Kazimierz Glinka-Janczewski
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
leśnik |
| Odznaczenia | |
| |
Kazimierz Glinka-Janczewski (ur. 28 lutego 1799 w Dobarzu gmina Trzcianne[1], zm. 15 czerwca 1880 w Olszowie pow. tomaszowski)[2] – polski leśnik, profesor i popularyzator leśnictwa, redaktor czasopisma naukowego Sylwan.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 28 lutego 1799[1][3] w kolonii Dobarz z ojca Piotra i matki Katarzyny z d. Rafałko[1] (w innych aktach Rafałowska). Janczewscy należeli do szlachty wiskiej herbu Trzaska, wywodzili się z Glinek, ale już w XV w. osiedli w Janczewie[4]. Kazimierz miał trzech braci: Jana, Romualda i Wawrzyńca. Jan został nadleśnym powiatu łomżyńskiego, Romuald nadrachmistrzem guberni kaliskiej a Wawrzyniec rejentem warckim, kowalskim i włocławskim[5]. Był trzykrotnie żonaty: po raz pierwszy z Felicjanną Ewą Budkiewicz (ślub w r.1828, Suwałki), z którą miał jedenaścioro dzieci (siedmioro zmarło w dzieciństwie), po raz drugi z wdową Pauliną Katarzyną Nieniewską z d. Kicińską (ślub w r. 1844, Niegów) - nie mieli dzieci, po raz trzeci z wdową Cecylią Piekarską z d. Arkuszewską (ślub w r. 1849, Brwinów), z którą miał czworo dzieci (jedno zmarło w dzieciństwie)[6]. Warto wymienić jego znanych wnuków: Jana Chełmińskiego, malarza (syna Kazimiery, córki z pierwszego małżeństwa) oraz Lucjana Malcza, bajończyka i Bolesława Malcza, członka Rady Stanu Królestwa Polskiego (synowie Marii Krystyny, córki z trzeciego małżeństwa).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Rozpoczął naukę w szkole parafialnej w Goniądzu a następnie uczył się w gimnazjum białostockim, które ukończył w r. 1818[7]. W tym samym roku wstąpił do Szczególnej Szkoły Leśnictwa w Marymoncie. Był wzorowym studentem pobierającym stypendium za wyniki w nauce[3]. Studiował równolegle na Wydziale Prawa i Nauk Administracyjnych Uniwersytetu Warszawskiego, lecz studiów tych nie ukończył. Po studiach w r. 1820 poświęcił się karierze urzędniczej w administracji leśnej. W okresie 1820-23 praktykował przy naczelnym nadleśnym, baronie Juliuszu Brinkenie podczas urządzania lasów rządowych województwa mazowieckiego i sandomierskiego. W 1824 objął stanowisko asesora nadleśnego, później nadleśnego przy Komisji Województwa Augustowskiego w Suwałkach. W 1830 roku awansował na referendarza w Wydziale Lasów Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie. W 1837 roku został tam starszym referentem, w 1846 naczelnikiem Sekcji Administracyjnej a w 1853 naczelnikiem Sekcji Leśnej[8]. Było to wówczas najwyższe stanowisko w administracji leśnej Królestwa Polskiego. Wprowadzał w leśnictwie naukowe zasady racjonalnego urządzania i gospodarowania zasobami leśnymi. Jako ekspert był zatrudniany przy urządzaniu lasów łowickich, homelskich i oranienbaumskich[3].
Od 1837, kiedy to został zatrudniony jako profesor w swojej dawnej Alma Mater, wtedy już Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie, datuje się jego kariera pedagogiczna i naukowa. W latach 1840-1846 prowadził tam wykłady z „uprawy lasów”, a w okresie 1847-1857, „szacowania i oceniania lasów”. Był dobrym i powszechnie lubianym wykładowcą[7].
