Lironos

Lironos
	Megaderma
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810
	; Przedstawiciel rodzaju – lironos żółtożyłkowany (M. spasma)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Nadrodzina	Rhinolophoidea
Rodzina	lironosowate
Rodzaj	lironos
	Typ nomenklatoryczny
	Vespertilio spasma Linnaeus, 1758
Synonimy
	Spasma J.E. Gray, 1866; Miomegaderma Gaillard, 1928; Afropterus Lavocat, 1961;
	Spasma J.E. Gray, 1866; Miomegaderma Gaillard, 1928; Afropterus Lavocat, 1961;
Gatunki
	12 gatunków (w tym 11 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	12 gatunków (w tym 11 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lironos^[5] (Megaderma) – rodzaj ssaków z rodziny lironosowatych (Megadermatidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje jeden występujący współcześnie gatunek występujący w południowej i południowo-wschodniej Azji^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 54–81 mm, ogona brak, długość przedramienia 53,5–62,5 mm; masa ciała 23–28 g^[8]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1810 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule dotyczącym nowych taksonów nietoperzy opublikowanym na łamach Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle^[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił cztery gatunki – Megaderma frons É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810, Megaderma lyra É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810, Vespertilio spasma Linnaeus, 1758 i Megaderma trifolium É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810^[a] – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio spasma Linnaeus, 1758.

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Megaderma: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; δερμα derma, δερματος dermatos ‘skóra’^[10].
Spasma: gr. σπασμα spasma, σπασματος spasmatos ‘kawałek, strzęp’^[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio spasma Linnaeus, 1758.
Miomegaderma: miocen, od gr. μειων meiōn ‘mniejszy’, forma wyższa od μικρος mikros ‘mały’^[12]; rodzaj Megaderma É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Cynonycteris gaillardi Trouessart, 1899.
Afropterus: łac. Afer, Afra ‘afrykański’, od Africa ‘Afryka’^[13]; πτερον pteron ‘skrzydło’^[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Afropterus gigas Lavocat, 1961 (= †Cynonycteris gaillardi Trouessart, 1899).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[15]^[9]^[6]^[5]:

Megaderma spasma (Linnaeus, 1758) – lironos żółtożyłkowany

Opisano również kilkanaście gatunków wymarłych^[16]:

Megaderma brailloni Sigé, 1968^[17] (Francja; miocen)
Megaderma franconica Ziegler, 1993^[18] (Niemcy; miocen)
Megaderma gaillardi (Trouessart, 1898)^[19] (Francja; miocen)
Megaderma herrlingensis Ziegler, 2000^[20] (Niemcy; oligocen)
Megaderma jaegeri Sigé, 1976^[21] (Maroko; miocen)
Megaderma lopezae Sevilla García, 1990^[22] (Hiszpania; oligocen)
Megaderma lugdunensis (Depéret, 1892)^[23] (Francja; miocen)
Megaderma mediterraneum Sigé, 1974^[24] (Francja; plejstocen)
Megaderma richardsi Hand, 1995^[25] (Australia; plejstocen)
Megaderma vireti Mein, 1964^[26] (Francja; miocen)
Megaderma watwat Bate, 1937^[27] (Izrael; plejstocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Podgatunek M. spasma.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les Phyllostomes et les Megadermes, Deux Genres de la Jamil le des Chauve-souris. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 15, s. 197, 1810. (fr.).
↑ J.E. Gray. A revision of the Genera of Rhinolophidae, or Horseshoe Bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 83, 1866. (ang.).
↑ C. Gaillard. Nouveaux mammifères dans les dépôts miocènes de la Grive-Saint-Alban (Isère). „Bulletin bi-mensuel de la Société linnéenne de Lyon”. 7 (13), s. 111, 1928. (fr.).
↑ R. Lavocat. Le gisement de vertébrés miocènes de Beni Mellal (Maroc): étude systématique de la faune de mammifères. „Notes et Mémoires du Service Géologique du Maroc, Rabat”. 155, s. 83, 1961. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Megaderma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-14].
↑ Ch.M. Francis: Family Megadermatidae (False-vampire Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 191. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 406. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 403.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 638.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 156.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 9.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 211.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Megaderma Geoffroy Saint-Hilaire, 1810, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-03] (ang.).
↑ B. Sigé. Les chiroptères du Miocène inférieur de Bouzigues. I. Étude systématique. „Palaeovertebrata”. 1 (3), s. 74, 1968. DOI: 10.18563/pv.1.3.65-133. (fr.).
↑ R. Ziegler. Die Chiroptera (Mammalia) aus dem Untermiozän von Wintershof-West bei Eichstätt (Bayern). „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 33, s. 121, 1993. (niem.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1277. (łac.).
↑ R. Ziegler. The bats (Chiroptera, Mammalia) from the Late Oligocene fissure fillings Herrlingen 8 and Herrlingen 9 near Ulm (Baden-Württemberg). „Senckenbergiana lethaea”. 80 (2), s. 649, 2000. DOI: 10.1007/BF03043368. (ang.).
↑ B. Sigé. Les Megadermatidae (Chiroptera, Mammalia) miocènes de Béni Mellal, Maroc. „Géologie méditerranéenne”. 3 (2), s. 78, 1976. DOI: 10.3406/geolm.1976.963. (fr.).
↑ P. Sevilla García. Rhinolophoidea (Chiroptera, Mammalia) from the upper Oligocene of Carrascosa del Campo (Central Spain). „Geobios”. 23 (2), s. 183, 1990. DOI: 10.1016/S0016-6995(06)80050-1. (ang.).
↑ Ch.J.J. Depéret. La faune de mammifères miocènes de la Grive-Saint-Alban (Isère) et de quelques autres localités du bassin du Rhone. Documents nouveaux et révision générale. „Archives du Muséum d’histoire naturelle de Lyon”. 5, s. 13, 1892. (fr.).
↑ B. Sigé. Présence d’un Megaderma (Mammalia, Chiroptera) dans le Pléistocène inférieur à Sète (Hérault). „Géologie méditerranéenne”. 1 (3), s. 98, 1974. DOI: 10.3406/geolm.1974.931. (fr.).
↑ S.J. Hand. First record of the genus Megaderma Geoffroy (Microchiroptera: Megadermatidae) from Australia. „Palaeovertebrata”. 24 (1–2), s. 49, 1995. (ang.).
↑ P. Mein: Chiroptera (Miocène) de Lissieu (Rhône). W: Actes du 89e Congrès national des Sociétés savantes tenu à Lyon. Paris: Bibliothèque Nationale, 1964, s. 237–253. (fr.).
↑ D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20 (117), s. 398, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[10] Podgatunek M. spasma.

