Krzczonów (województwo lubelskie)
51°00′25″N 22°42′38″E/51,006944 22,710556
| wieś | |
 Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
23-110[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LUB |
| SIMC |
1064634[5] |
Położenie na mapie gminy Krzczonów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubelskiego  | |
| 51°00′25″N 22°42′38″E/51,006944 22,710556[1]
| |
Krzczonów – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim w gminie Krzczonów[6][5], której jest siedzibą.
Wieś stanowi sołectwo gminy Krzczonów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1200 mieszkańców[8].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0384160 | Krzczonów-Folwark | część wsi |
| 0384182 | Krzczonów-Sołtysy | część wsi |
| 0384153 | Krzczonów-Wójtostwo | część wsi |
| 1021085 | Lipniak | część wsi |
| 1021091 | Rynek | część wsi |
| 0384176 | Skałka | część wsi |
Położenie[edytuj | edytuj kod]
W okolicy miejscowości znajdują się Krzczonowski Park Krajobrazowy i Rezerwat przyrody Las Królewski. W okolicznych lasach znajdują się mogiły partyzantów z okresu II wojny światowej i mogiła żołnierzy Armii Radzieckiej[9]. Walory krajobrazowe ma droga biegnąca z Krzczonowa do miejscowości Żuków Pierwszy. Jest to odcinek kilku km drogi wśród lasu, porastającego utwory polodowcowe, osiągające wysokość do 100 m. Na okolicznych polach znajduje się kilka zabytkowych młynów-wiatraków.
Krzczonów historycznie położony jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). W 1786 miejscowość była wsią królewską w starostwie lubelskim województwa lubelskiego[10]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzczonów. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś notowana w dokumentach źródłowych w roku 1359 jako „Krczonow”, w roku 1491 nazwa brzmiała „Chrzanow”. Wieś była w wieku XIV własnością szlachecką, następnie królewską. W roku 1359 dziedzicem wsi był niejaki Pszonka. Po roku 1386 Władysław Jagiełło zostawszy królem, skonfiskował Piotrowi Pszonce wieś Krzczonów, wieś została odtąd tenutą królewską. W roku 1439 Władysław Warneńczyk przeniósł wieś Krzczonów na prawo magdeburskie. Najazdy tatarskie jakie miały miejsce na przełomie XIV i XV wieku nie oszczędziły Krzczonowa, stąd w roku 1512 Zygmunt I uwolnił mieszkańców Krzczonowa od wszelkich poborów i czopowego z powodu zniszczeń spowodowanych przez Tatarów[11].
Krzczonów w wieku XIX opisano jako wieś i folwark w powiecie lubelskim, gminie i parafii Krzczonów. Według noty SgKP z roku 1883, wieś posiadała kościół parafialny murowany, urząd gminny, kasę „wkładowo-zaliczkową”, szkołę gminną, gorzelnię, browar i młyn wodny. Data założenia kościoła w Krzczonowie jest nieznana, istniejący obecnie budynek murowany został wzniesiony na miejscu drewnianego w 1633 r.
W wieku XIX Krzczonów był osadą przemysłową, pośród ludności rozwijało się płóciennictwo. Według spisu miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z 1827 roku Krzczonów był wsią rządową i miał 111 domów i 406 mieszkańców. Parafia Krzczonów w dekanacie lubelskim liczyła 5857 dusz.
- Gmina Krzczonów w XIX wieku
Gmina Krzczonów należała do sądu gminnego okręgu II w osadzie Bychawa, najbliższa stacja pocztowa w Piaskach, powierzchnia gminy wynosiła 17819 mórg a liczyła 4030 mieszkańców. W gminie były 2 szkoły początkowe a także: gorzelnia, browar, dwa młyny, jeden wiatrak. W skład gminy wchodziły: Borzęcinek wieś i folwark Gierniak-Lipniak, Kosarzew Górny wieś i folwark Kosarzew Średni wieś i folwark Kosarzew Dolny wieś i folwark Krzczonów, Lewandowszczyzna, Olszanka, Policzyzna z folwarkiem Policki Majdan, Romanów, Stróża Kosarzowska z folwarkiem Teklin (Majdan Kosarzewa Górnego), Urszulin, Walentynów, Władysławów, Zielona karczma, Ziemin, Żuków[12].
Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]
Na obszarze Krzczonowa znajdują się m.in.: cmentarz, remiza OSP Krzczonów, ośrodek zdrowia, pawilon handlowy, poczta, dworzec PKS-u, 3 apteki i stojące w środku wsi 2 bloki mieszkalne, wybudowane dla pracowników (nieistniejącego już) GS-u[potrzebny przypis], a także ROKiS (Regionalny Ośrodek Kultury i Sportu) i pobliskie boisko.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Bychawa-Krzczonów (zebrania w sali w Piotrkowie)[13]
Odległości[edytuj | edytuj kod]
Odległości do większych miejscowości:
- Lublin – 28 km
- Warszawa – 179 km
- Świdnik – 23 km
- Piaski – 18 km
- Krasnystaw – 33 km
- Żółkiewka – 14 km
- Wysokie – 12 km
- Bychawa – 12 km
- Jabłonna – 14 km
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 200915
- ↑ Wieś Krzczonów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-03-21], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-03-21].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 625 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Zapal świeczkę w niedzielę na mogiłach Rosjan, Gazeta Wyborcza Lublin, 7 maja 2010.
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786.
- ↑ Kuraś ↓, s. 118.
- ↑ Krzczonów 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 771.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-07-18].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Kuraś: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, oprac. S. Kuraś (Dzieje Lubelszczyzny,3). Wyd. Warszawa 1983. Lublin 1998. ISBN 978-83-01-03443-6.