Kościół św. Krzyża w Ninie
44°14′35″N 15°11′04″E/44,243056 15,184444
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie |
Świętego Krzyża | ||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie żupanii zadarskiej  | |||||||||
Położenie na mapie Chorwacji  | |||||||||
| 44°14′35″N 15°11′04″E/44,243056 15,184444
| |||||||||
Kościół św. Krzyża w Ninie (chor. crkva Sv. križa) – przedromański kościół z ok. 800 r. w Ninie, w północnej Dalmacji (Chorwacja).
Uważany niegdyś za najmniejszą katedrę świata (40 m obwodu), ponieważ w IX w. był najprawdopodobniej siedzibą biskupa Ninu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kościół powstał w miejscu rzymskiej bazyliki. Jego budowę datuje się na przełom wieków VIII i IX[1]. Świątynia była najprawdopodobniej siedzibą biskupa Ninu w IX w.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Architektura zewnętrzna[edytuj | edytuj kod]
Kościół powstały na planie krzyża greckiego ma dwie absydy, a nad jego centralną częścią wznosi się wydłużona, owalna kopuła, zwężająca się ku górze. Fronton budowli zdobi rząd ślepych nisz. Nad drzwiami wejściowymi znajduje się kamienna listwa dekoracyjna pokryta charakterystycznym motywem przeplatającej się wstęgi. Na dole listwy umieszczona jest inskrypcja z IX w. wzmiankująca chorwackiego żupana Godečaja (Godesława).
Budowla przypomina inne świątynie powstające w owym czasie w okolicach Rawenny czy oktogonalne kaplice Karolingów (np. kaplica pałacu Karola Wielkiego w Akwizgranie)[2].
Według jednej z teorii bryła kościoła oddaje pozycje słońca z okresu przesilenia wiosennego i jesiennego. Budowla spełniała najprawdopodobniej funkcje kalendarza lub zegara[3].
Architektura wnętrz[edytuj | edytuj kod]
Obecnie kościół nie ma żadnego wyposażenia.
Uważa się, że sześciokątna kamienna chrzcielnica księcia Ninu Wiszesława (785–802) (obecnie w Muzeum Archeologicznym w Splicie, kopia w Muzeum Archeologicznym w Ninie) została wykonana dla kościoła św. Krzyża w Ninie[4]. Chrzcielnica powstała z jednego bloku wapienia, a jej boki zdobi charakterystyczny motyw przeplatającej się wstęgi. Na brzegu chrzcielnicy znajduje się łacińska inskrypcja wzmiankująca księcia Wiszesława.
Pomnik Grzegorza z Ninu[edytuj | edytuj kod]
Nieopodal świątyni znajduje się brązowy posąg biskupa Grzegorza z Ninu autorstwa chorwackiego rzeźbiarza Ivana Meštrovicia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Florin Curta, Paul Stephenson, Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250, Cambridge University Press, 2006, s. 102 ISBN 0-521-81539-8.
- ↑ Florin Curta, Paul Stephenson, Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250, Cambridge University Press, 2006, s. 142 ISBN 0-521-81539-8.
- ↑ Tony Fabijancic, Croatia: Travels in Undiscovered Country, University of Alberta, 2003, s. 111–112 ISBN 0-88864-397-7.
- ↑ Antun Travirka, Dalmatia: history, culture, art heritage, Forum, Zadar, 2008, s. 33 ISBN 978-953-179-716-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- John Van Antwerp Fine, John V. A. Fine, Jr., The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century, University of Michigan Press, 1991 ISBN 0-472-08149-7.
- Florin Curta, Paul Stephenson, Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250, Cambridge University Press, 2006 ISBN 0-521-81539-8.
- Tony Fabijancic, Croatia: Travels in Undiscovered Country, University of Alberta, 2003, ISBN 0-88864-397-7.
- R. Prikryl, Dimension Stone 2004 – New Perspectives for a Traditional Building Material, Taylor & Francis, 2004, s. 30 ISBN 90-5809-675-0.
- Antun Travirka, Dalmatia: history, culture, art heritage, Forum, Zadar, 2008 ISBN 978-953-179-716-0.
- Andre Vauchez, Richard Barrie Dobson, Adrian Walford, Michael Lapidge, Encyclopedia of the Middle Ages, Routledge, 2000 ISBN 1-57958-282-6.