Kiusiu

Kiusiu
九州
Kontynent	Azja
Państwo	Japonia
Akwen	Morza: Japońskie, Wewnętrzne, Filipińskie, Wschodniochińskie
Archipelag	Wyspy Japońskie
Powierzchnia	36 782,11 km²
Populacja (2018); • liczba ludności; • gęstość	; 14 311 224; 389 os./km²
	Położenie na mapie Japonii Kiusiu
	32°30′N 131°00′E/32,500000 131,000000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach

Kiusiu (jap. 九州 Kyūshū) – trzecia pod względem powierzchni wyspa Japonii, spośród czterech głównych, położona na południowy zachód od największej wyspy Honsiu (Honshū)^[2].

Mitologia

Według mitologii japońskiej, wnuk bogini słońca Amaterasu o imieniu Ninigi, po raz pierwszy przybył z Wysokiej Równiny Niebios (Takama-ga-hara) na ziemię, na górę Takachiho, na terenie dzisiejszej prefektury Miyazaki. Amaterasu poleciła mu rządzić Japonią i przekazała mu trzy przedmioty, które stały się regaliami cesarskimi: miecz (symbolizujący władzę, odwagę), lustro (mądrość, czystość) i klejnoty (życzliwość), które do dziś pozostają świętymi atrybutami władzy cesarskiej. Prawnuk Ninigiego, Jimmu, został pierwszym cesarzem w 660 p.n.e.^[3]^[4]

Historia

W III wieku p.n.e. rozpoczęła się na wyspie uprawa ryżu i powstało wiele stałych osad. Jedną z nich, z okresu Yayoi, można obecnie zobaczyć odtworzoną w Yoshinogari Historical Park (Yoshinogari Rekishi Kōen)^[5].

W 1634 roku w porcie Nagasaki powstała niewielka, sztuczna wyspa Dejima, poprzez którą prowadzono handel i wymianę naukową, wyłącznie z Holendrami. Było to wynikiem narzucenia przez siogunat rodu Tokugawa polityki izolacji (sakoku), która trwała ponad 200 lat. Stało się tak w wyniku rozszerzających się wpływów hiszpańskich i portugalskich, zagrażających stabilizacji na wyspach japońskich. Zagrożeniem dla władz była także wzrastająca liczba osób przechodzących na katolicyzm w południowej Japonii (głównie na Kiusiu)^[5].

Wymiana handlowa i kontakty osobowe doprowadziły do wzajemnego poznania i wzrostu zainteresowania Japończyków wiedzą Zachodu. Pojawiły się instrumenty naukowe i książki, które przyczyniły się do rozwoju tzw. „studiów holenderskich” (rangaku), czyli poznania przez Japończyków m.in. języka, europejskiego kalendarza, wojskowości, geografii, astronomii, anatomii, medycyny^[6].

Nazwa

W dosłownym tłumaczeniu nazwa wyspy znaczy „dziewięć krain/prowincji”. W dawnych czasach istniało ich bowiem dziewięć: Chikuzen, Chikugo, Hizen, Higo, Buzen, Bungo, Hyūga, Ōsumi i Satsuma.

Podział administracyjny

Obecnie wyspa podzielona jest na siedem prefektur:

Czasem do Kiusiu jako regionu (Kyūshū-chihō) zalicza się również prefekturę Okinawa oraz wyspy należące administracyjnie do prefektury Kagoshima (np. Tane-ga-shima, Yaku-shima)^[7].

Geografia

Wyspa oblewana jest przez cztery morza: Japońskie i Wewnętrzne od północy i północnego wschodu, Filipińskie od wschodu i Wschodniochińskie od zachodu^[2].

Wyspa jest wewnątrz górzysta z licznymi nadbrzeżnymi równinami wzdłuż rozwiniętej linii brzegowej. Znajduje się tu wiele wulkanów, w tym najbardziej aktywny w Japonii wulkan Aso (1592 m n.p.m.). Rejon obfituje w gorące źródła (onsen), z których najbardziej znane, to Beppu na wschodnim wybrzeżu oraz wokół góry Aso.

Na wyspie panuje klimat podzwrotnikowy o wysokim poziomie opadów deszczowych^[7].

