Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszynie
 402/937 z dnia 5.09.1961[1]
| |||||||||||||||||
| kościół pomocniczy | |||||||||||||||||
.jpg) Widok ogólny | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
ul. Wolności | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
14 września | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Olszyny  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Olszyna  | |||||||||||||||||
 51°03′58,02″N 15°22′25,07″E/51,066117 15,373631
| |||||||||||||||||
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – rzymskokatolicki kościół filialny należący do parafii św. Józefa Oblubieńca NMP w Olszynie.
.jpg)
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia była wzmiankowana w 1314. Jest to budowla o cechach późnoromańskich, co uwidacznia się w charakterystycznym ukształtowaniu okien ściany wschodniej prezbiterium[2]. W obecnym kształcie została wybudowana w XVI wieku, przebudowywana była w 1567 i 1675 i w XVIII wieku. Od 1520 do 1654 kościół zagarnęli protestanci. Został im on odebrany przez Ferdynanda III. W latach 1936–1938 świątynię poddano renowacji i zamontowano wówczas nowe organy z warsztatu Berschdorfa z Nysy (obecnie w kaplicy Literackiej archikatedry warszawskiej)[3].
- Wieża kościelna
W latach 1709–1711 dobudowano do korpusu barokową wieżę dzwonniczą pod którą zlokalizowano kryptę z fundacji barona Abrahama Ernsta von Dobschütza. Do 1936 wieża ta wykorzystywana była wyłącznie przez ewangelików. Nad wejściem kunsztowne epitafium z piaskowca w formie kartusza z sentencją w niem. , którego fragmenty tłumaczenia brzmią:
...Tu otwiera się izba umarłych [...]
pan Abraham Ernst von Dobschütz und Schadewald
dziedzic na Olszynie, Kałużnej, Krzewiu i Staniszowie Średnim
urodzony 3 sierpnia 1676
w majątku Staniszów Średni
a zmarł 23 marca 1722 [...]
w związku małżeńskim
z panią Juliane Charlotte
odtąd wdową z domu von Mauschwitz [...]
przez Panią Wdowę jemu ufundowany
pomnik...[4]
Poniżej kartusz[5] z herbami małżonków: właściciela Olszyny Abrahama von Dobschütz[5] (1676-1722) i jego żony Juliane von Mauschwitz[4].
-
Herb von Dobschitz -
Herb von Mauschwitz
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Jest to budowla orientowana, murowana, wzniesiona z kamienia, jednonawowa, posiadająca węższe prezbiterium i wieżę od strony południowej. Nawa nakryta jest polichromowanym stropem kasetonowym, wykonanym w 1614[6]. Jest na nim przedstawiony Chrystus, kolegium apostolskie i św. Paweł oraz motywy roślinne. Po drugiej stronie, w zachodniej części nawy i w prezbiterium znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe. Wieżę nakrywa cebulasty dach hełmowy. przyziemiu wieży znajduje się kruchta. W elewacji wieży jest umieszczony portal ozdobiony herbem kolatorów i figurami świętych z lewej i prawej strony.
Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Ołtarz w stylu późnobarokowym pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Jednym z cenniejszych zabytków znajdujących się w świątyni jest chrzcielnica[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 106 [dostęp 2016-09-07].
- ↑ Wojciech Kapałczyński, Kazimierz Śliwa: Przewodnik po cenniejszych zabytkach województwa jeleniogórskiego. Jelenia Góra: Reprocolor s.c., 1997, s. 78. ISBN 83-87416-00-2.
- ↑ Pro Parva Patria, tablica informacyjna in situ
- ↑ a b Zaginiona tożsamość Olszyny. [dostęp 2023-12-20].
- ↑ a b Staffa Marek, Janczak Julian, Mazurski Krzysztof Radosław, Zając Czesław, Czerwiński Janusz: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 1: Góry Izerskie. Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 144, 145, 148. ISBN 83-7005-095-6. (pol.).
- ↑ Zabytki miejscowości dolnośląskich: litera O. Zabytki w Polsce. [dostęp 2016-09-08].
- ↑ Olszyna – Kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Wolności. Dolnośląskie szlaki kulturowe. [dostęp 2016-09-08].