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les Phyllostomes et les Megadermes, Deux Genres de la Jamil le des Chauve-souris. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 15, s. 197, 1810. (fr.).

[Gray-2] J.E. Gray. A revision of the Genera of Rhinolophidae, or Horseshoe Bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 83, 1866. (ang.).

[gai-3] C. Gaillard. Nouveaux mammifères dans les dépôts miocènes de la Grive-Saint-Alban (Isère). „Bulletin bi-mensuel de la Société linnéenne de Lyon”. 7 (13), s. 111, 1928. (fr.).

[lav-4] R. Lavocat. Le gisement de vertébrés miocènes de Beni Mellal (Maroc): étude systématique de la faune de mammifères. „Notes et Mémoires du Service Géologique du Maroc, Rabat”. 155, s. 83, 1961. (fr.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Megaderma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-14].

[Francis-8] Ch.M. Francis: Family Megadermatidae (False-vampire Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 191. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 406. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655559_403]-11] Palmer 1904 ↓, s. 403.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655793_638]-12] Palmer 1904 ↓, s. 638.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=196_156]-13] Jaeger 1959 ↓, s. 156.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=49_9]-14] Jaeger 1959 ↓, s. 9.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=251_211]-15] Jaeger 1959 ↓, s. 211.

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).

[zij-17] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Megaderma Geoffroy Saint-Hilaire, 1810, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-03] (ang.).

[Sigé1968-18] B. Sigé. Les chiroptères du Miocène inférieur de Bouzigues. I. Étude systématique. „Palaeovertebrata”. 1 (3), s. 74, 1968. DOI: 10.18563/pv.1.3.65-133. (fr.).

[Ziegler1993-19] R. Ziegler. Die Chiroptera (Mammalia) aus dem Untermiozän von Wintershof-West bei Eichstätt (Bayern). „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 33, s. 121, 1993. (niem.).

[Trouessart-20] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1898, s. 1277. (łac.).

[Ziegler2000-21] R. Ziegler. The bats (Chiroptera, Mammalia) from the Late Oligocene fissure fillings Herrlingen 8 and Herrlingen 9 near Ulm (Baden-Württemberg). „Senckenbergiana lethaea”. 80 (2), s. 649, 2000. DOI: 10.1007/BF03043368. (ang.).

[Sigé1976-22] B. Sigé. Les Megadermatidae (Chiroptera, Mammalia) miocènes de Béni Mellal, Maroc. „Géologie méditerranéenne”. 3 (2), s. 78, 1976. DOI: 10.3406/geolm.1976.963. (fr.).

[García-23] P. Sevilla García. Rhinolophoidea (Chiroptera, Mammalia) from the upper Oligocene of Carrascosa del Campo (Central Spain). „Geobios”. 23 (2), s. 183, 1990. DOI: 10.1016/S0016-6995(06)80050-1. (ang.).

[Depéret-24] Ch.J.J. Depéret. La faune de mammifères miocènes de la Grive-Saint-Alban (Isère) et de quelques autres localités du bassin du Rhone. Documents nouveaux et révision générale. „Archives du Muséum d’histoire naturelle de Lyon”. 5, s. 13, 1892. (fr.).

[Sigé1974-25] B. Sigé. Présence d’un Megaderma (Mammalia, Chiroptera) dans le Pléistocène inférieur à Sète (Hérault). „Géologie méditerranéenne”. 1 (3), s. 98, 1974. DOI: 10.3406/geolm.1974.931. (fr.).

[Hand-26] S.J. Hand. First record of the genus Megaderma Geoffroy (Microchiroptera: Megadermatidae) from Australia. „Palaeovertebrata”. 24 (1–2), s. 49, 1995. (ang.).

[Mein-27] P. Mein: Chiroptera (Miocène) de Lissieu (Rhône). W: Actes du 89e Congrès national des Sociétés savantes tenu à Lyon. Paris: Bibliothèque Nationale, 1964, s. 237–253. (fr.).

[Bate-28] D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20 (117), s. 398, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]