Miasta i miejscowości

Największe miasta wyspy

Fukuoka jest największym miastem na Kiusiu i jednym z dziesięciu najbardziej zaludnionych miast w Japonii. Ze względu na bliskość azjatyckiego lądu stałego, od wieków jest ważnym miastem portowym. W XIII wieku rejon ten i zatoki Hakata zostały dwukrotnie wybrane przez mongolskie siły inwazyjne jako miejsce lądowania. Współczesna Fukuoka powstała w wyniku połączenia w 1889 roku miasta portowego Hakata i miasta zamkowego Fukuoka^[8].
Kitakiusiu od dawnych czasów jest ważnym węzłem komunikacyjnym dla ruchu lądowego i morskiego. Miasto powstało w 1963 roku z połączenia pięciu miast, które są obecnie dzielnicami: Kokura, Moji, Yahata, Tobata i Wakamatsu. W dużej mierze miasto przemysłowe, w okresie Meiji (1868–1912) władze zbudowały tu infrastrukturę portową i kolejową, co doprowadziło do dalszego rozwoju handlu i przemysłu^[9].

Region Hizen – kolebka ceramiki

Karatsu jest nadmorskim miastem w prefekturze Saga. W przeszłości było głównym przystankiem dla statków odpływających do Korei i Chin. Jest znane z zamku, corocznego festiwalu Karatsu Kunchi (2–4 listopada) i lokalnej ceramiki^[10].
Arita to małe miasteczko w zachodniej części prefektury Saga, słynne jako miejsce narodzin japońskiej porcelany. Turyści mogą podziwiać lokalne wyroby w niewielkich muzeach, odwiedzać historyczne miejsca związane z odkryciem kaolinu i produkcją porcelany oraz brać udział w warsztatach^[11].
Ōkawachiyama jest niewielką wioską w górach, jednym z pierwszych miejsc w Japonii produkcji porcelany. Ceramika w niej wytwarzana jest znana jako nabeshima-yaki od nazwy klanu Nabeshima, który rządził tym regionem. Obecnie pracownie ceramiczne i galerie mieszczą się wzdłuż malowniczych uliczek^[11].
Imari jest portowym miastem, z którego rozsyłano ceramikę z Arita po kraju, do Azji kontynentalnej i Europy. Wokół miasta znajduje się kilka atrakcji związanych z garncarstwem^[11].

Gospodarka

Rolnictwo: wołowina, trzoda chlewna, ryż, brojlery, herbata, tytoń, bataty, ziemniaki, pomidory, ogórki, truskawki, mandarynki.
Przemysły: samochodowy, elektroniczny, teleinformatyczny, półprzewodników, stalowy, służący ochronie środowiska, zdrowia, kosmetyków^[12].

Rzemiosło

Miasta Arita i Imari w prefekturze Saga były pierwszym miejscem w Japonii, gdzie około 400 lat temu rozpoczęto wytwarzanie porcelany, po odkryciu na miejscowej górze kaolinu. Sprowadzono doświadczonych rzemieślników z Korei. Ich wyroby były lepsze i mocniejsze od innych. Dobrze sprzedawały się na rynku wewnętrznym i na zewnątrz Japonii. Miasto Arita i odizolowana górska wioska Ōkawachiyama były dwoma głównymi miejscami produkcji, a Imari służyło jako port, z którego wysyłano gotowe wyroby. Wyroby ceramiczne tego regionu noszą ogólną nazwę arita-yaki lub hizen-yaki^[13].

Pomniki przyrody

Na terenie prefektur Kumamoto i Ōita znajduje się Park Narodowy Aso-Kujū (Aso-Kujū Kokuritsu Kōen) utworzony w 1934 roku. Obejmuje on m.in. łańcuch gór Kujū i największy czynny wulkan w Japonii Aso (1 592 m).

Kamō no Ōkusu, cynamonowiec kamforowy (Cinnamomum camphora) na terenie chramu Kamō-Hachiman w mieście Aira, w prefekturze Kagoshima. Ma co najmniej 1500 lat. Na wysokości 1,3 m ma obwód 24,22 m, na poziomie gruntu – 40 m, wysokość 30 m, korona ma średnicę 34 m. Związane są z nim legendy i nieszczęśliwe historie miłosne. Wewnątrz jest dziupla o powierzchni około 13 m².

Około 60 km na południowy zachód od przylądka Sata na półwyspie Ōsumi znajduje się subtropikalna wyspa Yaku (Yaku-shima) należąca administracyjnie do prefektury Kagoshima. Jest ona pokryta lasem cedrowym (sugi), w którym znajdują się jedne z najstarszych żyjących drzew w Japonii. Drzewa liczące ponad 1000 lat nazywane są yaku-sugi z połączenia nazwy wyspy i drzewa sugi. Wiek najstarszego z nich oceniany jest na ponad 7000 lat^[14].

Ponadto, na Kiusiu znajdują się cztery inne parki narodowe:

Park Narodowy Saikai (Saikai Kokuritsu Kōen);
Park Narodowy Kirishima-Kinkōwan (Kirishima Kinkō-wan Kokuritsu Kōen);
Park Narodowy Unzen-Amakusa (Unzen-Amakusa Kokuritsu Kōen);
Park Narodowy Yakushima (Yaku-shima Kokuritsu Kōen).

