Przejdź do zawartości

Koszuty (powiat średzki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koszuty
wieś
Ilustracja
Dwór w Koszutach
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

średzki

Gmina

Środa Wielkopolska

Liczba ludności (2022)

519[2]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

63-022[3]

Tablice rejestracyjne

PSR

SIMC

0596955

Położenie na mapie gminy Środa Wielkopolska
Mapa konturowa gminy Środa Wielkopolska, po lewej znajduje się punkt z opisem „Koszuty”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Koszuty”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Koszuty”
Położenie na mapie powiatu średzkiego
Mapa konturowa powiatu średzkiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Koszuty”
Ziemia52°14′00″N 17°11′48″E/52,233333 17,196667[1]

Koszutywieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie średzkim, w gminie Środa Wielkopolska, na Równinie Wrzesińskiej, przy trasie drogi krajowej nr 11. Wieś jest siedzibą sołectwa w którego skład wchodzą również: Brzeziny i Koszuty-Huby.

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Koszuty, po jej zniesieniu w gromadzie Środa. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.

Integralne części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Koszuty[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0596961 Koszuty-Huby część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ze wsi Koszuty wywodzi się rodzina Koszutskich herbu Leszczyc; do tej rodziny wieś należała od XIV do początku XVIII wieku. Później Koszuty przeszły w ręce Rekowskich, a w 1875 poprzez ślub Marii Rekowskiej z Witoldem Kosińskim herbu Rawicz, potomkiem generała napoleońskiego Amilkara Kosińskiego w posiadanie Kosińskich. Po bezpotomnej śmierci Marii i Witolda majątek powrócił w 1928 w ręce rodziny Rekowskich. W 1941 Rekowscy (Kazimierz i jego żona Gabriela z Małachowskich) zostali wysiedleni przez Niemców, a Koszuty przekazano pod zarząd niemieckiej rodziny Kottke.

W latach 1971–2005 Koszuty były uznane przez rząd za miejscowość posiadającą warunki do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego, dzięki czemu mogły być prowadzone tu zakłady lecznictwa[6].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Zabytkami we wsi są:

  • Zespół dworski
    • Późnobarokowy dwór parterowy z czterema narożnymi alkierzami i mieszkalnym poddaszem, kryty gontem. Modrzewiowy dwór o konstrukcji szkieletowej wzniesiono w drugiej połowie XVIII wieku (ok. 1760), prawdopodobnie przebudowując wcześniejszą siedzibę Koszuckich z 1567, o czym świadczy inskrypcja na belce. W XIX wieku rozbudowano dwór dodając murowane alkierze frontowe, powiększając alkierze od ogrodu i dodając werandę w elewacji frontowej. W 1902, dzięki kolejnej przebudowie, dwór zyskał piętrowy owalny ryzalit mieszczący salon. Z tych czasów pochodzi też łamany dach czterospadowy (tak zwany dach polski) nad głównym budynkiem (nad alkierzami dach kopulasty). Obecnie jest siedzibą Muzeum Ziemi Średzkiej, prezentującego ekspozycje etnograficzno-historyczne. Także wnętrze niewielkiej siedziby ziemiańskiej w Wielkopolsce oraz wystawa regionalna prezentująca m.in. wybitne postacie związane z ziemią średzką, w tym J. H. Dąbrowskiego[7]. Od 2018 pomnik historii[8].
    • Park, parku zabudowania gospodarcze, elementy architektury ogrodowej oraz posąg Marii i Witolda Kosińskich.
  • Zespół kościoła par. pw. św. Katarzyny i Najświętszego Serca Jezusowego, składający się z kościoła i cmentarza
    • Neobarokowy kościół z lat 20. XX wieku i pomnik nagrobny pułkownika Michała Kuszela, powstańca listopadowego, który zmarł w Koszutach w 1856. Fundatorem świątyni był Witold Kosiński (jego nagrobek znajduje się w bocznej nawie kościoła)[9].
  • Zespół trzech XVIII-wiecznych wiatraków typu koźlak, przeniesionych z Jarosławca, Pałczyna i Pięczkowa[10].
Wiatraki w Koszutach
Wiatraki w Koszutach

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 59343
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 529 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. GUS. Rejestr TERYT
  6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 1970 r. ws. rozciągnięcia niektórych przepisów o uzdrowiskach na inne miejscowości (Dz.U. z 1970 r. nr 31, poz. 260)
  7. Bogdan Kucharski Z wizytą w Miłosławiu, s. 3, Wydawnictwo WBPiCAK Poznań 2006
  8. Mamy swój Pomnik Historii. Jeden z dziesięciu w całej Polsce
  9. Parafia Koszuty - Historia parafii
  10. Katarzyna Firlej, Sławomir Adamczak Wielkopolska i Ziemia Lubuska, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2006, str. 66, ISBN 83-7304-589-9

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]