Warta (miasto)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Warta
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

sieradzki

Gmina

Warta

Prawa miejskie

1255

Burmistrz

Krystian Krogulecki

Powierzchnia

10,85[1] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


3242[2]
298,8 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 43

Kod pocztowy

98-290

Tablice rejestracyjne

ESI

Położenie na mapie gminy Warta
Mapa konturowa gminy Warta, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Warta”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Warta”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Warta”
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego
Mapa konturowa powiatu sieradzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Warta”
Ziemia51°42′29″N 18°37′30″E/51,708056 18,625000
TERC (TERYT)

1014094

SIMC

0976557

Urząd miejski
Rynek im. St. Reymonta 1
98-290 Warta
Strona internetowa

Wartamiasto w woj. łódzkim, w powiecie sieradzkim, położone nad rzeką o tej samej nazwie. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Warta. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.

Warta leży w historycznej ziemi sieradzkiej[3]. Uzyskała lokację miejską w 1255 roku[4]. Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[5] w tenucie warckiej w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku[6].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 3242 mieszkańców[2]. Lokalny ośrodek usługowy dla rolnictwa; drobny przemysł.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początkowo Warta istniała jako osada rolnicza, jednak korzystna lokalizacja w pobliżu szlaków handlowych oraz korzystne warunki klimatyczno-glebowe przyczyniły się do szybkiego rozwoju miasta. W 1255 r. zostały nadane osadzie prawa miejskie. W 1331 r. Warta została doszczętnie spalona przez wyprawę krzyżacką. 28 października 1423 r. Władysław II Jagiełło wydał tu tzw. statut warcki[7]. W 1465 r. miasto ponownie padło ofiarą pożaru, a od 1482 r. w mieście zapanowała zaraza trwająca kilkanaście lat. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Warcie[8]. W 1507 r. miasto płonie po raz kolejny. Pomimo tych klęsk miasto rozwijało się. W 1467 r. założono klasztor Bernardynów istniejący do dziś i mający znaczny wpływ na życie kulturalne i duchowe Warty. W mieście dobrze rozwinęło się rzemiosło i usługi min. tkactwo, krawiectwo, kuśnierstwo, garbarstwo, kowalstwo, złotnictwo, młynarstwo i ceramika. Pozycję swą miasto zaczęło powoli tracić w XVIII wieku na skutek ogólnie pogarszającej się sytuacji kraju i dodatkowych lokalnych problemów. Z gospodarczego upadku miasto podniosło się dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

W 1939 r. miasto wcielone zostało w granice Rzeszy Niemieckiej. W lutym 1940 roku władze niemieckie utworzyły getto dla ludności żydowskiej (w 1921 r. 2025 osób, czyli 49% mieszkańców). Nakazały również rozebranie synagogi, spalonej we wrześniu 1939 r. Getto zlikwidowane zostało w sierpniu 1942 r., a ogromną większość warckich Żydów wymordowano w obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem[9].

W sobotę 20 stycznia 1945 roku do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej 9 Korpusu Pancernego pod dowództwem gen. Iwana Kiriczenki z 1 Frontu Białoruskiego kończąc tym samym okupację niemiecką podczas II wojny światowej.[10]

Do 1954 roku siedziba gminy Bartochów.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • kościół św. Józefa pod opieką SS. Bernardynek z XVII wieku
  • gotycki kościół św. Mikołaja wzniesiony w połowie XIV wieku, przebudowany w XVII wieku
  • barokowy kościół i klasztor Ojców Bernardynów pw. Wniebowzięcia NMP z XV wieku, przebudowany w latach 1696–1708
  • ratusz wzniesiony w 1842 r.

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[11] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • kościół parafialny pw. św. Mikołaja, XIV-XX w., nr rej.: 497-IV-38 z 1949 oraz 295 z 28.12.1967
  • zespół klasztorny bernardynek, XVIII w.:
    • kościół pw. Narodzenia MB, nr rej.: 858 z 28.12.1967
    • klasztor, nr rej.: 859 z 28.12.1967
    • dzwonnica, nr rej.: 860 z 28.12.1967
  • zespół klasztorny bernardynów, XV w., XVII–XVIII w.:
    • kościół pw. Wniebowzięcia MB, nr rej.: 855 z 28.12.1967
    • klasztor, nr rej.: 856 z 28.12.1967
    • kaplica cmentarna (przy kościele), nr rej.: 857 z 28.12.1967
  • kaplica cmentarna, 1 poł. XIX w., nr rej.: 861 z 18.12.1967
  • ratusz, 1842, nr rej.: 296 z 18.12.1967
  • jatki, obecnie kino „Lutnia”, 1 poł. XIX, XX w., nr rej.: 862 z 18.12.1967
  • park, nr rej.: 294 z 8.02.1979
  • dom, ul. Kaszyńskiego 1, 1840-1845, nr rej.: 284 z 2.01.1978 (spalony)
  • dom, ul. Kaszyńskiego 9, drewniany, poł. XIX w., nr rej.: 865 z 28.12.1967
  • dom, Rynek 24, poł. XIX w., nr rej.: 864 z 28.12.1967
  • dworek, ul. Sieradzka 2, 1 poł. XIX w., nr rej.: 863 z 28.12.1967 (nie istnieje ?)
  • kamienica, ul. 20 Stycznia 26, nr rej.: 356 z 5.01.1988
  • Młyn "Tradycja", ul. Cielecka 12, 98-290

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

W mieście funkcjonuje Muzeum Miasta i Rzeki Warty. Do najciekawszych miejsc można zaliczyć m.in. odrestaurowany Nowy cmentarz żydowski, ratusz i jatki (w których mieści się obecnie biblioteka publiczna). Stara część miasta zachowała swój historyczny układ urbanistyczny.[styl do poprawy]

Na miejscu dawnego basenu odkrytego powstał Nowy Amfiteatr.

Transport[edytuj | edytuj kod]

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Demografia[edytuj | edytuj kod]

  • Piramida wieku mieszkańców Warty w 2014 roku[13].


Miasta partnerskie[14][edytuj | edytuj kod]

  • Lengerich – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia. Prawa miejskie od 1147 r.
  • Szécsény (słow. Sečany) – miasto na północy Węgier, położone na skraju gór Cserhát w komitacie Nógrád. Miejscowość jest ośrodkiem administracyjnym powiatu Szécsény. Znajdują się w nim liczne zabytki i muzea.
  • Jamboł – miasto w południowo-wschodniej Bułgarii, obwód Jamboł

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-09-30].
  2. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  3. Stanisław Zajączkowski: O przejściach przez Błota Łęczyckie w średniowieczu w: Ziemia i ludzie dawnej Polski. Studia z geografii historycznej, red. Adam Galos, Julian Janczak. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 103.
  4. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 80-81.
  5. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
  6. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65
  7. Roman Grodecki, Stanisław Zachorowski, Jan Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, t. 2, Kraków 1995, s. 316
  8. Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
  9. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 112.
  10. Redakcja, Jak przebiegało wyzwolenie miasta Warta? Historię sprzed 72 lat przywołuje regionalista Tadeusz Żak, Sieradz Nasze Miasto, 26 stycznia 2017 [dostęp 2022-10-16] (pol.).
  11. NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-19].
  12. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08].
  13. Warta w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  14. Współpraca zagraniczna; gimwarta.pl

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]