Galeria

Przełom Takachiho na rzece Gokase w prefekturze Miyazaki
Potrawa lokalna guzōni (mochi gotowane z warzywami, inne składniki w zależności od regionu)^[15]
Butelki do sake (tokkuri), ok. 1690, ceramika arita, typ ko-imari
Kamforowiec o nazwie Kamo no Ōkusu
Chram Yūtoku Inari w Kashima, w prefekturze Saga
Wielki kompleks archeologiczny Yoshinogari w prefekturze Saga, z okresu Yayoi (300 p.n.e. – 300 n.e)

Zobacz też

Przypisy

↑ Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 91.
↑ ^a ^b 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 222–235. ISBN 978-4-415-11272-5.
↑ Jolanta Tubielewicz: Mitologia Japonii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977, s. 273.
↑ J.W. Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 31–32. ISBN 83-06-00205-9.
↑ ^a ^b What is Kyushu?. Kyushu Tourism Promotion Organization, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ Dejima Nagasaki. Japan Visitor, Japan Tourist Info, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ ^a ^b Japan: Profile of a Nation. Tokyo: Kodansha International, 1995, s. 22. ISBN 4-7700-1918-1.
↑ Fukuoka. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ Kitakyushu. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ Karatsu. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Arita and Imari. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ Profile of Kyushu – 2020. Kyushu Economic Federation International Affairs Department. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).
↑ Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 40, 465. ISBN 4-7674-2015-6.
↑ Yakushima. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-08]. (ang.).
↑ Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tokyo: Tuttle Publishing, 1996, s. 161. ISBN 978-4-8053-1335-0.

Bibliografia

Geospatial Information Authority of Japan: 令和3年全国都道府県市区町村別面積調 (1月1日時点) (Reiwa 3rd year Area adjustment by prefecture, city, ward, town, and village (As of January 1)). gsi.go.jp, 2021. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-05)]. (jap.).

Linki zewnętrzne

Przewodnik po wyspie (ang.)
Strona oficjalna Kyushu Ceramic Museum (ang.)
Informacja o Yoshinogari Historical Park (Yoshinogari Rekishi Kōen) (ang.)

[CITEREFGeospatial_Information_Authority_of_Japan202191-1] Geospatial Information Authority of Japan 2021 ↓, s. 91.

[chizu-2] 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 222–235. ISBN 978-4-415-11272-5.

[Tub-3] Jolanta Tubielewicz: Mitologia Japonii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977, s. 273.

[Hall-4] J.W. Hall: Japonia od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: PIW, 1979, s. 31–32. ISBN 83-06-00205-9.

[net-5] What is Kyushu?. Kyushu Tourism Promotion Organization, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[visitor-6] Dejima Nagasaki. Japan Visitor, Japan Tourist Info, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[profile-7] Japan: Profile of a Nation. Tokyo: Kodansha International, 1995, s. 22. ISBN 4-7700-1918-1.

[guide1-8] Fukuoka. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[guide2-9] Kitakyushu. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[guide3-10] Karatsu. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[guide4-11] Arita and Imari. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[kei-12] Profile of Kyushu – 2020. Kyushu Economic Federation International Affairs Department. [dostęp 2021-01-09]. (ang.).

[Ken-13] Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 40, 465. ISBN 4-7674-2015-6.

[guide-14] Yakushima. japan-guide.com, 2021. [dostęp 2021-01-08]. (ang.).

[food-15] Richard Hosking: A Dictionary of Japanese Food. Tokyo: Tuttle Publishing, 1996, s. 161. ISBN 978-4-8053-1335-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Regiony	Hokkaido Tōhoku Kantō Chūbu Hokuriku Kōshin’etsu Tōkai Kinki Chūgoku San’in San’yō Sikoku Kiusiu
Prefektury	Aichi Akita Aomori Chiba Ehime Fukui Fukuoka Fukushima Gifu Gunma Hiroszima Hokkaido Hyōgo Ibaraki Ishikawa Iwate Kagawa Kagoshima Kanagawa Kōchi Kumamoto Kioto Mie Miyagi Miyazaki Nagano Nagasaki Nara Niigata Ōita Okayama Okinawa Osaka Saga Saitama Shiga Shimane Shizuoka Tochigi Tokushima Tokio Tottori Toyama Wakayama Yamagata Yamaguchi Yamanashi
Główne miasta	Tokio Chiba Fukuoka Hamamatsu Hiroszima Jokohama Kawasaki Kitakiusiu Kobe Kioto Nagoja Niigata Osaka Saitama Sakai Sapporo Sendai Shizuoka