Lalemancja

Lalemancja
	; Lallemantia canescens
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	lalemancja
	Nazwa systematyczna
	Lallemantia Fisch. & C.A.Mey.; Index Seminum (LE, Petropolitanus) 6: 52 (1840)
	Typ nomenklatoryczny
	L. canescens (Linnaeus) F. E. L. Fischer et C. A. Meyer
Synonimy
	Zornia Moench;
	Zornia Moench;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lalemancja^[5] (Lallemantia) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje 5 gatunków^[3]. Występują one w południowo-zachodniej i środkowej Azji – na obszarze od Półwyspu Arabskiego, Synaju i Azji Mniejszej po Pakistan, zachodnie Chiny i zachodnią Syberię^[3]^[6] (lalemancja iberyjska L. iberica nie pochodzi z Półwyspu Iberyjskiego, lecz Bliskiego Wschodu i ziem dawnego Królestwa Iberii)^[3]. Niektóre gatunki wykorzystywane są leczniczo, z nasion pozyskuje się oleje roślinne^[6]^[7], są też spożywane jako warzywo^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny zielne roczne i wieloletnie^[6]^[8]. Pędy mają nagie lub biało owłosione^[8].
Liście: Pojedyncze^[6], ogonkowe lub siedzące, zwykle całobrzegie^[8].
Kwiaty: Zebrane w kilkukwiatowe, krótkoszypułkowe lub siedzące wierzchotki tworzące szczytowy kwiatostan złożony podobny do kłosa lub tyrsu, często w dole przerywany^[6]. Szypułki są wzniesione, sztywne i spłaszczone^[8]. Podsadki pod wierzchotkami liściopodobne, jajowate do równowąskich, całobrzegie lub słabo ząbkowane, rzadko ościste. Przysadki jajowate lub zaokrąglone, rzadko równowąskie, ościsto ząbkowane^[6]. Kielich jest rurkowaty, z 15 żyłkami^[8], z 5 nierównymi i ościstymi ząbkami, dwuwargowy. Korona kwiatu ma dwie wyraźne wargi. Górna warga ma wewnątrz dwie podłużne garby. Dwie boczne łatki dolnej wargi są odgięte w dół^[6]. Pręciki są cztery^[8], schowane pod górną wargą^[6]. Ich nitki są równoległe^[6], owłosione^[8]. Pylniki są rozchylone pod kątem 180 stopni. Rozwidlone, szydlaste łatki znamienia są równej długości^[6]^[8].
Owoce: Niełupki podługowate, nieco trójkanciaste, gładkie^[6], ciemnobrązowe^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Gatunek i rodzaj z podplemienia Nepetinae z plemienia Mentheae i podrodziny Nepetoideae z rodziny jasnotowatych Lamiaceae^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Lallemantia baldshuanica Gontsch.
Lallemantia canescens (L.) Fisch. & C.A.Mey.
Lallemantia iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A.Mey. – lalemancja iberyjska^[5]
Lallemantia peltata (L.) Fisch. & C.A.Mey.
Lallemantia royleana (Benth.) Benth.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-08-10] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lallemantia Fisch. & C.A.Mey., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-10] .
↑ Lallemantia F.E.L. Fischer et C.A. Meyer, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-08-10] .
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 110. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 252. ISBN 978-3-642-62200-7.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 501, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Lallemantia, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-08-10] .
↑ Genus Lallemantia Fisch. & C. A. Mey.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-08-10].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-08-10] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-08-10] (ang.).

[powo-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lallemantia Fisch. & C.A.Mey., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-10] .

[ing-4] Lallemantia F.E.L. Fischer et C.A. Meyer, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-08-10] .

[gawrys-5] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 110. ISBN 978-83-925110-5-2.

[kubitzki-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 252. ISBN 978-3-642-62200-7.

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 501, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[china-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Lallemantia, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-08-10] .

[grin-9] Genus Lallemantia Fisch. & C. A. Mey.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-08-10].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]