Wydał drukiem kilka publikacji w tym podręcznik „Nauka o torfie w całej rozciągłości praktycznie wyłożona” z 1840 r. Z jego artykułu w Ziemianinie z 1843 r.[9] pochodzi następujący, jakże aktualny cytat:
Lecz gdy przez nieprzezorność lub nieograniczoną chęć zysków, zbytecznie lasy zmniejszą się, powstaje ztąd nietylko niedostatek drzewa, ale zgubna dla kraju ostrość klimatu, łatwość szerzenia się zarazy na ludzi i bydło, wycieńczenie ziemi przez wolne przeciągi mroźnego i suchego wiatru, wypalenie jej od słońca, wysychanie rzek i brak deszczów, tak dalece, ze wiele okolic teraz wyludnionych i do zamieszkania niesposobnych, stan swój wyniszczeniu lasów zdają się być winne.
W czasie powstania w 1830 r. wstąpił do Towarzystwa Patriotycznego i Gwardii Narodowej, lecz nie walczył czynnie[7]. W latach 1836-45 pracował jako redaktor w wychodzącym od 1820 r. czasopiśmie Sylwan[10]. Dział również aktywnie w Towarzystwie Rolniczym KP, którego był członkiem honorowym[11].
Za swe zasługi został odznaczony orderem św. Stanisława III klasy[2].
W 1861 przeszedł na emeryturę w randze radcy kolegialnego[3]. W 1865 wraz z żoną odkupił od Wiktorii Lewińskiej majątek Olszowa, gdzie spędził resztę życia, pracując jeszcze jako ławnik i zastępca sędziego gminnego. Zmarł 15 czerwca 1880 i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Ujeździe[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Nagrobek Janczewskiego na cmentarzu w Ujeździe, istniejący jeszcze w r. 1935[12] nie zachował się.
W r. 2014 w Dobarzu odsłonięto kamień z tablicą poświęconą jego pamięci[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Zdzisław Pakowski: Olszowa Historia i ludzie. Łódź: Księży Młyn, 2014, s. 36-39. ISBN 978-83-7729-149-8
- ↑ a b Józef Broda, Janczewski Kazimierz, Polski Słownik Biograficzny, t. X, z. 4, s. 497
- ↑ a b c d Józef Krasuski, Kazimierz Glinka-Janczewski, Tygodnik Ilustrowany 1880 t. X, nr 250, s. 225-226
- ↑ Adam Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1905, t.8 s.181
- ↑ Elżbieta Nejman, Pierwsi notariusze nowoczesnej administracji, Na Sieradzkich Szlakach 2012, 1(105), s.8–15
- ↑ Marek J. Minakowski: Kazimierz Glinka Janczewski h. Trzaska. [w:] Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [on-line]. [dostęp 2021-07-04].
- ↑ a b c Jarosław Marczak: Kazimierz Glinka-Janczewski. 28.02.2018. [dostęp 2021-07-04].
- ↑ Antoni Poraj, Kazimierz Janczewski, Gazeta Rolnicza, 1866, r. 6, nr 28 s. 217-220 i nr 29 s. 226-228
- ↑ Kazimierz Janczewski, O potrzebie gospodarstwa w lasach, a szczególnie o potrzebie zagospodarowania lasów należących do IGWiL w Marymoncie, Ziemianin, 1843 nr 32 s.249-253
- ↑ Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Tom 2, Warszawa 1997, s. 541
- ↑ Lista członków Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskiem w roku 1861. bc.wbp.lublin.pl
- ↑ Jan P. Dekowski, J. Jastrzębski:Tomaszów Mazowiecki. Przewodnik po mieście i okolicach. Tomaszów Mazowiecki 1935, s. 82
- ↑ Przemysław Drygas: Pamięci Kazimierza Glinki-Janczewskiego (1799-1880). Nadleśnictwo Knyszyn, 17.04.2014. [dostęp 2021-07-04].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Broda, Janczewski Kazimierz, Polski Słownik Biograficzny, t. X, z. 4, s. 497
- Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Tom 2, Warszawa 1997, s. 541