpius anglicus Pourr. ex Willk. & Lange; Spartium pusillum Salisb.; Telinaria anglica C.Presl;
	Genista britannica Rchb.; Genista minor Lam.; Lissera anglica (L.) Fourr.; Phyllobotrys anglica (L.) Fourr.; Scorpius anglicus Pourr. ex Willk. & Lange; Spartium pusillum Salisb.; Telinaria anglica C.Presl;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Janowiec angielski (Genista anglica L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae). Występuje na Półwyspie Iberyjskim, w górach północnego Maroka, w południowych Włoszech oraz na obszarach pod wpływem klimatu oceanicznego w Europie Zachodniej na północy sięgając do Wielkiej Brytanii, północnych Niemiec, Danii i południowej Szwecji^[3]^[4]. Z Polski opisywany jako przejściowo zawlekany (ma status efemerofita)^[5], zarejestrowany został w okolicach Szczecina^[6]^[7]. Gatunek jest bardzo zmienny (bywa dzielony na 5 drobnych gatunków). Badania molekularne wskazują na to, że wyewoluował prawdopodobnie w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Nagi (młode pędy bywają słabo owłosione^[8]), silnie rozgałęziający się półkrzew, o pędach leżących, dźwigających się lub rzadziej wzniesionych prosto do góry^[7], osiągających od 10 do 50 cm wysokości (wyjątkowo do 100 cm)^[8]. Starsze gałęzie są cierniste (brak cierni u var. subinermis^[8]), ciernie wyrastają pojedynczo, choć gęsto, często za młodu są ulistnione^[7]. Osiągają od 1 do 2 cm długości i są proste lub odgięte, rzadko są rozgałęzione^[8]. Młodsze gałązki są pozbawione cierni, za to na ich szczytach tworzą się kwiatostany^[7].
Liście: Skrętoległe i pojedyncze^[8]. Są nagie, krótkoogonkowe, niebieskozielone i drobne – osiągają od 2 do 8 mm długości i do 2–2,5 mm szerokości^[8]. Blaszki mają kształt lancetowaty, na szczycie są zaostrzone^[7], u nasady zaokrąglone^[8].
Kwiaty: Zebrane po 5–10 w groniasty kwiatostan na szczytach gałązek (w węzłach kwiatostanu kwiaty wyrastają pojedynczo^[8]). Kwiaty wsparte są odwrotnie jajowatymi przysadkami (sięgającymi do krawędzi kielicha) i osadzone są na nagich szypułkach o długości do 2,5 mm, na których znajduje się także para szydlastych podkwiatków. Kielich jest dzwonkowaty^[8], dwuwargowy, o długości ok. 3 mm^[8]^[7]. Górna warga jest krótsza i dwuząbkowa, dolna dłuższa i trójząbkowa. Ząbki kielicha są trójkątniejajowate, zaostrzone, sięgają do połowy jego długości, na brzegach są orzęsione^[8]. Korona kwiatu jest żółta, o budowie typowej dla kwiatu motylkowego, osiąga poniżej 1 cm długości. Żagielek jest jajowaty, na szczycie zaostrzony, z krótkim paznokciem u nasady. Skrzydełka są od niego o ok. 1 mm krótsze, a łódeczka podobnej długości lub nieco dłuższa (maksymalnie o 1 mm). Łódeczka na szczycie jest zaokrąglona lub z małym dzióbkiem^[7]. Pręcików jest 10, ich pylniki są żółte. Słupek pojedynczy, wygięty ku górze, zakończony jest skośnym znamieniem^[8].
Owoce: Strąki nagie, słabo wygięte, jasnobrunatne, o długości zwykle od 12 do 15, rzadko do 20 mm i szerokości do 4,5 mm. Zawierają od 4 do 12 nasion^[7]^[8].
Gatunki podobne: Od innych janowców spotykanych w Europie Środkowej i północnej różni się ciernistymi i nagimi pędami oraz nagimi kielichami i strąkami^[6].

Młode gałązki kwitnące i starsze cierniste
Kwiat
Owoce

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek w obrębie rodzaju janowiec Genista klasyfikowany jest do sekcji Phyllospartum Willk. obejmującej ok. 15 gatunków. Sekcja w różnych ujęciach zaliczana była do podrodzaju Phyllobotrys lub Voglera^[4].

W zależności od ujęcia gatunek jest traktowany szeroko jako jeden, ale bardzo zmienny (co wspierają badania molekularne) lub jako grupa gatunków^[4]:

G. anglica L. (sensu stricto)
G. ancistrocarpa Spach
G. acutifolia Pau
G. silana Brullo, Gangale & Spamp.
G. brutia Brullo, Scelsi & Spamp.

W obrębie gatunku wyróżniana jest odmiana var. subinermis obejmująca rośliny niewytwarzające cierni^[8].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Półkrzew, chamefit i nanofanerofit^[6]. Kwitnienie trwa od maja do czerwca^[6]^[7].
Rośnie na wrzosowiskach^[7], zwykle w miejscach suchszych na obrzeżach mokradeł^[8]. Rozwija się na glebach torfowych^[7]^[8], gliniastych, kamienistych^[7] i piaszczystych^[8].
Liczba chromosomów 2n=42^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-14] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Genista anglica L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-14].
↑ ^a ^b ^c ^d Fernández Prieto, J.A., Sanna, M., Bueno, Á., Perez M.. Genista anglica (Fabaceae): One very diverse species or one species complex?. „Journal of Plant Research”. 129, s. 411–422, 2016.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 87, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 261. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l W. Szafer, B. Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 17.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Peter Sell, Gina Murrell: Flora of Great Britain and Ireland. Vol. 3. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, São Paulo: Cambridge University Press, 2009, s. 12-13. ISBN 978-0-521-55337-7.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-14] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-14] (ang.).

[powo-3] Genista anglica L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-14].

[prieto-4] Fernández Prieto, J.A., Sanna, M., Bueno, Á., Perez M.. Genista anglica (Fabaceae): One very diverse species or one species complex?. „Journal of Plant Research”. 129, s. 411–422, 2016.

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 87, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[rutkowski-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 261. ISBN 83-01-14342-8.

[szafer-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l W. Szafer, B. Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. VIII. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 17.

[sell-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Peter Sell, Gina Murrell: Flora of Great Britain and Ireland. Vol. 3. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, São Paulo: Cambridge University Press, 2009, s. 12-13. ISBN 978-0-521-55337-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]